Aantrekkelijk woonproject siert ingesloten perceel in Berlijn

“In 1999 heb ik mijn eigen architectenbureau opgericht in Berlijn”, begint Claudius Markworth zijn relaas. “Toen is mijn fascinatie voor ingesloten percelen en stedelijke inbreidingsprojecten begonnen. Braakliggende bouwterreinen zijn doorheen de jaren een absolute zeldzaamheid geworden in deze stad. Nochtans ontdek ik geregeld interessante alternatieven. Waarom zouden we waardevolle vrije ruimte in het stedelijk weefsel opofferen – zoals helaas nog al te vaak gebeurt – als we het rijke potentieel van ingesloten percelen kunnen verzilveren? Het is perfect haalbaar, uiterst doeltreffend en ook nog eens volledig te verantwoorden vanuit duurzaamheidsoogpunt. Dergelijke projecten passen bovendien uitstekend in mijn holistische visie op architectuur.”

Veelbelovende site

Een van Markworths ‘ontdekkingen’ is de Goltzstraße, midden in de Schönebergwijk. Daar stootte hij op een veelbelovend perceel dat hem de gedroomde opportuniteit bood om zijn vooruitstrevende theorieën om te zetten in de praktijk en een heus ‘voorbeeldproject’ te realiseren. Het was liefde op het eerste gezicht … Markworth contacteerde de eigenaar en overtuigde hem om er een appartementsblok van zijn hand neer te poten. Aangezien de nieuwbouw huurwoningen van dezelfde eigenaar zou flankeren, die dateren van vlak na de Tweede Wereldoorlog, groeide het project zelfs uit tot een ‘dubbeloperatie’. De realisatie van het nieuwe appartementsblok (inclusief commerciële ruimte op het gelijkvloers) ging gepaard met de energetische renovatie van de aanpalende residentiële volumes.

Ambitieus project in ideale omstandigheden

“Dit project bood me een unieke kans: een van die ingesloten percelen in mijn thuisstad – kostbare sites die me na aan het hart liggen – op de best mogelijke manier ontwikkelen. Ik moet bekennen dat de omwonenden mijn enthousiasme niet vanaf het prille begin deelden, maar dat was voor mij een ideale motivatie om door te zetten”, legt Claudius Markworth uit. Om er vervolgens met een glimlach aan toe te voegen: “Het graffitiwerende karakter van de Trespa-gevels bleek een belangrijke troef te zijn.”

Het voorbehoud van de omwonenden – ingegeven door een onterechte vrees voor de gentrificatie van de wijk – was echter van korte duur. Ze kregen al snel de garantie dat de huurprijzen ook na de energetische renovatie van hun woningen betaalbaar zouden blijven. Voor de nieuwbouw lag de lat nog een heel stuk hoger. Het kwam erop aan om een stijlvol geheel met ruim gedimensioneerde appartementen (160 m² bewoonbare oppervlakte) te creëren. Het was eveneens essentieel om materialen te gebruiken die tegelijk duurzaam, functioneel én esthetisch zijn.

Geventileerde gevel

De ambitie van Claudius Markworth was klaar en duidelijk: “Aan de straatkant wilde ik de nieuwbouw uitrusten met een donkere, monochrome façade, waarin speelse raamopeningen en strakke gesloten gevelvlakken elkaar afwisselen. Zo wilde ik een zekere complementariteit creëren, gebaseerd op het contrast tussen dit deel van het gebouw en de transparantie van de aanpalende façade, waar de riante terrassen uitmonden in grote raampartijen. Buitengevelisolatie in de vorm van pleisterwerk was uit den boze. Aangezien het gebouw volledig is blootgesteld aan de zon, zou een donkere gevelpleister aanleiding kunnen geven tot afwijkingen onder invloed van (over)verhitting. In eerste instantie neigde ik dan ook naar een vezelcementbekleding. Toen ik de Trespa Meteon®-panelen ontdekte, ben ik echter snel van gedacht veranderd.”

Voor de Berlijnse architect bood een geventileerde gevelbekleding met Trespa-panelen een aantal unieke voordelen. Enerzijds onderscheiden de HPL-compacte (High Pressure Laminate) Meteon®-panelen zich dankzij hun uiterst beperkte dikte van slechts 8 mm. Dit resulteert in een relatief laag gewicht, wat de technische eisen voor de draagstructuur beperkt.  Anderzijds zijn de panelen bestand tegen weer en wind en zijn ze extreem kras-, slag- en stootvast. Ze zijn bovendien uiterst duurzaam. “Als ontwerper stel ik uiteraard ook de esthetische uitstraling van de Meteon®-panelen op prijs”, vult Claudius Markworth aan. “We hebben twee tinten gecombineerd, die beide een satijnglansafwerking kregen – 135 m² halfgrijze panelen voor de loggia’s en 410 m² antracietkleurige panelen voor de gevel aan de straatkant.”

Gevelpanelen scoren over de hele lijn

“Op materiaalniveau zetten de panelen maximaal in op authenticiteit. Qua tinten en afwerkingen beperken ze zich tot de essentie. De panelen hebben niet de ambitie om door te gaan voor iets wat ze niet zijn. Ik apprecieer die eerlijkheid: ‘what you see is what you get’. De eigenaar reageerde aanvankelijk een beetje terughoudend uit budgettaire overwegingen, maar ik heb hem gelukkig toch kunnen overtuigen van de esthetische en functionele kwaliteiten van de Trespa Meteon®-panelen.”

Het design van de gevel aan de straatkant is zeer verfijnd. De façade lijkt op het eerste gezicht te bestaan uit panelen in verschillende formaten die op een willekeurige manier met elkaar gecombineerd zijn, maar in wezen herneemt en verlengt elk paneel de omtrek van de raamopeningen in elk van de vier richtingen. “Ik wilde het geheel een creatieve touch geven door de voegen van de panelen in te zetten als een stijlelement, zodat er – los van het algemene gevelbeeld – sprake is van een tweede visuele dimensie”, verduidelijkt Claudius Markworth. “In praktisch opzicht heeft Trespa ons uitstekend ondersteund om de zaagresten te minimaliseren. De plaatsing van de panelen is vervolgens in optimale omstandigheden verlopen.”

Het welslagen van ambitieuze architectuurprojecten hangt uiteraard grotendeels af van de tevredenheid van de bouwheer. “In dit geval kunnen we zeker gewagen van een succes, want de eigenaar was helemaal weg van het resultaat”, onderstreept Claudius Markworth. “Zowel de esthetiek als de resistentie van de geventileerde Trespa Meteon®-gevelbekleding wierpen hun vruchten af. De nieuwbouw is al sinds 2011 klaar, maar de façade ziet er nog altijd zo goed als nieuw uit.”

Drievoudige rehabilitatie

“Ik ben intussen een echte fan van het Trespa-gamma geworden”, besluit Claudius Markworth. “Ik ben op dit moment bezig met een nieuw project: een appartementsgebouw uit de jaren 70 van vorige eeuw, vlak bij de zoo. Geheel in lijn met de bouwprincipes van weleer bestaat de gevel uit verdiepingshoge prefabmodules met een draagstructuur, een schil in gedesactiveerd beton en geïntegreerde isolatie. De façade is er erg slecht aan toe en heeft dus nood aan een drievoudige ‘rehabilitatie’: energetisch, technisch én esthetisch. Aangezien ik het gebouw in geen geval wil verbergen onder een dikke isolerende pleisterlaag, vormen de Trespa Meteon®-panelen opnieuw de meest geschikte oplossing. Los van hun duurzaamheid en hun gunstige esthetische impact laten ze me ook toe om de oorspronkelijke gevelindeling te bewaren, en dat terwijl ze het gebouw op een efficiënte manier beschermen en in ere herstellen.”