ARC25 Awards: met NU architectuuratelier en MAKER architecten ook Belgische sterkte in categorie Nieuwe Architectuur

De jury van de Nieuwe Architectuur Award kreeg een longlist van vijftig projecten voorgelegd, variërend van vrijstaande woonhuizen en uitkijktorens tot binnenstedelijke verdichtingsprojecten en grootschalige onderwijsgebouwen. Ze zocht naar ontwerpen die de duurzaamheid van schoonheid én de schoonheid van duurzaamheid tastbaar maken. Hoewel woningbouw sterk vertegenwoordigd was, vielen veel projecten af omdat ze te weinig aansloten bij actuele thema’s als biobased bouwen en maatschappelijke impact. Toch sprongen enkele inzendingen eruit door wél op die punten te overtuigen. Na grondige selectie bleven Houtrak, Stedelijk sociaal inbreidingsproject Kortrijk en De Groene Ark over als toonbeelden van hoe architectuur kan bijdragen aan een nieuwe generatie stedelijke en landschappelijke plekken.

De Groene Ark: poëzie in een botanische context

In de Plantentuin Meise, een van de grootste botanische tuinen ter wereld, realiseerden NU architectuuratelier en archipelago een bezoekerspaviljoen dat fungeert als schakel tussen wetenschappelijk onderzoek en het publiek. Tussen de rationeel geordende kassen verschijnt een betoverend paviljoen dat met zijn houten gewelf en bekleding van resthout-shingles een poëtisch contrast vormt. Het ontwerp benut de mogelijkheden van het materiaal maximaal en combineert modulaire bouwdelen met ambachtelijk vakmanschap. De samenwerking tussen architecten, constructeurs en leveranciers resulteerde in een subtiel en doordacht gebouw dat het fragiele botanische erfgoed op een hedendaagse manier onthaal biedt.

De Groene Ark is niet louter een onthaalruimte, maar een uitnodiging om anders naar natuur en wetenschap te kijken. De jury prijst de ernst waarmee de architecten dit thema hebben benaderd. Het paviljoen zet bezoekers aan om te dwalen en te ontdekken, ook al is de entree niet onmiddellijk zichtbaar en voelt de trap naar het dakterras wat verborgen. Die bewuste keuze versterkt het gevoel van een verkenningstocht. Achter de ogenschijnlijke eenvoud schuilt een intelligente omgang met materialen en een verfijnde zintuiglijke ervaring: de geur van hout, het spel van licht en schaduw, en de tactiliteit van de shingles maken het bezoek bijzonder.

Kortrijk: stedelijke acupunctuur met sociale impact

Het Stedelijk sociaal inbreidingsproject in de Tuighuisstraat in Kortrijk is een schoolvoorbeeld van stedelijke vernieuwing op maat van de buurt. MAKER architecten verving achttien verouderde woningen door een divers ensemble van 31 wooneenheden, ontworpen om aanpasbaar te zijn en de relatie met de publieke ruimte te herstellen. De ingreep werkt als acupunctuur: fijnmazig, respectvol en gericht op veerkracht op buurtniveau. Circulariteit staat centraal: gevelstenen en dakpannen werden geoogst, schoongemaakt en hergebruikt. Nieuwe goedkope stenen kregen dankzij een kenmerkende baardvoeg een eigen expressie en maken de gevels zowel herkenbaar als eigentijds.

Naast het hergebruik van materialen getuigt het project van vooruitziendheid. Door de toepassing van een bastaardmortel zijn muren remontabel en kunnen stenen later opnieuw worden gebruikt. De jury waardeert hoe MAKER architecten verschillende schaalniveaus verbindt: van de robuuste structuur van het bouwblok tot de individuele beleving per perceel. Een aandachtspunt blijft de integratie van groen, maar de geplande vergroening van het binnengebied stemt hoopvol. Het project toont hoe betaalbare verdichting, circulaire principes en sociale ambities elkaar kunnen versterken, en illustreert dat stedelijke groei niet ten koste hoeft te gaan van kwaliteit of gemeenschapsvorming.

Vernieuwde ARC Awards als signaal

Het Nederlandse project Houtrak aan de kop van de Oostenburgervaart in Amsterdam, ontworpen door Workshop Architecten en Marcel Lok_Architect, toont hoe biobased bouwen ook op grote stedelijke schaal kan overtuigen. Het complex bestaat uit een houten blok van zes lagen en een aluminium blok van vier lagen. Vooral het blok in gerecycled Azobéhout springt in het oog: het lijkt alsof het materiaal ter plaatse is aangespoeld en tegen de gevel is bevestigd. Het modulaire CD20-bouwsysteem, met houten kolommen en betonnen vloerplaten, biedt flexibiliteit voor toekomstige aanpassingen. De royale doorlopende balkons geven zelfs de kleinere appartementen een uitzonderlijke woonkwaliteit. Hoewel de jury zich afvraagt of de plint actiever had kunnen bijdragen aan het publieke leven, staat Houtrak voor een krachtige herwaardering van hout in de stad.

De ARC25 Awards, georganiseerd door het Nederlandse vakblad de Architect, vormen een vernieuwd prijzenlandschap met drie hoofdprijzen: de Nieuwe Architectuur Award, de Transformatie en Renovatie Award en de Niet Verhuizen maar Verbouwen Award. Samen zetten ze het jaarthema ‘schoonheid in architectuur’ centraal. Binnen dit drieluik bekroont de Nieuwe Architectuur Award projecten die op voorbeeldige wijze bouwen voor een nieuwe generatie en duurzaamheid koppelen aan esthetische kracht. Op 25 september maakt ARC25 Podium in het Nieuwe Instituut in Rotterdam de winnaar bekend.