Architectuur van afval: drie trends in de bouw die gebruikmaken van afval

Het antwoord is: absoluut. Er zijn tal van gebouwen die geheel of gedeeltelijk zijn gemaakt van materialen die zijn teruggewonnen in het recyclingproces. In toenemende mate is er ook sprake van upcycling in de bouw, oftewel: secundaire verwerking die resulteert in een product dat van hogere kwaliteit is dan de grondstoffen waarvan het is gemaakt.

Hier volgen enkele voorbeelden van installaties bij de bouw waarbij afval werd gebruikt of grotendeels recyclingtechnologieën zijn toegepast om bouwmaterialen te produceren. 

Earthship - utopie of redding voor de planeet?

Een van de meest interessante projecten van 'architectuur van afval' is het Earthship-project, dat is gestart in de jaren 80 van de 20ste eeuw door Michael Reynolds. De 76-jarige milieuliefhebber en architect zegt in een interview met CNBC: "Mensen dachten dat ik gek was. Ze vroegen: "Waarom gebruikt deze idioot afval om te bouwen en probeert hij objecten te creëren die geen toegang tot traditionele media nodig hebben?" Nu lach ik ze uit, want niet alleen zijn steeds meer mensen geïnteresseerd in mijn project, maar ze willen mijn huizen kopen."

Reynolds bouwt zijn huizen in New Mexico. Hiervoor gebruikt hij banden, blikjes, flessen en ander afvalmateriaal. Het idee is om een comfortabel onderkomen te creëren dat geen fossiele brandstoffen nodig heeft, maar voorzien is van elektriciteit, water, rioolwaterzuivering. Ze zijn ontworpen om gebruik te maken van de beschikbare natuurlijke hulpbronnen, met name zonne-energie en regenwater.

Er is tevens een thermische massaconstructie en natuurlijke kruisventilatie om de binnentemperatuur te regelen, en de ontwerpen zijn opzettelijk ongecompliceerd en bestaan voornamelijk uit één verdieping, zodat mensen met weinig bouwkennis ze kunnen bouwen. Zij kunnen worden gezien als de verwezenlijking van de utopie van autonoom wonen en duurzaam leven.

Recycling van ramen

Een interessante benadering van het gebruik van afval is het hergebruik van gedemonteerde ramen. Een voorbeeld van een dergelijk gebouw, maar op kleinere schaal, is La Fabrique in Genève. Een gebouw dat ramen van verschillende vormen, kleuren en materialen combineert. Gekregen als goedkoop sloopmateriaal, hebben ze een nieuw leven gevonden, en de vorm van het gebouw bewijst dat iets dat ogenschijnlijk waardeloos was, niet alleen nuttig kan worden, maar zelfs kan doen alsof het kunst is.

Een soortgelijk voorbeeld kennen we ook in België. De grote, eivormige structuur van het nieuwe hoofdkwartier van de EU-Raad, die schuilgaat achter een muur van ramen, is een blikvanger, maar weinig mensen weten dat deze ramen afkomstig zijn van verschillende gebouwen in de EU-lidstaten.

Afvalhuis

Dit is een ander voorbeeld van een gebouw dat volledig uit afval is gebouwd. Het afvalhuis dat is gelegen op de campus van de Universiteit van Brighton is ontworpen door Duncan Baker-Brown en zijn studenten.

Het gehele skelet van het gebouw is opgebouwd uit multiplex balken, houten balken en kolommen die bij sloopwerkzaamheden zijn verkregen. De muren zijn opgebouwd uit afval blokken gevuld met restjes van verschillende materialen – zoals spijkerbroeken of dozen. Oude PVC-tegels worden gebruikt als vochtwerende buitenbekleding en oude binnenbanden als raamdichtingen.

Het meubilair binnen is ook gemaakt van afval. Afvalhuis is bedoeld om te laten zien dat alle soorten afval kunnen worden gerecycled. Het huis nodigt niet uit om massaal te bouwen met willekeurig gevonden afval en is wat dat betreft geen trendsetter. Maar juist het feit dat het mogelijk was om uit zulke willekeurige materialen een stabiele structuur te construeren opent een nieuwe ruimte voor architecten die nieuwe oplossingen willen uitproberen.

Recycling in de bouw spaart de planeet

Het gebruik van gerecycleerde materialen in de bouw en van materialen die aan het einde van de levensduur van een gebouw geen bedreiging vormen voor de planeet, is nu een prioriteit voor een sector die de meeste afval produceert.

"Het is belangrijk om niet alleen na te denken over waarmee we bouwen, maar ook over hoe de materialen die bij het bouwen worden gebruikt, kunnen worden gerecycleerd", benadrukt Emmanuel Gregoire, Managing Director bij Aluprof Belgium NV.

Aluminium lijkt in deze context een uitstekend antwoord te bieden, aangezien het een materiaal is dat niet alleen kan worden verkregen uit recycling, maar dat bijna 100% recyclebaar is. "Aluminium constructies zijn daarom dubbel ecologisch en kunnen worden gebruikt in een gesloten kringloopeconomie", voegt de expert eraan toe.

"Bij Aluprof gebruiken we aluminium schroot op een niveau van 65 procent in smelten. We willen het aandeel gerecycleerd aluminium in de productie van onze raam- en deursystemen blijven verhogen. Hoewel ik onze projecten niet zou opnemen in de sector architectuur van afval, hebben sommige van onze systemen – zoals MB-SR50N HI+, MB-86 SI, MB-86 Casement, MB-86 ST, MB-70, MB-70HI of MB-70 Casement – het Cradle to Cradle-certificaat gekregen, wat betekent dat ze voldoen aan de principes van de gesloten kringloopeconomie", legt Gregoire uit.

Let’s Build a Better Future

De toenemende nadruk op recycling en het gebruik van afval in de architectuur zijn steeds sterkere trends. Dat blijkt niet alleen uit bovenstaande voorbeelden, maar ook uit de ontwikkeling van startups en concepten om de bouw een groener gezicht te geven. Initiatieven zoals de Belgische startup BC Materials, die aarde recycleert tot samengeperste aardeblokken die bakstenen vervangen, of ByFusion, dat bouwblokken maakt van plastic dat uit de oceaan wordt geoogst, kunnen de toekomst van de architectuur realistisch veranderen.

"Wij volgen deze trends met spanning, omdat wij als bedrijf zeer betrokken zijn bij de ontwikkeling van het idee van groen bouwen," voegt Emmanuel Gregoire van Aluprof toe.