Belgische architecten doen inspiratie op in Amsterdamse ziekenhuizen (1)

Eind 2011 nam Architectura in het gezelschap van een tiental Belgische architecten deel aan een boeiende tweedaagse architectuurtrip in Amsterdam. Organisator Rockfon zette behalve een uitgebreid bezoek aan drie Amsterdamse ziekenhuizen ook enkele interessante lezingen en een rondleiding in de innovatieve materialenshowroom van het Materia Inspiration Centre op het programma. Op de eerste dag raakten de architecten onder de indruk van het doordacht ingerichte Emma Kinderziekenhuis en het Brightsite-concept in het VUmc.


Emma Kinderziekenhuis

Na een behouden aankomst in het station van Amsterdam hield de Rockfon-delegatie voor het eerst halt bij het Emma Kinderziekenhuis. Het EKZ lijkt langs de buitenkant een normaal, ietwat gedateerd complex met een ruwe bolster en een ongetwijfeld al even robuuste pit. Niets is echter minder waar. Op het gelijkvloerse niveau lijkt het EKZ wel een stad, met tal van volkse pleinen waar patiënten en bezoekers kunnen verpozen in een aangename, publieke context. Samen met de grote, hoge gangen zorgen ze voor het ruimtegevoel waar de Nederlanders zo van houden.

Na een hartig ontbijt en een informatieve presentatie van Rockfon maakten we er kennis met Geert de Boer, de Nederlandse architect die instaat voor de verregaande herinrichting van enkele ziekenhuisafdelingen. Hij nam ons mee naar de zevende verdieping, die na een intensief renovatietraject omgetoverd werd tot een aantrekkelijke ziekenhuisafdeling. De open, transparante en kleurrijke inrichting fungeert als blauwdruk voor  de zes andere niveaus, die op termijn dezelfde invulling zouden moeten krijgen. De Boer lichtte het verfrissende concept toe aan de hand van enkele concrete voorbeelden. Openheid en transparantie zijn de kernwaarden die op twee verschillende manieren tot uiting komen. “Enerzijds hebben we ervoor gezorgd dat de aanwezigen zoveel mogelijk blootgesteld worden aan daglicht. We hebben veel doorzichten trachten te creëren en zorgen er door dit contact met de buitenwereld voor dat het gevoel van oriëntatie versterkt. Anderzijds proberen  we het sociale contact te bevorderen en een soort ‘gemeenschappelijkheid’ te creëren,” legt de Boer uit.

Het zijn vooral de vele glaspartijen die ervoor zorgen dat deze achterliggende filosofie werkelijkheid is geworden. De kamers zijn van de gang afgescheiden door een grote glazen schuifdeur. In principe kan je dus in elke kamer binnenkijken, tenzij de ouders van de patiëntjes verkiezen om een moment van privacy in te lassen. Ook de kantoren bestaan nagenoeg volledig uit glas, al zijn er daar op strategische plaatsen wel wandtekeningen aangebracht die het personeel iets minder expliciet blootstellen aan de blikken van buitenaf.



    


Tegelijkertijd hebben de Boer en z’n team ook gezocht naar een manier om de typische ziekenhuissfeer te vervangen door een soort ‘huiselijkheid’. Het interieur van de kamers, dat door z’n ‘informele’ bemeubeling doet denken aan een huiskamer,  is erg rustgevend en kleurrijk. Vooral de kleine details, zoals de maximaal weggestopte technieken en de plafonds uit één stuk, maken hierbij het verschil. “Alles wat te veel aan een kantoor doet denken moest weg. De patiënten hebben belang bij een aangename omgeving,” besluit hij.






Architect Geert De Boer geeft uitleg over de manier waarop het EKZ heringericht werd en zal worden.

 

Brightsite-concept

Na de middag maakten we de verplaatsing naar het VU medisch centrum. Hier kregen we een mooie presentatie van Projectbureau Huisvesting, dat een innovatief interieurconcept ontwikkelde om een ziekenhuis om te toveren in een rustgevende omgeving. Het VU medisch centrum is qua ruimtelijke inrichting het Nederlandse equivalent van het UZ Gasthuisberg. Doorheen de jaren kwamen er tal van nieuwe ziekenhuisblokken bij, waardoor de hele site bestaat uit gebouwen die al wat jonger of ouder zijn dan andere. Binnenkort krijgt het dan ook nog eens een nieuwbouwvleugel die de beschikbare oppervlakte haast verdubbelt. Om enige structuur en samenhang aan te brengen in al deze diversiteit, stelde Projectbureau Huisvesting twee jaar geleden een beeldkwaliteitsplan op. Door rust te brengen in de hoofdstructuren wil het de gebouwen beter ‘leesbaar’ maken.

Ook aan de binnenkant zullen er grote veranderingen doorgevoerd worden. De grote open plekken worden niet al te kostelijk afgewerkt en ‘rustig’ ingericht. De echte diepgaande investeringen komen er op strategische plekken, en dit volgens het eigen ontwikkelde Brightsite-concept. Dit vertaalt het broodnodige veilige en geborgen gevoel dat zorginstellingen moeten kunnen bieden naar een karakteristieke ruimtelijke omgeving. Per project wordt bekeken welke kleuren en materialen zich er het beste toe lenen. Het doel van Projectbureau Huisvesting is dat zowel de patiënten als het personeel vergeten dat ze zich in een ziekenhuis bevinden. De vele greenwalls, het gezellige personeelsrestaurant en de speciaal ontworpen kinderstad dragen hiertoe bij.






Het Brightsite-concept werd erg gesmaakt door de aanwezige Belgische architecten. De rust die heerst in de brightsites en de manier waarop deze vertaald werd aan de hand van de doordachte interieurinrichting, deed mening onderlip respectvol krullen. Een kleine kanttekening maakte Stéphane Vermeulen echter bij het prijskaartje, dat logischerwijs navenant was. “Wil men dit concept ook in Belgische ziekenhuizen gaan introduceren, dan zal er nog heel wat financiële goodwill nodig zijn,” stelde hij. Als basisfilosofie voor de inrichting van een zorginstelling was het Brightsite-concept echter uiterst inspirerend.





Dit filmpje illustreert hoe het Brightsite-concept in het VUmc toegepast werd.