BBA 2024 | Student Award – Green & Blue: Olivier Dochez (laureaat)

Hoe kan het mijnverzakkingsgebied in de dorpen Leut en Meeswijk ruimtelijk-systemisch bijdragen aan de droogte-oplossingen van Vlaanderen? Deze vraag staat centraal in het onderzoeksproject van Olivier Dochez, student aan de faculteit Architectuur en Kunst van UHasselt. Met zijn project wil Olivier een beter waterhuishouden koppelen aan diverse andere factoren. Zo heeft het een recreatieve insteek en laat het toeristen toe bij te leren over de koolmijngeschiedenis door hen letterlijk door het mijnverzakkingsgebied te laten fietsen en wandelen.

Het project heeft de ambitie om het hele landschap te herzien. In plaats van een (Grens-)Maasdal dat in strenge industriële, nationale barrières en kanalen gekneld ligt, vat Olivier Dochez de Maas zoals oudsher op als een rivier die ruimte krijgt. Op economisch vlak worden er vrijwel geen vereisten gesteld, enkel een noodzakelijke stopzetting van de drooghoudende bemaling en een compensatie voor de omwonenden. Verder is het project van een fietsroute vrijblijvend, maar geldt het wel als een voorbeeld wat betreft het toeristische potentieel van de site.

Mijnverzakkingsgebied

De dorpen Leut en Meeswijk zijn in een mijnverzakkingsgebied gelegen. Het sluiten van de mijnen en het instorten van de mijntunnels resulteerde in een opwaartse druk van het grondwater, waardoor het water boven het maaiveld uitkwam in het landschap van verzakkingen. Reeds tientallen jaren wordt het water weggepompt om de dorpen bewoonbaar te houden. Het freatisch oppervlak is momenteel een meter onder de diepste verzakking gelegen, maar door de voortdurende drooghouding komt dit oppervlak veel te laag te liggen in het omliggende agrarisch landschap, daar waar de verzakking minder drastisch is.

Hoewel er jaarlijks miljoenen kubieke meter water wordt weggepompt, wordt in de binnenste ring van Meeswijk aan grondwaterwinning gedaan door de Watergroep. De ingreep van Olivier houdt in dat drooghoudende bemaling wordt stopgezet om een oorspronkelijk freatisch oppervlak en gestabiliseerd landschap te bekomen. Hierdoor kan de koolmijngeschiedenis in de kijker worden gezet met het oog op toeristische activiteiten. Door de ingreep zal het water gedeeltelijk boven het maaiveld uitkomen, waardoor een deel van Meeswijk en Leut onbewoonbaar wordt. Maar zo zal het landschap zich beter weten te herstellen met een stabieler grondwaterniveau en een gezondere, vruchtbare ondergrond.

Fietsen door ruïnes

Maar het project brengt ook ruimtelijke opportuniteiten met zich mee, zoals recreatieve activiteiten binnen het ondergelopen landschap. Zo liet Olivier zich inspireren door bestaande recreatieve landschapsprojecten zoals ‘Fietsen door het water’ in Bokrijk of het nabijgelegen Kruinenpad, waar je als bezoeker de mijnverzakking van Eisden kan ervaren. Bij het ontwerp van Olivier Dochez zou de mijnverzakking aangetoond worden aan de hand van het onbewoonbare deel van de dorpen en diens ruïnes. De route vormt bovendien een verbinding van het dorpsplein van Leut met Meeswijk.