BOEK. 'De herovering van de ruimte': stadsontwikkeling op mensenmaat volgens Marc Schepers

Wat de visie van Marc Schepers extra interessant maakt, is zijn veelzijdige achtergrond. Als oprichter van Citydepot, voormalig schepen van ruimtelijke ordening, mobiliteit en wonen in Hasselt, wetenschappelijk adviseur aan de VUB en bedrijfsadviseur rond mobiliteit, brengt hij een unieke kijk op stadsontwikkeling. Zijn ervaring als ondernemer, academicus, politicus en inwoner geeft hem een veelzijdig perspectief dat zeker relevant is voor professionals in het vakgebied.

Ondernemerschap en stadsplanning

Een belangrijk uitgangspunt in Schepers’ visie is het idee dat zowel stadsbesturen als projectontwikkelaars ondernemerschap moeten tonen in stadsontwikkeling. Schepers duidt waarom ontwikkelaars ook maatschappelijke verantwoordelijkheid dragen en dat ze die ook horen te nemen. Al was het maar omdat ze niet op eilandjes bouwen, maar in een omgeving die de waarde van hun projecten sterk beïnvloedt. Denk daarbij aan het al dan niet aanwezig zijn van kinderopvang, een degelijke wegenis, een park, … Deze zaken hebben een rechtstreeks effect op de prijs van woningen. Het spreekt dus voor zich dat ontwikkelaars die investeren in de buurt ook investeren in zichzelf en dat ze daarbij uiteraard de nodige aandacht hebben voor de sociale en ecologische impact van hun projecten.

Marc Schepers legt ook veel nadruk op het belang van een ondernemende overheid. Steden moeten enerzijds hun betrouwbaarheid en snelheid opdrijven als het gaat om het vergunningsverleningsproces. Anderzijds moeten ze meer helderheid geven over de beleidsmatige achtergrond en stedenbouwkundige visie tegen dewelke beslissingen worden genomen. Ze moeten actief deelnemen aan het ontwikkelingsproces, begrijpen binnen welk financiële kaders investeerders redeneren, maar ook glashelder zijn over verwachtingen op vlak van duurzaamheid, leefkwaliteit,... Volgens Schepers is een transparante samenwerking tussen beide partijen essentieel: “Zonder een duidelijke ontwikkelingsvisie en een professionele dialoog riskeren we steden te bouwen vol littekens die onvoldoende ten goede komen aan de noden van hun inwoners.”

Dialoog tussen stad en projectontwikkelaar

Marc Schepers pleit in zijn boek dus voor een transparante dialoog tussen stadsbesturen en projectontwikkelaars, waarbij duidelijke verwachtingen en normen worden gecommuniceerd. Dergelijk dialoog komt natuurlijk niet vanzelf. Schepers vertelt in zijn boek hoe hij in Hasselt de instrumenten ontwikkelde die deze dialoog kaderen. Hij heeft het over de leefkwaliteitsmeter als toetsingskader voor ontwikkelingsvoorstellen. Ook spreekt hij over de bijsturing van verordeningen die hij enerzijds versterkt met elementen rond duurzame mobiliteit, groenbehoud,… maar anderzijds ook vereenvoudigd heeft om ruimte te geven aan de contextuele ruimtelijke beoordeling van projecten.  

In Hasselt wordt deze aanpak intussen met toenemend succes toegepast. Stadsbestuur en ontwikkelaars gaan meer en meer “samen” aan de slag en werken aan innovatieve oplossingen voor betaalbaar wonen en duurzame mobiliteit. Het afgelegde traject in Hasselt kan volgens Marc Schepers ook andere steden inspireren, al beseft hij dat de weg nog lang is.

Het Hasselts woonmodel: betaalbaar en duurzaam wonen

Een van de meest opvallende ideeën uit De herovering van de ruimte is het Hasselts woonmodel. Dit model biedt een antwoord op de stijgende vraag naar betaalbare woningen voor starters en singles in stedelijke omgevingen. De brandstof van het model is de stedenbouwkundige onderhandeling waarbinnen extra bouwrechten aanleiding geven tot kortingen op wooneenheden. Anderzijds neemt het model risico’s weg bij de bank doordat de overheid borg staat, waardoor kopers aan een pak interessantere voorwaarden kunnen lenen.   

Het Hasselts woonmodel wordt intussen succesvol toegepast in diverse nieuwbouwprojecten mede dankzij de constructieve samenwerking tussen ontwikkelaar en stadsbestuur. Dit model kan volgens Marc Schepers echt als blauwdruk dienen voor andere Vlaamse steden die willen inzetten op een betaalbaar woonaanbod voor starters en herstarters.  ​

De rol van mobiliteit en duurzaamheid

Mobiliteit speelt een centrale rol in Schepers’ visie op stadsontwikkeling. Hij spreekt in zijn boek over “kwartiermaken”.  Niet alleen doelt hij daarmee op de eigenheid die elke buurt, elk dorp zou voor zichzelf zou moeten kunnen ontwikkelen, maar ook heeft hij het over het plannen van functies en voorzieningen in buurten die voor de mensen te voet of met de fiets op minder dan een kwartier bereikbaar moeten zijn. Op die manier wordt het gebruik van “autoalternatieven” een stuk makkelijker.   

Hij pleit ook voor een doordacht “ruimtebeslag” door mobiliteit, waarbij de inzet van het juiste voertuig op het juist ogenblik op de juiste plek van doorslaggevend belang is. Mobiliteit is vandaag een te gepolariseerd debat hetgeen goede en noodzakelijke oplossingen, in de weg staat.  In de herinrichting van de “mobiliteitsruimte” wordt nog teveel door de voorruit van de auto gekeken terwijl men moet uitzoomen om de juiste multimodale balans door te vertalen in het juiste ruimtegebruik.  

Een unieke kijk op stadsontwikkeling

Als ondernemer heeft Marc Schepers oog voor de financiële kant van stadsontwikkeling en kan hij zich verplaatsen in de positie van de investeerder, terwijl zijn ervaring als schepen van ruimtelijke ordening, mobiliteit en wonen in Hasselt hem inzicht geeft in de uitdagingen waar stadsbesturen voor staan. Bovendien heeft hij als wetenschappelijk adviseur aan de Brusselse universiteit en bedrijfsadviseur rond mobiliteit een academische en technologische expertise opgebouwd, wat zijn visie verrijkt. Deze diverse perspectieven maken hem tot een expert die stadsontwikkeling benadert vanuit verschillende invalshoeken.

Volgens Schepers is een multidisciplinaire en transversale kijk van cruciaal belang voor de ontwikkeling van steden. De ruimte is uiteindelijk van de mensen die er wonen, recreëren, werken,… We moeten niet enkel vanuit het economisch perspectief van grondeigenaren en ontwikkelaars naar de ruimte kijken, maar ook sociaal en ecologisch de juiste elementen meenemen in projecten. Met zijn boek De herovering van de ruimte hoopt Schepers architecten, planners en beleidsmakers een leidraad aan te reiken om stadsontwikkeling consequent mensgerichter te benaderen.

Marc Schepers biedt in De herovering van de ruimte een inspirerende visie op de toekomst van stadsontwikkeling. Door de nadruk te leggen op samenwerking tussen projectontwikkelaars en stadsbesturen, en door te pleiten voor een balans tussen duurzaamheid en economische haalbaarheid, toont hij aan hoe steden kunnen worden getransformeerd tot plekken waar leefbaarheid en duurzaamheid centraal staan. Met het Hasselts woonmodel en innovatieve mobiliteitsoplossingen als voorbeelden, is zijn boek een interessante bron van inspiratie voor iedereen die bezig is met de ontwikkeling van onze steden.

Het boek De herovering van de ruimte kan rechtstreeks besteld worden bij de auteur via de website https://www.deheroveringvanderuimte.be/. De opbrengst gaat naar lokale Hasseltse verenigingen die zich inzetten voor mensen zonder thuis of onderdak.

Win een exemplaar

Architectura mag drie gratis boeken weggeven! Geïnteresseerd? Stuur dan je mailadres en postadres door naar info@architectura.be samen met het antwoord op de vraag: ”Aan welke universiteit studeerde Marc Schepers af als geograaf?” Het antwoord op de vraag vind je op de website www.deheroveringvanderuimte.be.