Architectencongres NAV: “De architectuursector kampt met ernstige verloningsissues”

Dat ‘loon naar werken’ voor heel wat architecten en ontwerpers een zeer relatief begrip is, is uiteraard geen nieuws. Hoewel enkele kranten onlangs beweerden dat ze net zoals notarissen makkelijk en groot geld verdienen, is de realiteit een stuk minder rooskleurig. Sommige architecten moeten immers spartelen om het hoofd boven water te houden en hun activiteiten enigszins rendabel te maken. Dit blijkt onder meer uit een recente studie van de UGent omtrent de beroepstevredenheid in het architectuur- en designwezen.

Contrast tussen intrinsieke en extrinsieke tevredenheid

Socioloog Mart Willekens kwam de resultaten van die studie toelichten op het Architectencongres. Hij en zijn collega-researchers wisten maar liefst 1843 respondenten te strikken en konden zo een treffend beeld van het hedendaagse architectenbestaan schetsen. “Wat meteen opvalt, is dat er bij architecten sprake is van een zeer grote ‘intrinsieke’ beroepstevredenheid. Ze zijn fier op hun vak en vinden dat ze een reële meerwaarde kunnen bieden. 74 % geeft aan tevreden te zijn over het beroep in zijn geheel. Deze innerlijke trots en professionele passie staan echter in schril contrast met de lage ‘extrinsieke’ tevredenheid, die bepaald wordt door factoren zoals verloning, werklast en perceptie van het beroep. Relatief veel architecten (33 %) zijn niet tevreden over het creatieve aspect van hun job omdat er steeds minder ruimte voor is”, legde Willekens uit.

"Volgens veel architecten staat hun verloning niet in verhouding tot de geleverde prestaties, de verantwoordelijkheden en de gestelde eisen"

Pijnpunten

De pijnpunten die maken dat de extrinsieke tevredenheid relatief laag ligt? De hardnekkige problematiek van schijnzelfstandigheid, waardoor architecten niet dezelfde sociale bescherming en extralegale voordelen genieten als volwaardige werknemers – ook al komt hun arbeidssituatie in de praktijk vaak op hetzelfde neer. De toenemende werkdruk en het aandeel ‘gratis werk’ dat architecten soms moeten leveren. De overvloed aan administratieve verplichtingen, die het creatieve aspect steeds meer naar de achtergrond verdringen. De foutieve perceptie van het beroep bij klanten en niet-bouwheren, die over het algemeen niet weten wat ‘architect zijn’ precies inhoudt. En last but not least: de verloning, die doorgaans niet in verhouding staat tot de verantwoordelijkheden, de gepresteerde uren en de gestelde eisen. “65 % van de bevraagden gewaagt van een grote financiële onzekerheid. 35 % van de alleenstaande architecten kan maar net rondkomen, 9 % kan rondkomen dankzij extra inkomsten uit ander werk en 7 % komt helemaal niet rond. Bij de samenwonenden en gehuwden liggen die cijfers iets lager, maar is er toch nog altijd 22,2 % die maar net rondkomt en 1,7 % die helemaal niet rondkomt. Voor ons was dit toch wel echt een eyeopener. Qua verloning kampt de architectuursector met ernstige issues”, benadrukte Willekens.

Werkdruk

De reden hiervoor is niet zozeer het loon an sich, maar wel de toenemende workload en het aandeel niet-vergoede prestaties. “Er wordt enorm veel verwacht van architecten. Administratieve en zakelijke aspecten behoren deze dagen ook tot hun vaste takenpakket, maar worden vaak niet of te weinig vergoed. Hetzelfde geldt voor voorbereidende studies”, aldus Willekens. “Architecten zijn harde werkers: de meesten halen vlot 50 uur per week. 65 % van de respondenten geeft aan zelfs in hun vrije tijd bezig te zijn met ‘het werk’. Maar de vergoeding die daartegenover staat, dekt de geleverde prestaties meestal niet. Veel architecten hebben het gevoel dat ze onderbetaald zijn.” Een conclusie die volmondig bevestigd werd door een poll bij de architecten die aanwezig waren op het Architectencongres: 60 % gaf aan dat de verloning niet in verhouding staat tot de verantwoordelijkheden, 34 % liet optekenen niet tevreden te zijn met zijn of haar loon en slechts 6 % noemde zich ‘volledig tevreden’.