Biofiele insteek leidt tot houten schoolgebouw in Nederland

Kinderen vormen hun wereldbeeld steeds vaker via digitale schermen. Die ontwikkeling heeft diepgaande implicaties. Misschien wel de belangrijkste daarvan is dat hun connectie met de natuur, cruciaal voor het ontwikkelen van respect voor die natuur en dus van een ecologisch bewustzijn, verdwijnt. Daar wil basisschool De Verwondering in Almere iets aan doen. Enerzijds door biofiele principes toe te passen in de lespraktijk – de leerlingen kweken op school bijvoorbeeld hun eigen groenten en fruit en zorgen er voor vissen, cavia’s en kippen, anderzijds met haar biofiele ontwerp van binnen- en buitenruimtes.

Geschilde boomstammen als draagkolommen

En wie biofilie zegt, zegt hout. De Verwondering is dan ook een hybride houten gebouw: de constructie bestaat voor een deel uit houtskeletbouw en voor een deel uit CLT. Daarnaast werd ook gebruikgemaakt van houten kanaalplaatvloeren van het merk Lignatur en vormen geschilde stammen van essen die in Almere omwille van de zogenaamde essentaksterfte verplicht gekapt moesten worden de draagkolommen. In de centrale ruimte kreeg de houten spantconstructie de vorm van bladnerven.

Ook buiten voert hout de boventoon, met houten speelelementen en een houten brug – geïnspireerd op de menselijke ruggengraat en ribben. Het hout als bouwmateriaal maakt de overgang tussen binnen en buiten een pak minder abrupt en moet de leerlingen stimuleren de wereld buiten hun klaslokaal te ontdekken.

IJsberenhuid

Ook alle andere gebruikte materialen, van isolatie over vloeren en afwerking tot meubilair, zijn biogebaseerd. Zo werd stro gebruikt als isolatie, maar ook een innovatief materiaal ontworpen door de Nederlandse Lindey Cafsia dat de isolerende werking van een ijsberenhuid en -vacht nabootst, en bestaan de binnenwanden uit leemstenen. Middels groendaken en dakluiken wordt de school ook natuurlijk geventileerd en een ondergronds ijsbuffervat zorgt voor verwarming en koeling.

Groenwanden en andere natuurlijk texturen waar het schoolgebouw aan de binnenkant ook in voorziet, zijn niet alleen visueel aantrekkelijk maar stimuleren ook het tast- en reukvermogen van de leerlingen.

Het schoolgebouw omvat veertien lokalen verdeeld over drie clusters die strategisch geplaatst zijn rondom een centrale ruimte die dient voor gemeenschappelijke activiteiten. Die opzet bevordert niet alleen interactie en samenwerking, maar zorgt er ook voor dat daglicht maximaal naar binnen wordt getrokken.

Prijsbeest

Het zal niet als een verrassing komen dat De Verwondering ook een schoolvoorbeeld is van circulair bouwen. Zo is de volledige structuur demontabel en heeft het gebouw een materialenpaspoort in Madaster.

Het mag duidelijk zijn: hoewel De Verwondering er inmiddels al een aantal jaren staat, zet het vandaag nog steeds de standaard voor duurzame schoolgebouwen. Zo werd de school in 2021 met de Gouden Kikker-award uitgeroepen tot meest duurzame gebouw van Nederland en in 2023 bekroond met de internationale Stephan Kellert Biophilic Design Award. De school wordt tot op vandaag bestookt met verzoeken voor rondleidingen of interviews.

Volgens ORGA architect is het wetenschappelijk bewezen dat de leerlingen beter presteren dankzij het biofiele ontwerp van hun schoolgebouw. Ook maken ze minder ruzie maken en is er minder ziekteverzuim.

ORGA architect publiceerde op zijn website deze video over het project. Het filmpje maakte deel uit van de kandidatuur voor de Stephan Kellert Biophilic Award 2023.