Berlijns Holocaust-monument geteisterd door betonrot

Het ontwerp

De ‘Denkmal für die ermordeten Jude Europas’, zoals de formele naam van het Holocaustmonument luidt, werd ontworpen door Eisenman Architects en Buro Happeld. Het bestaat uit 2711 betonblokken die een oppervlakte van maar liefst 19 000 vierkante meter beslaan. De blokken variëren in hoogte, van 20 cm tot 4,5 meter, met een onderlinge tussenruimte van 95 cm. Samen vormen de lichtjes gekantelde stelae (met een maximum inclinatie van 2 graden) een schijnbare golf over het veld, die de bezoekers moet desoriënteren en hen een gevoel van isolement moet geven, als symbool voor het gevoel van de Joden tijdens het nazibewind.

Aan de buitenzijde werden de betonblokken voorzien van een speciale chemische laag, waardoor graffiti makkelijk te verwijderen is.

Onder het blokkenveld is een expositieruimte ingericht.

Staalversterking

De stichting van het Holocaustmonument versterkte al 44 van de zwaar beschadigde blokken met staal en bestelde 380 stalen kragen voor andere versterkingen. Twee stenen werden al naar het Aakense ‘Institut für Bauforschung’ verstuurd voor tests, maar slechts één daarvan werd al teruggestuurd. Er is onenigheid over de veiligheid van het monument. Sommigen beweren dat de 450 000 mensen die jaarlijks op bezoek gaan nu gevaar lopen.

De oorzaak van de schade wordt nog steeds onderzocht, maar sommigen speculeren dat het beton dat gebruikt werd voor de stenen, niet bestand was tegen de extreme weersveranderingen in Berlijn.

Ingenieur-architect Noël Naert (Febelcem): “Het gaat niet om monolitische blokken, aangezien ze in één keer gestort werden, maar om relatief dunwandige ‘stèles’ of ‘sarcofagen’. Dat en het feit dat ze een zwarte kleur hebben, maakt dat ze meer onderhevig zijn aan krimp en uitzetting. Men vermoedt dat de Berlijnse strenge winters en hete zomers de rest doen.”

“Beste beton dat Berlijn ooit heeft gezien”

Peter Eisenman, de Amerikaanse architect van het monument, prees het gebruikte beton tijdens de opening nochtans de hemel in en zei dat het “het beste beton was dat Berlijn ooit had gezien”.

De website van het Holocaustmuseum meldt dat de betonblokken gemaakt werden door Firma Geithner en werden geplaatst na een laatste goedkeuring van Eisenman en zijn planningsteam.

In een recent interview met Stern.de, verwijt de 81-jarige architect het bestuur van het Holocaustmonument: “Er werden veranderingen aangebracht om geld te besparen. Dit is een ernstig probleem, maar ik draai zeker niet op voor de kosten.”

De rechter beslist

Uwe Neumärker, directeur van de ‘Stiftung Denkmal für die Ermordeten Juden Europas’ zegt dat het te vroeg is om de schuld in iemands schoenen te schuiven. Eerst moet de oorzaak van de schade bepaald worden en ook de oplossing en de kost daarvan. Wie de uiteindelijke verantwoordelijkheid draagt, zal wellicht door een rechter bepaald worden.

Op verzoek van de stichting is ook het departement Stedenbouw een onderzoek gestart naar de oorzaken van de betonproblemen.