Belgische architecten doen inspiratie op in Amsterdamse ziekenhuizen (2)

De eerste dag van de Rockfon-architectuurtrip naar Amsterdam was voor de tien aanwezige Belgische architecten zeer inspirerend. Op de tweede en laatste dag kregen ze een bezoek aan het OLV Gasthuis, een rondleiding in het Materia Inspiration Centre en drie boeiende lezingen voorgeschoteld, een passend sluitstuk voor een uiterst leerrijke tweedaagse.

OLV Gasthuis

Op dag 2 werden we in de voormiddag rondgeleid in OLV Gasthuis, dat op enkele plekken een schoolvoorbeeld van huiselijkheid was. In de afdeling cardiologie stootten we bijvoorbeeld op een lounge die hartpatiënten met z’n gemoedelijke rode kleuren geruststelt tijdens het soms lange wachten. Erg veel andere voorbeelden waren er echter niet. Het OLV Gasthuis is toe aan een dringende opfrissing, die zich momenteel slechts geleidelijk aan het voltrekken is. Waar de beweging richting huiselijkheid dan toch al is ingezet, ontbreekt er vaak een vaste lijn inzake afwerking en materiaalgebruik. Bij een van de verbouwde afdelingen werd het enkele architecten ook treffend duidelijk dat de eisen inzake brandveiligheid in Nederland minder streng blijken dan bij ons.

 


Healing Environment

Vierde en laatste stop was het befaamde Materia Inspiration Centre, dat onder andere plaats biedt aan een showroom met tal van innovatieve bouwmaterialen en –technieken. Behalve een rondleiding in deze ‘schatkamer’ stonden er ook nog drie interessante presentaties op het menu. De eerste spreker was Hennie Van Bogaert (M2L verfarchitecten), een man die gepassioneerd is door kleur en de invloed ervan op de menselijke psyche. Volgens hem werkt men vaak veel te symptomatisch: geïsoleerde ingrepen zoals kleurtjes en patroontjes op de vloeren en muren werken niet, er is nood aan een echt concept. “Kleurbeleving houdt verband met de menselijke emoties en hangt nauw samen met de context,” meent Van Bogaert. “Colour without context is nothing. Ik heb een hekel aan mensen die voor wit opteren omdat het een ‘neutrale’ kleur zou zijn. Wit kan juist een onrustig gevoel geven doordat het de aandacht vestigt op andere storende elementen!” Volgens Van Bogaert is er bij elk ontwerp nood aan een kleurenplan dat op maat ontwikkeld wordt. “Door kleuren op een intelligente manier te ordenen, kan je bijdragen aan het helingsproces!” stelde hij met veel enthousiasme.  

Een healing environment van M2L verfarchitecten in het OLV Gasthuis.

 

Isala-ziekenhuis in Zwolle

Max Van Huut (Alberts & Van Huut) kwam als tweede aan de beurt. Van Huut heeft een specifieke visie op architectuur en tracht ze in z’n ontwerpen maximaal tot uiting te laten komen. “Moderne architectuur is vaak te rationeel, gebouwen stralen mijns inziens dikwijls te weinig ‘gevoel’ uit. De energie die erachter schuilt verdwijnt in het niets. Architectuur moet een zoektocht zijn naar de ideale combinatie tussen intuïtie en ratio. Je moet met behulp van vorm, materie en kleur iets maken waar de mensen echt van houden. Schoonheid is een belangrijk onderdeel van duurzaamheid.”  Van Huuts organische ontwerp voor het nieuwe Isala-ziekenhuis in Zwolle doet zijn architectuurprogramma alle eer aan. Een royale entree geeft uit op een binnenstraat die de verschillende ziekenhuisafdelingen met elkaar verbindt. Zowel binnen als buiten – het onderscheidt vervaagt door het vele glas en het gevoel van ruimtelijkheid binnenin – is veel plaats voorbehouden voor allerlei groenaanplantingen. Het contact met de buitenwereld en de heldere indeling dragen bij tot het gevoel van oriëntatie, dat volgens Van Huut erg belangrijk is voor de creatie van de ‘helende sfeer’ die er in zorginstellingen moet heersen.

Ontwerp van het Isala-ziekenhuis in Zwolle.

Architect Max Van Huut vertelt hoe zijn visie op architectuur zich vertaalt in het ontwerp voor het Isala-ziekenhuis in Zwolle.

 

Innovative Hospital Design

Het laatste woord was aan Stéphane Vermeulen, die als ‘healthcare director’ van VK al heel wat ervaring heeft met het ontwerpen van zorginstellingen. De prestigieuze WAF-award die VK onlangs kreeg voor het uiterst duurzame ontwerp van het Binh Chanh Pediatric Hospital in Vietnam bewijst dat het bureau zelfs op internationaal vlak één van de voorlopers inzake zorgbouw is. Vermeulen stond in z’n presentatie stil bij enkele mooie binnen- en buitenlandse referenties en toonde aan dat innovatieve architecturale concepten ook voor de zorgsector een grote meerwaarde kunnen betekenen.

Het Deventer Ziekenhuis, dat met z’n vliegtuigterminalstructuur perfect geïntegreerd is in de groene omgeving, kwam aan bod als referentie op het vlak van energie-efficiëntie. Het is het eerste ziekenhuis in Europa dat uitgerust is met een geothermisch verwarmings- en koelingssysteem. Functionaliteit en flexibiliteit vinden we dan weer terug in VK-ontwerp voor het Sint-Maartenziekenhuis in Mechelen.  Efficiënte horizontale en verticale verbindingen, een duidelijke scheiding tussen de verschillende verkeersstromen en een maximum aan invallend daglicht zullen er een echte ‘healing environment’ creëren. Ook zagen we enkele buitenlandse ziekenhuizen (Banner Gateway Hospital in Arizona, het Martini Ziekenhuis in Groningen, het Mestre-ziekenhuis in het Italiaanse Veneto, …) met een vernieuwend gevelconcept waarin functionaliteit (thermische en akoestische isolatie) en esthetiek (mooie doorzichten, moderne architectuur) verenigd werden. 

    
Het Deventer Ziekenhuis en Mestre Hospital in het Italiaanse Veneto.

Vermeulen blikte ook vooruit op de toekomst. Het gevoel van ruimte en huiselijkheid zal volgens hem alsmaar belangrijker worden, wat architecten voor een belangrijke uitdaging stelt. “We evolueren naar een ‘humanere’ healthcare, waarbij de wensen van de gebruikers en personal customization centraal staan. Anderzijds moeten onze ontwerpen bijdragen tot een efficiëntere manier van werken. Ook de relatie van de zorginstelling met de omgeving en de natuur zal steeds meer aandacht krijgen. Het landschap zal geïntegreerd moeten worden in het design en de relatie tussen binnen- en buitenwereld zal vervagen.”



Architectura had een interview met Stéphane Vermeulen, waarin hij uitlegt wat hij opgestoken heeft van de architectuurtrip naar Amsterdam en vooruitblikt op de toekomst van de zorgbouw.