BAUKUNST wint ontwerpwedstrijd MANUFAKTURE op Brusselse Abattoir-site

Voor het ontwerp van de MANUFAKTURE werd vorig jaar, samen met de Brusselse bouwmeester, een architectuurwedstrijd gelanceerd. Van de 24 inzendingen werden er vier bureaus geselecteerd, die elk op hun beurt voor een kwaliteitskamer hun concept mochten toelichten. Abattoir koos uiteindelijk voor BAUKUNST, met zetel in Brussel en Lausanne. "Architect Adrien Verschuere van Baukunst heeft een mooi palmares opgebouwd en heeft ervaring met dergelijke bouwconcepten. Het moet gezegd dat ook de andere bureaus heel interessante ontwerpen voorlegden. Maar er kan maar één winnaar zijn", klinkt het bij Abattoir. 

BAUKUNST besloot met een luchtig ontwerp in te spelen op de ruimtelijke uitdagingen die de geografische ligging van het nieuwe gebouw met zich meebrengt. Door zijn positie op de site maakt MANUFAKTURE het mogelijk om een nieuwe openbare ruimte te creëren en rechtstreeks met de historische hal in dialoog te treden. "Wat het ontwerp van BAUKUNST ook zo uniek maakt, is zijn extreme neutraliteit ten opzichte van de invulling wat een ongelooflijke flexibiliteit toelaat voor de toekomst. Bovendien komt er naast een belangrijke logistieke toegang tot de site, een zachte verbinding tussen de naburige wijk Birmingham en de Bergensesteenweg", aldus Abattoir. 

Abattoir wenst met dit gebouw verder in te zetten op duurzaamheid. Dit betekent niet enkel inzetten op CO₂-neutraal produceren, maar ook een bewuste keuze maken van materialen, de flexibele invulling van het gebouw nu al voorbereiden en de mix van activiteiten op de site verder stimuleren. Door inclusieve tewerkstelling, circulaire economie en het streven naar een bijkomende publieke functie op een architecturaal hoogwaardig gebouw, worden de subsidies die Abattoir ontvangt, doorgegeven aan de gebruikers van de site.
 

Het ontwerp

Het gebouw zelf bestaat uit twee gestapelde duplexen van 16 meter hoog. Aan de noordzijde van het gebouw zijn twee grote loggia’s geplaatst, verwijzend naar de industriële schaal van het terrein. Ze bieden ruimte voor verticaal verkeer. De voorkant, die dus gericht is naar de geklasseerde markthal, en waar later ook een groot stedelijk plein rond komt, wordt een geactiveerde gevel die uitwisselingen met de bezoekers van de site mogelijk maakt.

De totale investering wordt geraamd op circa 18 miljoen euro, inclusief bodemsanering, afbraakwerken, bouwkosten, erelonen én investeringen door de huurders in hun ateliers. De totale investeringssubsidie (EFRO + Brussels hoofdstedelijk Gewest) bedraagt 10 miljoen euro.

Op het gelijkvloers komen ateliers voor vleesversnijding of andere voedingsgerelateerde productieve activiteiten. Er is geen ruimte voorzien voor een nieuw slachthuis in dit complex, waardoor het huidige slachthuis voorlopig gewoon verder zal blijven functioneren en zo het enige slachthuis blijft in onze hoofdstad. 

Boven de ateliers zullen twee verdiepingen ingevuld worden met een publieke parking, goed voor ongeveer 420 plaatsen. De enorme toestroom aan marktbezoekers op vrijdag, zaterdag en zondag zal vlot kunnen opgevangen worden. Tijdens de week is de parking nuttig voor andere gebruikers van de site of erbuiten, zoals de Erasmushogeschool bijvoorbeeld. De logistieke toegang voor de productieve ateliers zal langs de zuidkant van het gebouw voorzien worden.

Deze parking moet ook gezien worden in het kader van de plannen van het Gewest om een gedeelte van de huidige parking Delacroix langs het kanaal te onteigenen en in te zetten als een publieke esplanade. Bij het concipiëren van de parking wordt al rekening gehouden met een mogelijk meer autoluwe toekomst voor Brussel en welke transformaties er mogelijk zijn naar de toekomst toe.

"Bij Abattoir activeren wij graag de daken van onze gebouwen om ecologische of sociale meerwaarde te creëren. Bovenop de ateliers en de parking is ruimte voor publieke functies die kunnen inspelen op noden van Brussel. Wat deze functie zal zijn is nog niet definitief beslist, maar tijdens de architectuurwedstrijd werd de mogelijkheid van een publiek zwembad met binnen- en buitenbaden onderzocht. De warmte die vrijkomt uit de koelinstallaties van de productieve activiteiten op de begane grond, kan gerecupereerd worden voor verwarming van het zwembad, waardoor de investering een flink stuk voordeliger en duurzamer is vergeleken met een klassiek zwembad.
De overheid kan hier, samen met de privésector, een mooi project neerzetten en het tekort aan zwemcapaciteit in Brussel helpen wegwerken. De vzw Pool is Cool, die zich inzet voor de herintroductie van openluchtzwemmen in Brussel, gelooft in dit gebouw als plaats voor nieuwe zweminfrastructuur. BAUKUNST speelde ook handig in op dit gegeven door het dak te ontwerpen als een grote pergola, waardoor een dialoog met de serres op het FOODMET-gebouw is aangegaan. Bovendien geniet dit prachtige volume van een indrukwekkend zicht op de Brusselse skyline", stelt Abattoir. 

Locatie

De MANUFAKTURE komt op ongeveer 80 m van de centraal gelegen geklasseerde markthal te liggen, dichtbij de perceelgrens met de Erasmus Hogeschool Brussel. De MANUFAKTURE zal het kwaliteitsbeeld van de site nog versterken in combinatie met de imposante markthal.

Timing

De plannen worden nog verfijnd om tegen eind 2019 de bouwaanvraag te kunnen indien. Tegelijkertijd kan de commercialisatie van de ateliers verder worden afgewerkt. Vervolgens zal er uitgekeken worden naar de geschikte aannemer. De werf zal begin 2021 echt starten. Tegen januari 2023 zullen de ateliers op het gelijkvloers niveau alsook de parking op de verdiepingen klaar zijn. Intussen zal Abattoir ook meer duidelijkheid hebben over de functie(s) van het dak. Tijdens de periode van de werken zullen de huidige marktactiviteiten en de parking herschikt moeten worden om zich aan te passen aan deze tijdelijke situatie.

En wat nog?

Abattoir N.V. voorziet rond 2022 ook nog in de realisatie van KOTMET. Dit immobiliënproject komt naast de FOODMET, ter hoogte van het metrostation Clemenceau aan de Bergense steenweg. KOTMET omvat een mix van commerciële winkelruimtes alsook studentenhuisvesting en flats. Dit staat met stip aangeduid als de eerstvolgende realisatie.

Intussen is ook een aannemer aangesteld die vanaf 1 september start met de tweede fase van de restauratie van de oude, geklasseerde markthal. Het centrale deel van de achtergevel zal volledig weggenomen worden en gerestaureerd. Het totale bedrag van dit deel van de renovatiewerken is geraamd op 986.911 euro.