BBA 2022 Groepswoningbouw: nominatie voor Habitat Groupé Saint-Servais (Specimen)

Polyvalent gebouw

Het gelijkvloers is voorbehouden voor kantoren en gemeenschappelijke ruimtes, met in het verlengde daarvan buitenruimtes die ook bestemd zijn voor collectief gebruik. De wooneenheden, die zijn opgetrokken in CLT (Cross Laminated Timber), zijn boven op deze sokkel geplaatst. De functionele onderverdeling is in één oogopslag duidelijk door de variatie in het materiaalgebruik: massief en resistent op het gelijkvloers versus een bekleding in gebrand hout voor de houten woonvolumes op de verdiepingsniveaus.

De woningen zijn relatief klein, waardoor de bewoners gestimuleerd worden om het potentieel van de gemeenschappelijke ruimtes volledig te benutten. Dit versterkt hun onderlinge band. Het doel was om, in de woorden van het architectenteam, "een alternatieve vorm van huisvesting te creëren die de stad gastvrijer maakt, zachte mobiliteit aanmoedigt en de stedelijke omgeving herdefinieert aan de hand van een menselijke en ecologisch verantwoorde aanpak." 

Om wooneenheden te kunnen aanbieden die maximaal afgestemd zijn op de behoeften van de bewoners kon iedereen deelnemen aan het ontwerpproces, vertelt Perrine Ernest, architect-vennoot bij Specimen: "De plannen waren aanpasbaar aan de specifieke vraag. Elk gezin kon zijn eigen stempel drukken op de inrichting, bijvoorbeeld door de dag- en nachtruimtes om te keren, al dan niet een balkon te integreren, de woonruimtes op te delen enzovoort. Dit resulteerde in woningen met verschillende typologieën, wat eveneens tot uiting komt in het gevelbeeld."

Het platte dak is opgevat als een terras waarvan alle woningen profiteren. Het biedt een panoramisch uitzicht over de stad en is bestemd voor de creatie van een moestuin, die toegankelijk is via koepels en een trap. Alle woningen hebben niet alleen private ruimtes (keuken, slaapkamers, woonkamer, dakterras en balkon), maar ook gemeenschappelijke functies die qua gebruik een grote modulariteit mogelijk maken en interactie binnen het cohousingcomplex stimuleren.

Indrukwekkende energetische performantie

Cohousing Saint-Servais is een zeer energiezuinig gebouw, met dank aan de uiterst performante schil. De architecten kozen voor ecologische materialen van biologische oorsprong. Zo bestaat een groot deel van de structuur uit CLT en zijn beschermende coatings overbodig. Vanuit technisch oogpunt wordt de geringe warmtevraag van het gebouw gedekt door warmtepompen in combinatie met zonnepanelen, die een minimaal energieverbruik garanderen.

Omkeerbaarheid als duurzaamheidsgarantie

De inrichting is flexibel en omkeerbaar en het gebouw is ontworpen om lang mee te gaan dankzij zijn multifunctionele karakter. Er is dus geen risico op veroudering. Het complex, dat verschillende functies kan vervullen, is gerealiseerd aan de hand van een circulaire en ecologisch verantwoorde aanpak, die nog wordt versterkt door de biologische herkomst van de materialen. Bovendien heeft het onbebouwde deel van het perceel, dat in het verleden bedekt was met een betonnen vloerplaat, plaatsgemaakt voor tuinen en is het dus waterdoorlaatbaar gemaakt. Niet onbelangrijk gezien de recente overstromingen in Wallonië.

Cohousingproject Saint-Servais is een referentie geworden op het vlak van collectieve huisvesting in België: een gebouw met een indrukwekkende energetische performantie dat makkelijk kan worden aangepast aan toekomstige veranderingen en dat de gezelligheid en solidariteit bevordert, ingebed in een groene omgeving en ontworpen in functie van het comfort van de bewoners. Los van het gebouw op zich roept het project ook op tot bezinning omtrent onze verhouding met huisvesting en het gemeenschapsleven.