AR-TUR: "Regio De Kempen wordt de experimenteerruimte"

Welke zijn de meest in het oog springende projecten die er tijdens de DVDA te bezichtigen zijn in jouw regio/stad?

AR-TUR: In de brede regio Kempen kan je volgende projecten bezoeken:

• Freinetschool De Vlindertuin, Lille – Korteknie Stuhlmacher architecten
• Alfons Smets Residenties, Dessel – AID architecten
• 6 loodsen in de Hoge Rielen, Kasterlee – PULS architecten
• Centraal bedieningsgebouw en sluis, Rijkevorsel – WAW architects
• Basisschool Zonnekind, Kalmthout – B-architecten
• Technisch Instituut Sint-Paulus, Mol – TEEMA architecten

Welke evenementen in jouw regio/stad zou je zeker aanraden?

AR-TUR: 

Dat is zeker het WOONLABO dat we samen met Stadsregio Turnhout organiseren dit najaar. Op de Dag van de architectuur presenteren we in een leegstaand pand het ontwerpend onderzoek door architectuurstudenten van de Universiteit Antwerpen over creatief omgaan met ruimte in diverse woonwijken van de stadsregio. Boeiend is waarschijnlijk ook het onderzoeksresultaat dat studenten van de Universiteit van Amsterdam zullen presenteren, nadat ze elf dagen in het pand hebben ‘gewoond’. Een deel van het WOONLABO vormt bovendien één van de zogenaamde verkavelingsverhalen, die in de tentoonstelling in deSingel te zien zijn vanaf 20 oktober.

En voor wie nog op zoek is naar aanvullende activiteiten in de maand oktober, is mogelijk ook het panelgesprek interessant over de mogelijke herbestemming van de schoolkapel van het Klein Seminarie in Hoogstraten. In de week voorafgaand aan de Dag van de Architectuur gaat RE-ST architecten op zoek naar mogelijke herbestemmingen door letterlijk ruimte te maken - lees: de kerkbanken tijdelijk weg te halen - voor activiteiten allerhande, gaande van een ligconcert over een yogasessie, circus, enzovoort. RE-ST organiseert de avond in samenwerking met AR-TUR op 8 oktober.

Wat is typisch voor de architectuur in jouw regio/stad?

AR-TUR: Zo’n afgelegen streek als de Kempen, veilig ver weg van het centrum van het land en onontgonnen, was in het verleden uitermate geschikt om er vervuilende industrie, enkele gevangenissen, landloperskolonies (die utopisch bleken te zijn) en een ‘zothuis’ in neer te poten. Van recenter datum zijn het Atoomdorp in Mol of de Parkwijk in Turnhout. Er zijn de verlaten militaire domeinen met nieuwe bestemmingen zoals het jeugdverblijfsdomein De Hoge Rielen en de residentieplek voor kunstenaars, het Frans Masereelcentrum, waarvoor recent Open Oproep-projecten worden gerealiseerd.

Voor de Kempen werden van hogerhand megalomane projecten bedacht in functie van irrigatie en infrastructuur. Dat vormde het uitgesproken karakter van de regio en maakte deze tot wat ze nu is. Maar tegelijk biedt de ligging aan de rand ook unieke kansen. Ver weg van het centrum kan je je wat meer permitteren, experimenteren, de mainstream ontwijken, de grenzen opzoeken, … De ruime Turnhoutse regio wordt begrensd door steden als Breda, Tilburg, Eindhoven, Lier, Antwerpen en Leuven. En ook dat maakt van Turnhout en omgeving een gebied met unieke perspectieven.

Dat Kempenland is ons culturele laboratorium, onze experimenteerruimte. Via culturele activiteiten of experimenten rond maatschappelijke uitdagingen als wonen, vergrijzing, mobiliteit, kwaliteit van open ruimte, en in samenwerking met diverse stakeholders, verhoogt AR-TUR daar gaandeweg op duurzame wijze de kwaliteit van de gebouwde en de open ruimte. AR-TUR is het vliegwiel voor ruimtelijke innovatie in de regio en wakkert het experiment weer aan. Via prikkelende activiteiten betrekt AR-TUR hierbij een steeds groter publiek.

Als je jouw regio/stad op architectonisch gebied vandaag vergelijkt met de situatie van pakweg 10 jaar geleden, wat valt dan het meeste op?

AR-TUR: In de Kempen is nog relatief wat open ruimte in vergelijking met een groot deel van verstedelijkt Vlaanderen. Al is hier de afgelopen jaren ook heel wat ruimte verkaveld en ingevuld. Juist nu in deze regio moeten we zuinig omgaan met de schaarse open ruimte en experimenteren met vernieuwende ideeën voor wonen, verkavelingen, het landschap en mobiliteit.

In die periode werden een heleboel boeiende hedendaagse projecten gerealiseerd in de regio. Denk maar aan Hostel Wadi door Secchi-Vigano in De Hoge Rielen of de uitbreiding door Lieven Achtergael van Cultuurhuis De Warande. Her en der ontstaan ook projecten als gevolg van de Open Oproep en het programma ‘Scholen van Morgen’. Diverse gemeenten en huisvestingsmaatschappijen experimenteren met nieuwe woonvormen en er zijn enkele bijzondere woonzorgcentra ontstaan. Ook AR-TUR is in die periode ontstaan. Bij onze recente activiteiten – zoals het WOONLABO - merken we dat er een vruchtbare voedingsbodem klaar ligt met al een heleboel goede voorbeelden, maar met nog veel ruimte voor ontginning van het culturele potentieel van architectuur in brede zin.
 

Wat vormen de belangrijkste architectonische uitdagingen in jouw regio/stad voor de volgende jaren en decennia?

AR-TUR: De grote thema’s zijn hetzelfde als elders (demografie, schaarse ruimte, mobiliteit, etc.), maar vragen in deze regio om een specifieke uitwerking vanwege de landelijke/perifere ligging buiten de grootstedelijke dynamiek en problematiek. De Kempen wordt de experimenteerruimte, vernieuwende ideeën rond planning en architectuur voor het buitengebied moeten hier een plek vinden. Samen met professionelen én bewoners.

Wat zijn de krachtlijnen van jouw architectuurorganisatie?

AR-TUR: Wij beogen als platform voor architectuur, stedelijkheid en landschap een zo groot mogelijke impact op de ruimtelijke kwaliteit van de gebouwde omgeving in de regio Kempen, hierbij zoveel mogelijk aansluitend op actuele en toekomstige maatschappelijke uitdagingen in Vlaanderen en de regio.

AR-TUR zet het buitengebied midden in het architectuurdebat. Het betrekken van kleinere, landelijke gemeenten bij ruimtelijke en architecturale ontwikkeling vraagt om een specifiek antwoord. De Kempen dient als dé experimenteerplek voor de rest van Vlaanderen.

AR-TUR is een activerend, faciliterend en inspirerend platform voor dialoog en samenwerking in en over het buitengebied. Met culturele programma’s brengt AR-TUR professionelen en maatschappelijke actoren betrokken bij ruimtelijke kwaliteit in gesprek, met elkaar en met de inwoners van de regio.

Van welke toekomstige evenementen of projecten van jouw organisatie verwacht je veel?

AR-TUR: De komende jaren werken we verder aan het WoonLabo i.s.m. onder meer de Stadsregio Turnhout, provincie Antwerpen en Universiteit Antwerpen. Over duurzamere vormen van wonen in de toekomst.

Ook werken we aan voorbereiding van de Kempenatlas, een standaardwerk dat ruimtelijke thema’s in de Kempen op bijzondere wijze in kaart brengt, i.s.m. onder meer UAntwerpen. Dit presenteren we in 2017 met een publicatie en tentoonstelling in de Warande. Hieruit volgt een vijfjarig traject, het Kempenlab. Dit strijkt elk half jaar neer op een specifieke locatie in de Kempen, daar waar de uitdagingen zich stellen. Dit resulteert in 8 cases gedurende 4 jaar. Elke case gaat in op een actueel en urgent ruimtelijk thema. We gaan in op de specifiek locatie, maar zien deze ook als een voorbeeld voor een bredere tendens in de regio en in Vlaanderen. In het laatste jaar confronteren we de cases met elkaar in een afsluitend traject en maken we een samenvatting van het geheel.