BBA 2022 Herbestemming: nominatie voor Woning Toon & Ina (atelier vens vanbelle)

Het te renoveren pand bestond uit twee historische pakhuizen die op 600 jaar tijd al zoveel verbouwd en veranderd van functie waren dat het onmogelijk was om de klok ‘authentiek’ terug te draaien. De vroegste bronnen die de plek vernoemen, dateren uit de 14de eeuw. De kelder met bakstenen gewelven zou uit de tijd stammen toen er nog een brouwerij gevestigd was. Naast het huis liep ooit een steegje, dat naar de tweede woning leidde. Maar het gros van het gebouw stamt uit 1640, toen de haven van Gent er net achter lag. Nog later was op deze plek een drukkerij voor speelkaarten en een muziekschool.

Speels trappenhuis

Het immense pand, dat bestaat uit een voorhuis en een achterhuis, telt vooraan vier bouwlagen, en achteraan drie. Door de jaren heen was de tussenruimte tussen de panden ook volgebouwd, op een knutselige manier. De schacht tussen de beide panden diende om goederen naar de bovenverdiepingen te takelen. Die schacht tussen de twee huizen heeft atelier vens vanbelle helemaal opnieuw open gemaakt. De massieve buitenmuren van de twee woningen werden met een cementlaag bezet, zoals je een tuinmuur zou afwerken. Om de verbinding te maken tussen alle niveaus in de twee panden, hebben de ontwerpers in de schacht een complex met houten trappen uitgewerkt. Die maken circulatie mogelijk tussen de verdiepingen in beide delen.

“Het effect van dat trappencomplex, pal tussen de historische panden, is enorm. Zeker nu doorheen het originele dakgebinte, dat overkapt werd met serreglas, licht tot diep in de woning komt. Als je beneden staat, lijkt dat speelse trappenhuis in padoek wel een 3D-versie van een Escher-tekening. Van bovenaf is het eerder een spannend loopbruggenparcours in een avonturenpark. Kwaliteitsvolle, architectuur met een hoog Peter Pan-gehalte dus”, aldus de ontwerpers.

De keuken bevindt zich vooraan aan de straatkant op de eerste verdieping, afgesloten van de traphal met serredeuren. Aan de tuinzijde is beneden een polyvalente ruimte gesitueerd, die de eigenaars gebruiken als feestlocatie, hobbyruimte en als zomerliving. Behalve wat retouchewerken bleef de zaal onaangeroerd. ‘De oefening was om alles net proper genoeg te zetten zodat de oude charme weer naar boven kwam. De historische trap in het achterhuis komt zo volledig tot zijn recht. Die trap leidt op het eerste niveau naar een bibliotheek-/zitruimte en op het tweede verdiep naar de slaapvertrekken onder de 400 jaar oude dakgebinten.

Hedendaags wonen in historisch kader

De grote uitdaging bestond erin om van de twee huizen een samenhangend geheel te maken, met respect voor de elementen uit het verleden. De massieve houten gebinten en de originele plafonds waren een cadeau, maar tegelijk ook de moeilijkheid. Die werden behouden, terwijl de bovenliggende vloeren telkens vervangen werden. Zowel de nieuwe vloeren, als het andere maatwerk is hoofdzakelijk in eik uitgevoerd. Zo wordt de brug met de authentieke massieve eiken balken gelegd, die zo beeldbepalend zijn voor dit project. Sporen van de bouwgeschiedenis van het pand mochten zichtbaar blijven, maar het koppel wilde hier wel hedendaags kunnen wonen, samen met hun twee dochters. Een grote uitdaging was om op een onzichtbare manier alle technieken binnen te brengen in de woning. Het Ei van Columbus bleek een nieuwe technische koker, geïntegreerd in de binnentuin. Die brengt zowel de lift, badkamers en toiletten, de elektriciteit als alle andere nutsleidingen naar elke verdieping, zonder het huis te verminken.

Op die manier zijn alle hedendaagse technieken geïntegreerd. De leidingen verlopen op de oude vloeren, en de nieuwe vloeropbouw met vloerverwarming zorgt voor het nodige comfort. Het gigantische dak werd naar buiten toe uitgedikt en geïsoleerd, en waar mogelijk werden de gevels nageïsoleerd. De woning bevat een warmtepomp, een ventilatiesysteem D, en een E-peil vergelijkbaar met een hedendaagse nieuwbouwwoning. Door het maximale behoud was er ook maar een minimum aan nieuwe materialen nodig om dit project te realiseren. Bovendien zijn alle materialen volledig recycleerbaar. “Met beperkte ingrepen behaalden we hier een maximaal resultaat”, besluit atelier vens vanbelle.