AWG transformeerde Lichttoren Eindhoven - 2 boeken te winnen

Onlangs werd de vernieuwde Lichttoren in de binnenstad van Eindhoven officieel heropend. Dit stadsbaken dat deel uitmaakte van de voormalige productievestiging van Philips werd uitgeroepen tot ‘rijksmonument’ en werd in de afgelopen vijf jaar grondig onder handen genomen. Zo werd het gehele complex onder leiding van AWG Architecten gerestaureerd én uitgebreid tot een multifunctioneel gebouw met onder meer een hotel, een restaurant, een duurzaamheidscentrum en talrijke loftwoningen. Naar aanleiding van de opening van het complex, publiceerden journalist Geesje van Haren en fotograaf Norbert van Onna het boek “Een icoon onthuld”. In deze uitgave nemen ze je mee naar de geschiedenis, de nieuwe invulling en de herontwikkeling van dit boegbeeld van Eindhoven. Of hoe dit eertijdse lichtmonument de motor voor een nieuwe stedelijke dynamiek vormde.

 Testpunt voor gloeilampen

Het tussen 1909 en 1921 gebouwde complex was één van de eerste fabrieken uit de geschiedenis van Philips. De architecten L.S.P. Scheffer en Dirk Roosenburg ontwierpen een fabrieksgebouw met grote functionalistische raampartijen en art deco daklijsten. Aan de buitenzijde vormen de geprofileerde torens voor de liftschachten duidelijke accenten. Centraal in het complex staat een opvallende lichttoren: een zevenkantige toren waarin destijds gloeilampen dag- en nacht brandden om hun levensduur te testen. Door dit lichtlaboratorium op zo’n prominente plaats te situeren werd het een herkenbaar baken voor Eindhoven. Later werd de fabriek omgebouw en in gebruik genomen als kantoor.

Uiteindelijk werd het gebouw in 1999 door Philips te koop aangeboden middels een architectuurwedstrijd. De projectontwikkelaar ‘Eindhoven Allicht’ won de wedstrijd met het ontwerp van awg architecten. Eind 2003 kocht de Eindhovens woningcorporatie Stichting Trudo het gebouw over van ‘Eindhoven Allicht’ en realiseerde het project vervolgens tussen 2005 en 2009.

Van intelligente ruïne tot hedendaags multifunctioneel centrum

Het bestaande gebouw leende zich in diverse opzichten uitermate goed om het te herbestemmen . Zo was het in bouwkundige zin erg interessant vanwege de betonconstructie volgens het Hennebique-syteem, een van de eerste toepassingen met gewapend beton. Bij dit systeem zijn weinig kolommen nodig, wat het gebouw flexibel indeelbaar maakt. Naast deze kolomstructuur van 7.20 m bij 7.20 m lieten ook de bouwdiepte van ongeveer 21.6 m en de verdiepingshoogtes van 4.60 m à 4.75 m een grote mate van flexibiliteit toe, wat meteen verschillende bestemmingen mogelijk maakte. Architect Jan Verrelst van awg: “Het gebouw leent zich voor heel veel. Het gaat erom op een intelligente manier om te gaan met de intelligente ruïne die dit gebouw is.”

Als uitgangspunt poogde awg het historische gebouw zoveel mogelijk in haar waarde te bewaren. Hiertoe voegden ze alleen daar elementen toe waar het bouwwerk nog niet af of het oorspronkelijk ontwerp onzuiver was. In overeenstemming met het streven van de Nieuwe Zakelijkheid bezorgden ze het gebouw met hedendaagse middelen een tweede jeugd, waarbij flexibiliteit en multifunctioneel gebruik de uitgangspunten vormen. 

Aanvankelijk zou de Lichttoren een kantoorgebouw worden, maar wooncorporatieTrudo voorkwam dit door in 2003 het pand op te kopen. Nu zijn er verschillende functies in ondergebracht. Zo is de begane grond deels ingeruimd voor een restaurant en zit ‘duurzaamheidscentrum’ ICSE op de eerste verdieping. De tweede tot en met de zesde etage zijn ingeruimd voor 177 loftwoningen in verschillende prijsklassen. Bijzonder is dat de woningen werden opgeleverd als casco en aangeboden als kavel. De bewoners hadden zo de nodige vrijheid om hun woning in te delen.

De specifieke monolithische betonstructuur (Hennebique-systeem) werd hierbij zichtbaar gemaakt en waar nodig hersteld. Na herstelling van de betonnen structuur wordt deze stofvrij gemaakt door het aanbrengen van een transparante coating waaraan een weinig grijs pigment is toegevoegd. Nutsleidingen en andere technische voorzieningen worden geplaatst in verhoogde vloeren of zichtbaar aan de plafonds opgehangen; verlaagde plafonds worden vermeden. De betonstructuur is de basis voor de afwerking van het interieur.

De witte betonnen gevels bepaalden het gevelbeeld. Om het gebouw echter toegankelijker en transparanter te maken, werden de gesloten borstweringen op de begane grond verlaagd of doorbroken voor nieuwe toegangen. De bestaande puien werden vervangen door een nieuwe invulling, thermisch en waar nodig akoestisch isolerende beglazing, met een verdeling op basis van de oorspronkelijke ramen. Aan de zuidzijde werden eveneens buitenruimten toegevoegd onder de vorm van uitkragende terrassen, geplaatst op de bestaande betonnen borstwering.

Nieuwe toevoegingen aan het  bestaande complex

Naast de reconversie van het bestaande fabrieks- en kantoorgebouw werden eveneens nieuwe toevoegingen voorzien. Deze nieuwe elementen, het volume aan de Mathildelaan en de nieuwe volumes aan de zijde van het Lichtplein en Emmasingel, werden uitgevoerd met eenzelfde tektoniek, met eenzelfde gevelbehandeling. Enerzijds werd gekozen voor glazen gevels. Anderzijds werd gekozen voor gevels in metselwerk met diepe negge.

Op het terrein voor de Lichttoren werd eveneens een nieuw gebouw van tien bouwlagen geplaatst. Dit bakstenen gebouw herbergt een art- en woonhotel. Het hotel neemt ook de 2de en 3de verdieping van de Lichttoren in gebruik als ‘lofthotel’ en de uitbreiding aan het Lichtplein als ‘short-stay hotel’. Een tweelaagse parkeergarage met 260 parkeerplaatsen werd onder de nieuwbouw en de er voor gelegen zone aan de Mathildelaan gerealiseerd.

Het terrein boven deze parkeerkelder is ingericht als stadspark, bestemd voor bewoners en gebruikers van De Lichttoren. Een deel ervan is ingericht als terras. Het parkplein is omsloten door een hekwerk met pergolaconstructie met diverse openingen naar het plein en heeft een opvallende verlichting.

Het hernieuwde complex vormt door de unieke combinatie van zijn opvallende erfgoedwaarde én zijn stedelijke mix van diverse activiteiten ongetwijfeld één van de belangrijkste hedendaagse attractiepolen in het moderne Eindhoven, dé Philipsstad bij uitstek nietwaar...

Wedstrijd

In samenwerking met AWG geeft www.vlaamsearchitectuur.be twee exemplaren weg van het boek “Een icoon onthuld”. Iedereen die geabonneerd is op onze nieuwsbrief komt hiervoor in aanmerking als hij voor 16 maart het antwoord op onderstaande wedstrijdvraag mailt naar info@vlaamsearchitectuur.be. Het antwoord op de vraag vindt u op de website van awg onder de rubriek Actueel.
Vermeld in de onderwerptitel wel “wedstrijd Lichttoren Eindhoven” en vergeet uw naam en adres niet te vermelden.

Wedstrijdvraag
Wedstrijdvraag:AWG was laureaat van een ontwerpwedstrijd in Hilversum in 2008. Voor welk project was dat?

Winnaars vorige wedstrijd


U hebt nog de winnaars te goed van onze vorige twee wedstrijden waarbij we exemplaren weggaven van de architectuurtijdschriften Evolo en A10.

Wedstrijd Evolo:

Daniël Corten (CoDa Architectenvennootschap, Kapellen)
Luc Rooms (architect, Temse)
Bert Nijs (Archibeta, Brasschaat)
Henk De Beenhouwer (architectenbureau Henk De Beenhouwer, Sint-Genesius-Rode)
Bert Stals (architect, Bree)

Wedstrijd A10:

Laila Landtmeters (architect Stad Antwerpen)
Nico Vrijsen (VdW Architectuur & Interieur, Mechelen)
Daniël Maes (architect-veiligheidscoördinator, Sint-Martens-Latem)
Eric Houben (architect, Genk)
Karolien De Leye (ingenieur-architect Humbeek)