BBA 2022 Groepswoningbouw: nominatie voor Villa Kameleon (FELT architecture & design)

Villa Kameleon kwam er op initiatief van een grootvader die een woning wenste te bouwen voor zijn kleindochter en acht andere bewoners met een verstandelijke beperking. Hiervoor zette hij een samenwerking op met vzw Emmaus en zocht naar een geschikte plek dichtbij hun voorzieningen. De architecten benaderden de opdracht in eerste instantie als een residentieel project. Dit komt duidelijk naar voor in de vormgeving: wonen neemt de bovenhand op zorg. Binnen de compacte vorm van de woning ontwikkelden de ontwerpers een vernieuwende typologie die een tegengewicht biedt aan klassieke zorgarchitectuur.

Vernieuwende typologie

In dit ontwerp vind je geen lange gangen, geen eenzijdig georiënteerde kamers, geen donkere badkamers: elementen die nochtans de norm uitmaken in zorg-woongebouwen. De typische ziekenhuisgang maakt in dit project plaats voor een lichte centrale hal met vide en rondgang. Op de eerste verdieping worden hierrond zes identieke studio’s van 30 m² voorzien. Het gelijkvloers huist de gemeenschappelijke ruimtes, secundaire functies en de drie overige studio’s.  

De diepe rechthoekige kamer met eenzijdige oriëntatie wordt hier herdacht als een hoekkamer met een dubbel zicht op het landschap en dankzij de knik in het plan een subtiele opdeling in dag- en nachtgedeelte. De typische donkere ‘natte cel’ komt in dit plan langs de gevel te liggen, waar ze een eigen raam krijgt voor licht en lucht. De interieurvormgeving heeft aandacht voor universele toegankelijkheid, maar zet tegelijkertijd hoog in op huiselijkheid en toont een hoge graad van detail. Warme houtinten worden gecombineerd met zachte kleuren en geglazuurde tegels, die een echo vormen van de gevels.

De zeshoekige vorm van het gebouw is ontstaan uit de schakeling van deze overhoekse studio’s rond de centrale hal. Door de badkamers in het plan rug aan rug te plaatsen wordt het makkelijk om ondersteunende functies en technische installaties onzichtbaar te integreren in het geheel. Deze afwisseling in plan leidt tot twee geveltypes met twee raamtypes, wat mee de aanleiding geeft voor het gefacetteerde gevelbeeld.

Geënt op de bosrijke omgeving

Het gebouw is secuur ingepast op de bosrijke site, en dan gaat het niet enkel over de groentinten van de gevels. De wisselende materialiteit van de gevels en het ritmische spel van de openingen zorgen ook voor een zekere verschaling van het geheel. Door te werken met facetten laat de zeshoek zich immers nooit in zijn volle breedte lezen, wat het gebouw visueel kleiner doet ogen. Het zorgt ervoor dat de groepswoning zich makkelijker laat integreren tussen de kleinere eengezinswoningen rondom.

Bij de inplanting van het compacte volume is er getracht zoveel mogelijk bomen te vrijwaren door steeds de nodige afstand te respecteren. De positie maakt verder dankbaar gebruik van de bestaande open plek in het bos en laat toe een zonnig terras te integreren tegen het gebouw. De verharding in uitgewassen beton zet zich op organische wijze door tot aan de straat en verbindt zo het terras en de inkom in de flank van het huis, met de fietsenstalling en de straat.