Bij architectuurwedstrijden geldt meestal het motto the winner takes it all. Het winnende ontwerp krijgt alle aandacht, en het geld, terwijl de verliezers hun dagenlange inspanningen in de vuilbak mogen kieperen en er meestal geen of nauwelijks een vergoeding voor krijgen. NAV lanceert daarom een reeks aanbevelingen om ontwerpwedstrijden anders te organiseren. Op haar tweejaarlijkse congres op 2 juni in de Gentse Handelsbeurs zal NAV de aanbevelingen aangrijpen om over het thema te debatteren.
Daarnaast legde NAV de afgelopen maanden een bibliotheek van verloren ontwerpen aan met bijna 100 projecten. De congresgangers krijgen dan ook een exclusieve publicatie met projectfiches van die ontwerpen en interviews met architecten en opdrachtgevers.
Wie als architect al eens een kans waagde in een ontwerpwedstrijd, kijkt ongetwijfeld ook terug op verloren deelnames. Sommige procedures worden op een bepaald moment om een of andere reden zelfs zonder boe of ba stopgezet. Zonde van al die ‘verloren’ ontwerpen, vindt NAV.
In de aanloop naar het derde Architectencongres gaf NAV architecten de kans om hun ontwerpen een tweede leven te geven. Via www.architectencongres.be legde ze een bibliotheek van verloren ontwerpen aan. In die bibliotheek kunnen architecten die het niet haalden hun ontwerp toch nog een beetje in de kijker plaatsen. Ze kunnen er ook een indicatie geven van hoeveel tijd ze in de hele procedure staken. NAV wil immers zowel architecten als opdrachtgevers en beleidsmakers doen nadenken over de hoeveelheid energie die verloren gaat in het proces van veel architectuurwedstrijden.
Bij overheidsopdrachten is 70% van de wedstrijden verlieslatend
Want vooral daar knelt het schoentje. Tegenover al die inspanningen staat voor de verliezende partijen meestal geen, of nauwelijks, een vergoeding. Zo bleek onlangs uit een enquête van de architectenvereniging G30 dat "70 procent van de geïnvesteerde tijd in openbare offerteaanvragen in 2013 verlieslatend was, wat resulteert in een kost van enkele miljoenen euro's, enkel voor de architectenvennootschappen".
De Vlaamse Raad van de Orde van Architecten haalde de kwestie ook al aan op de bouw- en verbouwbeurs Batibouw. "Architectuurwedstrijden van overheden, gemeentebesturen, huisvestingsmaatschappijen,… eisen vergaande, uitgewerkte studies - soms lijken het bijna complete opdrachten - zonder daar ook maar enige vorm van vergoeding tegenover te stellen. Dat is vragen om een faillissement van de hele sector", klonk het daar.
10 aanbevelingen gebundeld in een handvest
NAV pikt daarop in met tien aanbevelingen voor het organiseren van architectuurwedstrijden. De opvallendste aanbeveling is om, nadat bekeken is of zo'n competitie wel opportuun is, af te stappen van een volledig open procedure. Zo'n procedure, waarbij alle kandidaten in één fase met elkaar in competitie treden, "leidt immers tot tientallen kandidaturen, hopen verspilde ontwerpenergie en een buitenproportionele werklast voor de evaluatie", klinkt het.
In de plaats daarvan zou meer met een "tweetrapsprocedure" gewerkt moeten worden. Daarbij wordt in een eerste fase het aantal kandidaten beperkt - voor de NAV best tot drie à maximaal vijf bureaus - op basis van bijvoorbeeld relevante ervaring en een beperkte visienota ("enkele A4's"). Die bureaus krijgen in een tweede fase een vergoeding om een nog altijd beperkt ontwerp op te maken. Daaruit kiest de opdrachtgever dan de winnaar, en dan pas wordt er naar volledig afgewerkt ontwerp gegaan. NAV pleit voorts voor een faire vergoeding, duidelijkheid over het ereloon en het weren van te lage prijzen. NAV heeft de tien aanbevelingen gebundeld in een handvest, en roept architecten en opdrachtgevers op om dat de ondertekenen via de website www.architectencongres.be. Momenteel hebben meer dan 250 mensen dat al gedaan.
Congres met onder meer Julien De Smedt, Alfredo De Gregorio en b0b Van Reeth op 2 juni
NAV organiseert op 2 juni in Gent een congres rond dit thema. Ze zal er aan de hand van cijfers en grafieken de maatschappelijke, economische en intellectuele impact van ontwerpwedstrijden en aanbestedingen aantonen. Tevens zullen de verschillende stakeholders er met elkaar in debat treden om zo tot betere wedstrijden te komen. Als sprekers worden de internationaal gerenommeerde Vlaamse architect Julien De Smedt, de allereerste Vlaams Bouwmeester b0b Van Reeth, ir-.arch. Alfredo De Gregorio en de nieuwe Antwerpse bouwmeester Christian Rapp aangekondigd, naast ontwerpers, projectontwikkelaar Vanhaerents en vertegenwoordigers van verschillende overheidsbedrijven.
De verschillende sprekers die aan bod komen
Gerelateerde dossiers
Gerelateerde bedrijven
Onze partners