Ans Persoons, Brussels staatssecretaris voor Stedenbouw en Erfgoed, en Bety Waknine, Directeur-generaal van urban.brussels, onthulden het startschot voor het programma van de 36ste Open Monumentendagen in het weekend van 14 en 15 september. Deze dagen, gewijd aan “Nieuw Erfgoed”, zijn een uitnodiging aan de Brusselaars en het grote publiek om een blik te werpen op een recent verleden dat nog steeds zeer aanwezig is in ons dagelijks leven en op de stad die werd gebouwd en getransformeerd van de jaren 1970 tot het begin van de 21ste eeuw.
Voor de 36e editie van de Open Monumentendagen heeft urban.brussels een thema gekozen dat weinig bekend is bij het grote publiek: de periode van 1970 tot 2000. Deze dagen zullen voor vele Brusselaars en bezoekers van de hoofdstad een unieke gelegenheid zijn om een reeks gebouwen en bouwwerken uit het recente verleden te (her)ontdekken en met een andere blik te bekijken. Modernistische, functionalistische, brutalistische en hedendaagse architectuur... Brussel heeft een schat aan 'nieuw erfgoed' die het onderwerp zijn van talrijke wetenschappelijke en academische studies op het gebied van architectuurgeschiedenis.
In april heeft het Brusselse Gewest beslist om de inventaris van het onroerend erfgoed aan te vullen door meer dan 4.000 nieuwe panden die dateren uit de inventaris van 1939-1999 op te nemen. Daarvan hebben iets meer dan 600 dossiers betrekking op gebouwen die tussen 1975 en 2000 werden gebouwd, het zogenaamde “nieuwe erfgoed”. Dit zijn niet alleen woningen die zich voornamelijk in de randgemeenten van het Gewest bevinden, maar ook kantoorgebouwen, sport- en culturele voorzieningen, scholen, kerken en commerciële architectuur. Het kan ook gaan om kwalitatieve renovatie van oudere gebouwen, met respect voor de erfgoedwaarde van het gebouw; denk maar aan de ondergrondse uitbreiding van de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten, ontworpen door Roger Bastin, of het monumentale dak van La Bellone in de Vlaamsesteenweg, ontworpen door het studiebureau Greisch.
"Het thema ‘Nieuw Erfgoed’ past in het beleid van urban.brussels om het publiek bewust te maken van de noodzaak om het verleden te leren kennen en erover na te denken om de toekomst beter te begrijpen. Het sluit ook aan bij het thema 'materialiteit', de rode draad die door de verschillende initiatieven van Urban in 2024 loopt. Dit thema wil ons aan het denken zetten over onze relatie met materialen en onze omgeving, maar ook over de aard van onze relatie met architectuur."
De Heritage Days - Open Monumentendagen zijn een initiatief waardoor vele Brusselaars en Europeanen het uitzonderlijke erfgoed van de Belgische hoofdstad ontdekken door hen toegang te verlenen tot plaatsen die gewoonlijk niet gemakkelijk toegankelijk zijn. Het project, dat in 1984 in Frankrijk van start ging onder de naam “Journées Portes Ouvertes”, is uitgegroeid tot een succesvol jaarlijks evenement waaraan nu 49 landen deelnemen. In 1989 sloot België zich aan bij het initiatief en werd één van de pioniers, samen met Nederland, Zweden en Malta. Sindsdien wordt het evenement elk jaar georganiseerd door het Brussels Hoofdstedelijk Gewest, als onderdeel van de European Heritage Days, een initiatief van de Raad van Europa en de Europese Unie.
Vandaag zijn de Open Monumentendagen uitgegroeid tot het belangrijkste culturele evenement van het land. Hoewel de drie regio's deze dagen elk op hun eigen manier organiseren, blijft het uitgangspunt hetzelfde: zoveel mogelijk mensen de rijkdom van ons erfgoed laten ontdekken, dat in veel gevallen speciaal voor deze gelegenheid zijn deuren opent voor het grote publiek. De grote interesse toont jaar na jaar aan dat dit werkt. Vorig jaar bezochten meer dan 45.000 mensen, zowel Belgen als buitenlanders, meer dan 125 activiteiten tijdens de Open Monumentendagen in Brussel, wat ongetwijfeld heeft bijgedragen tot de algemene bewustwording van erfgoedkwesties.
Dit jaar staan er zo'n 180 verschillende activiteiten op het programma, waaronder tentoonstellingen, voorstellingen, films, debatten, speurtochten en bezoeken aan iconische gebouwen in niet minder dan 18 verschillende gemeenten. In totaal zullen 51 gebouwen open zijn voor het grote publiek en worden er activiteiten, rondleidingen en seminaries georganiseerd door 26 musea en andere instellingen. Daarnaast worden er ook geleide wandelingen georganiseerd om onze hoofdstad te ontdekken.
Op het menu staan rijke en verrassende verhalen over de Brusselse wijken, zoals de participatieve architectuur van de campus Louvain-en-Woluwe en de invloed van protestbewegingen. Er is ook een blik op de controversiële geschiedenis van de Noordwijk, een voormalige volkswijk die nu gesloopt is, en de Noord-Zuidverbinding, een spoorwegverbinding die beschouwd wordt als een voorbeeld van ‘Verbrusseling’.