Ambitieus project ‘Ware Heem’ geeft Waregem nieuwe stadsbibliotheek

De stad Waregem kijkt uit naar de realisatie van een nieuwe openbare bibliotheek, private woongelegenheden en commerciële ruimtes, ondergrondse en bovengrondse parkeergelegenheden en de herinrichting en aanleg van het openbaar domein, de boulevard. Met dit project ‘Ware Heem’, omgedoopt tot het betekenisvollere ‘Zuidboulevard’, creëert de stad Waregem zijn ‘missing link’ richting zuiden.

De stad Waregem en het OCMW Waregem schreven in 2009 een PPS‐wedstrijd uit tot selectie van een projectontwikkelaar voor de realisatie van een nieuwe openbare bibliotheek, private woongelegenheden en commerciële ruimtes, ondergrondse en bovengrondse parkeergelegenheden en de herinrichting en aanleg van het openbaar domein (boulevard).  In oktober 2011 werd een projectteam geselecteerd bestaande uit Robbrecht en Daem architecten en Goedefroo&Goedefroo architecten, landschapsarchitect Bureau Bas Smets, studiebureau technieken en stabiliteit VK Group en projectontwikkelaar Vanhaerents.

Het projectgebied situeert zich op de hoek van de Holstraat en Zuiderlaan, langs de nieuwe gebouwen van het OCMW De Meers tot aan de –nu nog – achterkant van het Pand. De nieuwe bibliotheek komt als onafhankelijk volume op de hoek van de Holstraat en Zuiderlaan en zal een sober en laag volume worden. Haar positie op deze hoek creëert een uitnodigende openheid naar de stad toe en is door haar stedelijke en openbare functie werkelijk een hoeksteen van het binnenstedelijk weefsel.

De nieuwe verbinding van de bibliotheek naar het Pand toe wordt de Zuidboulevard, een brede wandelpromenade langs winkels en het park. Deze boulevard vormt de ruggengraat van de ontwikkeling. De parking onder de boulevard sluit naadloos aan met de parking onder het Pand en schakelt zich op die manier op de parkeerlus die start in de Meersstraat en eindigt op de Zuiderlaan. Zo wordt parkingzoekend verkeer geweerd van het publiek domein.

Op het gelijkvloers van de bebouwing rond de bibliotheek en de Boulevard worden winkels en horeca voorzien met daarboven 3 woonvolumes. Het grootste gedeelte van de woonfuncties is gesitueerd aan de Zuidboulevard en heeft zicht op het park en de activiteiten op de esplanade zoals een waterpartij, een grote grasvlakte en toegangstuinen, die licht brengen in het parkeerniveau voor 400 auto’s onder de boulevard. De esplanade brengt de voetgangers met een zacht oplopende helling op het niveau van het Pand.

Op deze manier ontstaat er een attractieve winkel‐wandel‐lus lopende van de kerk door de Holstraat tot aan de bibliotheek, door het winkel‐ en wandelgebied rond de bibliotheek om vervolgens via de autovrije boulevard aansluiting te vinden langs het park met het Pand en De Schakel.

De bibliotheek lijkt aan de binnenkant een glazen schijf met overkragende dakrand. Aan de buitenkant wordt echter een complexere architectuur zichtbaar. De eenvoudige gevel verhult immers een zacht oplopende spiraal rond een centraal atrium. Alle afdelingen, leeszalen en zithoeken zijn op deze hellende vloer georganiseerd. De leeszalen zijn uit praktische overweging ondergebracht op de vlakke hoeken van de rondgang. Deze vormgeving zorgt meteen voor een overzichtelijke bibliotheek en een integrale toegankelijkheid.

De vier beglaasde gevels zorgen samen met de centrale daklichten (noorderlicht) voor de basisverlichting van het gebouw. Alle gevels zijn op een identieke manier vormgegeven om te vermijden dat het gebouw met haar rug naar de Zuiderlaan lijkt te staan. Door zijn extraverte karakter straalt de inhoud van het gebouw zo naar alle windrichtingen.

Bij het binnen‐ en buitengaan van de bibliotheek moet elke bezoeker langs het leescafé. Zo kan een uitgeleend boek meteen gelezen worden of kan elke Waregemnaar genieten van een koffie terwijl hij het af en aan van bezoekers gade slaat. De link tussen het leescafé en de polyvalente ruimte laat toe dat deze bijvoorbeeld ook na sluitingstijd van de bibliotheek gebruikt kunnen worden door een leeskring of de plaatselijke jeugdbeweging. Eenmaal voorbij de balie slaat de jeugdige bezoeker rechtsaf, om via de jeugdbibliotheek en bijhorende leeszaal helemaal boven in de kinderhoek terecht te komen. Hier is het plafondhoogte ook het laagst en kunnen de kleinste bezoekers in een knusse vertelhoek naar de wereld in het boek dwalen. Het meer volwassen publiek gaat na de inkomzone rechtdoor via de open kastenafdeling naar de leeszaal tijdschriften. Daarna begint de volwassenen afdeling die eindigt in het centrale atrium. Helemaal op het einde van de rondgang is de audiovisuele afdeling ondergebracht.

Er werd gekozen voor eenvoudige bouwprincipes en eerlijke materialen. De volledige constructie is opgetrokken in zichtbeton. Beton leek een goed uitgangspunt omdat het stabiliteit combineert met een grote thermische massa en het meteen ook als duurzame afwerking kan dienen. Door te kiezen voor betonkernactivering wordt deze massa gebruikt als groot verwarmingselement in de winter en als verkoeling in de zomer. De typische tochtklachten bij conventionele convectieve koelinstallaties, die koelen via de lucht, worden vermeden. De betonkernactivering zorgt dus voor een getemperd klimaat, zonder dure airconditioning, en heeft bovendien een lage onderhoudskost.

De energievraag voor verwarming en koeling wordt beperkt door zeer goede isolatie en een winddichte buitenschil enerzijds en efficiënte zonwering en ventilatiegroepen met warmterecuperatie anderzijds. 

Daarnaast wordt er zo veel mogelijk gebruik gemaakt van hernieuwbare energiebronnen voor de verwarming, koeling, ventilatie en verlichting. De resterende energievraag voor verwarming en koeling wordt met efficiënte installaties met hoog rendement ingevuld. Het groendak zorgt voor een extra buffer tegen de hitte in de zomer en de koude in de winter. Het water van het dak wordt opgevangen in een opvangreservoir en kan hergebruikt worden in sanitaire voorzieningen.

In vergelijking met een standaardontwerp voor een E100‐kantoorgebouw (minimale eis anno 2011 in Vlaanderen) zal het gebouw ongeveer 40% minder primaire energie verbruiken, en zal er ongeveer 40% minder CO2 geproduceerd worden. Het eigen kantoorgebouw van architecten Goedefroo+Goedefroo was pionier in deze integrale bouwwijze: een actief gebouw. Dit energieconcept resulteert uiteindelijk in een jaarlijkse kostenbesparing van 22.000euro. De combinatie met hout voor alle schrijnwerk en meubilair zorgt verder voor een warme, huiselijke sfeer.

De meest aantrekkelijke zijde van de bibliotheeksite om te wonen is aan de Zuidboulevard. Deze is zuidwest georiënteerd, ligt niet tegen de drukke Zuiderlaan en heeft een uitzicht op de nieuwe esplanade en het park. Daarom koos men ervoor om daar het merendeel van het woonprogramma te voorzien. Het resterende woonprogramma bevindt zich aan de noordwest zijde, zodat de bibliotheek omarmd wordt door 3 volumes. De keuze voor 3 kortere volumes in een plaats van één lange bebouwing heeft tot direct gevolg dat meer kamers binnenin de woningen van rechtstreeks daglicht kunnen genieten. 

De 3 wooneenheden vormen één totaalproject en hebben dan ook dezelfde afwerking. Er wordt geen onderscheid gemaakt tussen eenheden met grote of kleine woningen. Zowel om esthetische als energetische redenen zijn alle zichtbare daken ingericht als daktuinen. De verdiepingen zijn grote plateaus zonder vaste wanden of kolommen behalve de kernen. Deze kunnen volgens de vraag flexibel worden ingevuld.

De appartementen zijn voorzien van balkons aan alle zijden. Deze bepalen uiteraard het uitzicht van de gebouwen, maar zorgen eveneens voor extra ademruimte aan slaapkamers, badkamers en keukens. Tegelijk bieden ze een eerste bescherming tegen de zon en de regen, tegen brandoverslag en laten ze toe schuiframen tot op de grond te maken. Aan de zuidelijke zijde zijn deze balkons verbreed tot volwaardige terrassen met zicht op de boulevard of op de daktuin van de bibliotheek. De warme houten schuiframen bepalen in grote mate de beleving binnenin de woningen en de uitstraling van de gevels. Alle woningen zijn voorzien van hedendaagse technische installaties en akoestische comfort.

‐ Programma

• Openbare bibliotheek: 4540 m²
• Appartementen boulevard: een 32‐tal
• Appartementen bibliotheek: een 40‐tal
• Ondergrondse parkings: 406 (deels privé, deels rotatie)

‐ Timing

• Indienen sloopaanvraag: 10 januari 2012
• Indienen bouwaanvraag: 3 maand na contract (10 januari 2012)
• Start bouw openbaar programma (parkings en bibliotheek): 2 maanden na het verkrijgen van de nodige definitief uitvoerbare vergunningen

‐ Bouwbudgetten

• Totale omzet project ongeveer €30 mio (excl btw)
• Totale kost  €15 660 156 :
• Sloping en bouwrijp maken €300 000  excl BTW
• Bibliotheek €6 001 880  excl BTW
• Openbaar domein €2 206 276  excl BTW
• Openbare parkeergelegenheden €7 152 000  excl BTW
• Grondwaarde €2 500 000 (+ €100 000 recht van opstal)