Blokkeert huidige wetgeving de evolutie van het architectenberoep?

In Nederland is de verplichting van de kwaliteitscontrole ingevoerd. De overheid besteedt uit aan de private sector om het bouwbesluit - overigens een veel uniformer bouwbesluit dan in België - te controleren of het effectief wordt toegepast. Er is dus een externe partij die naast de architect staat voor de kwaliteitscontroles. “Ik vind dat geen slecht principe. Als architect wordt je ontlast van de zorg of je ontwerp aan alle regels voldoet. Dat is een vereenvoudigd potentieel van het architectenberoep dankzij een stukje privatisering,” zegt Dirk Mattheeuws.

Maar wettelijk gezien is deze vereenvoudiging nog niet mogelijk in België. “Onze VCRO is niet afgestemd op de uitdagingen van vandaag. Hij zou veel flexibeler moeten zijn voor wat er op ons afkomt kwestie kernverdichting, ruimtelijk rendement enzovoort. In dat geval zouden we met veel meer creativiteit die projecten in de steden kunnen realiseren”, aldus Mattheeuws. Anderzijds heerst in België een unieke situatie door het monopolie. “We zijn een lapje grond in centraal Europa met volledig andere spelregels dan de omringende landen. Als we meer kansen willen creëren over de grenzen heen, moet er een Europese lijn opdagen”, besluit Vincent Van Den Broecke.

Rem op evolutie

Het wetgevend kader zet dus een rem op de evolutie van het architectenberoep. Eén van de grootste gamechangers die mogelijk op ons afkomt is de hervorming van de wet van ’39. Die is niet meer up-to-date klinkt het bij veel mensen in de sector. Willen we het monopolie behouden? Willen we verenigbaarheid met het beroep van aannemer? Moeten we het team hervormen tot een ronde tafel waarbij verschillende spelers evenwaardige verantwoordelijkheid hebben?

Het overgrote deel van architectenbureaus is vandaag nog een eenmanszaak. De hervorming tot team is dus nog een grote stap om te zetten. Eén van de jongste publicaties van de ACE bevestigt dat. 93% van de architectenbureaus in Europa is kleiner dan 5 voltijdse equivalenten en zelf 65% zijn mensen alleen. “Dat is een enorm gefragmenteerd landschap van professionals die weinig financiële slagkracht hebben om te professionaliseren en andere specialisaties aan te trekken”, zegt Van Den Broecke. “Het is dus nog een lange weg qua schaalvergroting.”

Eenmanszaak ten dode opgeschreven

Is de eenmanszaak dan ten dode opgeschreven? Mattheeuws vermoedt van niet. “Er zal nog wel een taak weggelegd zijn voor eenmanszaken, maar dan moet je goed delegeren en uitbesteden én ervoor zorgen dat je alle deelaspecten voldoende onder controle hebt.” Kristof De Roeck ziet het op die manier verschuiven richting de term freelancer. “Bijvoorbeeld in de audiovisuele sector werkt nu al 3/4^de als zelfstandige, maar ze werken wel voortdurend in team en in opdracht. Een architect moet zichzelf daarin op de juiste manier positioneren en presteren vanuit zijn expertise.”

Beluister hier de podcast over de verandering van de beroepspraktijk van architecten.