Aan het uiterlijk van de vijfde Montessorischool aan de Herschelstraat in Amsterdam is na de ingrijpende restauratie niets veranderd. De thermische en akoestische eigenschappen daarentegen zijn opmerkelijk verbeterd, dankzij de toepassing van o.a. Rockwool.
“Comfort, veiligheid, toegankelijkheid en bruikbaarheid van het schoolgebouw passen weer in het heden”, aldus architect ir. Hans Kuiper die voor architectenbureau Van Stigt het plan ontwikkelde en de renovatie begeleidde. “Het is niet voor niets verkozen tot beste schoolgebouw van Amsterdam.”
Het oorspronkelijke gebouw van de Montessorischool dateert van 1931. Beheerder Stichting Amstel en IJ en het schoolbestuur waren het erover eens dat het gebouw bewaard zou moeten blijven. Intussen is het ook voorgedragen voor de Monumentenlijst. Om echter kinderen anno 2012 fatsoenlijk les te kunnen geven, moest er in het gebouw wel het nodige gebeuren. Kuiper:
“We hebben een begroting gemaakt van de noodzakelijke aanpassingen. Het budget van Stichting Amstel en IJ was echter niet toereikend. Uiteindelijk hebben we toch alles binnen het beschikbare budget en binnen de afgesproken tijd kunnen uitvoeren.”
Alles in één keer aangepakt
Grote, hoge klaslokalen met metalen kozijnen en enkel glas, tocht, een hoog energieverbruik, gehorige gangen, een onlogische routing in het gebouw. Het moest allemaal in één keer aangepakt worden en dat terwijl de school gewoon bleef draaien. De hoofdingang van de school is verplaatst van de straatkant naar het schoolplein. Het gebouw is vanwege de brandveiligheid in compartimenten ingedeeld. Alle bewegende delen en het enkelglas zijn vervangen door dubbelglas. Het dak is geïsoleerd. Er is een nieuwe verwarmings- en ventilatieinstallatie geïnstalleerd. In de brede gangen zijn nissen aangebracht waar leerlingen zelfstandig, alleen of in groepjes kunnen werken, zoals dat past bij het Montessorionderwijs. De toiletten zijn verplaatst. En het totale comfort is op een niveau gebracht dat past bij een schoolgebouw anno nu.
Bij de verbouwingsplannen werd voor Rockwool-producten gekozen vanwege de brandveiligheid, de energetische waarde en de akoestische eigenschappen. De wanden die het gebouw in compartimenten scheiden, bijvoorbeeld, moeten een brandvertraging van 60 minuten hebben. Rockwool kwam aan die vereiste tegemoet. Ook in geval van brand blijft de structuur van de panelen intact. Het is een steenachtig materiaal, dus het vat zelf geen vlam. Het neemt ook geen vocht op, zodat er geen schimmelvorming in de panelen kan ontstaan. Het is vormvast en er zijn geen naden waardoor warmte kan weglekken.
Geluid beheersbaar
Maar niet alleen vanwege de brandveiligheid heeft architect Kuiper gekozen voor Rockwool.
“Het is zowel geluidwerend als geluidsabsorberend. Zeker op een “alternatieve” school als deze zijn kinderen voortdurend bezig met allerlei uiteenlopende activiteiten. Terwijl de ene aan het zingen is, zit de andere te lezen. Juist op een Montessorischool is het belangrijk dat het geluid beheersbaar is. Niet alleen in de klaslokalen, maar ook in de monumentale gangen en in het trappenhuis. Dus ook hier zijn wanden van Rockwoolisolatie voorzien.”
Tenslotte prijst Kuiper de thermische kwaliteiten van Rockwool:
“Onder het dak van de school staan alle installaties. We hadden de schuine zijden van het dak kunnen isoleren, maar dat hebben we niet gedaan. We hebben er bewust voor gekozen om de vloeren van de zolder te isoleren. Daarmee bespaar je een grote hoeveelheid materiaal, terwijl de thermische, maar ook de akoestische isolatie die je ermee wilt bereiken, uitstekend is. Over de platen hebben we een looppad aangelegd waarmee de installaties bereikbaar zijn.”
Minder geluidsoverlast voor meer comfort “ met een boekje in een hoekje”
Leerlingen van een Montessorischool leren vooral zelfstandig of in kleine groepjes werken. Dat kan natuurlijk in een klaslokaal, maar ook een nis in de gang kan daar uitstekend voor dienen. De Amsterdamse vijfde Montessorischool herbergt verschillende van die nissen. Ze zijn ontstaan door de toiletruimtes te verplaatsen en er werkhoeken voor in de plaats te maken. Maar een gang is vaak tochtig en gehorig. Niet bepaald een omgeving om er in een hoekje met je boekje te gaan zitten. Dankzij de isolerende en akoestische eigenschappen van Rockwool is het echter gelukt zulke hoekjes te creëren. Hoekjes waar de leerlingen graag gebruik van maken. Daarmee is de ruimte die beschikbaar is voor de leerlingen met een kwart toegenomen. Waren de gangen vroeger uitsluitend bestemd om van het ene lokaal naar het andere te gaan en de jassen op te hangen, nu zijn ze effectief aan het les- en speeloppervlak toegevoegd. Zonder ook maar enige geluidshinder of tocht op te leveren.
Op alle fronten winst
De planning voor de renovatie bedroeg 1 jaar en 2 maanden. Precies in die periode, en binnen het vastgestelde budget, konden de werkzaamheden worden afgerond. Intussen kan het schoolbestuur vaststellen dat de stookkosten met 27% zijn afgenomen. De ouders van de kinderen zijn ook zeer tevreden over het geheel vernieuwde pand. Ook architect Kuiper is tevreden:
“We hebben een monumentaal gebouw een nieuwe impuls kunnen geven. We hebben het energieverbruik en de CO2-productie aanzienlijk kunnen verminderen. We hebben daarvoor een product kunnen gebruiken waarvoor de grondstoffen oneindig aanwezig zijn en dat 100% te recyclen is. Op alle fronten winst dus.”
Energiebesparing: 27%
Voor de aanpassingen in de 5e Montessorischool in Amsterdam gebruikte architect Hans Kuiper:
• 1.500 m2 Rockflex 214224 voor dakisolatie
• 2.100 m2 Rockfon KRIOS®E en SONAR®M plafondpanelen
• 1.150 m2 Bouwplaat 201 voor vloerisolatie
• 2.200 m2 Bouwplaat 201 voor plafondisolatie
• 650 m2 Bouwplaat 211 voor brandscheidende wanden.
In het totale gebouw is het energieverbruik hiermee met 27% afgenomen en tegelijkertijd zijn de akoestische prestaties aanzienlijk toegenomen.