Bouw AZ Sint-Maarten 2.0 perfect op schema

Drie campussen worden één, zo zou je dit prestigieuze zorgproject in één bondige zin kunnen   samenvatten. Waar de diensten en medische disciplines van AZ Sint-Maarten momenteel nog verspreid zijn over drie verschillende locaties – twee in de Mechelse binnenstad en één in Duffel – zullen ze vanaf 2018 gecentraliseerd zijn onder één dak. De nieuwe campus op Roosendaelveld in Mechelen zal de huidige gebouwen integraal vervangen en de efficiëntie van de zorgvoorziening sterk ten goede komen. “Multidisciplinaire, patiëntgerichte zorg is onze prioriteit en gold bij de aanbesteding der werken dan ook als het belangrijkste aandachtspunt”, vertelt Jan Claesen. “We geloven sterk in het concept van de ‘healing environment’, waarbij de omgeving in belangrijke mate bijdraagt tot het herstel van de patiënten. Dit uitte zich in enkele concrete directieven: individueel sanitair, een riante lichtinval, doordacht kleurgebruik, uitzicht op natuurlijk groen … Voorts vonden we het cruciaal dat we ons gebouw in de toekomst zonder al te veel hinder en investeringen zouden kunnen aanpassen en hebben we dan ook resoluut geopteerd voor een flexibel inrichtingsmodel.”

Logische indeling

Het nieuwe ziekenhuis zal plaats bieden aan 654 ziekenhuisbedden en 96 plaatsen in het dagziekenhuis. Patiënten kunnen er niet enkel terecht voor observatie en behandeling, maar ook voor specialistische medisch-technische diensten (radiotherapie, MRI …). Bovendien zal het geheel ook een ruime polikliniek en een revalidatiecentrum omvatten. Al deze eenheden worden logisch gegroepeerd rond de publieke zorgboulevard en de zogeheten ‘ruggengraat’. De zorgboulevard deelt het ziekenhuis op in een oost- en westzijde. Het ‘acuut’ gedeelte bevindt zich aan de oostzijde, terwijl de westzijde de afdelingen omvat die minder afhankelijk zijn van medisch-technische functies, zoals het revalidatiecentrum en de materniteit. De ruggengraat zorgt voor een noord-zuidonderscheid op het gelijkvloers en niveau 1, met de ambulante functies (polikliniek, dagbehandeling …) aan de noordzijde en de medisch-technische functies (medische beeldvorming, operatiekwartier, spoedgevallendienst …) aan de zuidzijde. De verpleegafdelingen bevinden zich op het tweede, derde en vierde niveau.

Het ontwerp van het geheel was in handen van VK Studio. De verantwoordelijke architecten kregen tips van maar liefst 46 specifieke werkgroepen binnen het personeelsbestand van het ziekenhuis, zodat het er ook voor hen uiteindelijk aangenaam toeven zal zijn (kortere loopafstanden, aangepaste technieken …). Toch overheerst niet enkel het functionele aspect. De esthetiek van het geheel kreeg eveneens de nodige aandacht, wat onder meer zal resulteren in een unieke façade. “De buitenschil van het gebouw fungeert met zijn opvallend witte kleur tegelijk als sierelement”, vertelt projectarchitect Tom De Backer. “Ook de zonwering, bestaande uit gebogen aluminium lamellen die zich quasi over de volledige breedte van het volume uitstrekken, draagt bij tot de architecturale beleving. De lamellen optimaliseren de daglichtinval gezien hun lichte inclinatie en maken een visuele golfbeweging die het gebouw een markante uitstraling geeft. Het ziekenhuis heeft met andere woorden een sterke identiteit, maar zal voor de patiënten toch als thuis aanvoelen.”

Ruwbouw zo goed als klaar

AZ Sint-Maarten stelde voor de realisatie van zijn nieuwe campus een ambitieuze timing voorop. Na de aftrap in oktober 2013 wilde het namelijk dit jaar al klaar zijn met de ruwbouwwerken, een strakke planning die voorlopig tot in de puntjes is opgevolgd. “We zitten perfect op schema”, vertelt Jan Claesen. “De betonwerkzaamheden zijn volledig achter de rug, de ramen en het aluminium buitenschrijnwerk zijn vlak voor het bouwverlof geplaatst en het geheel is inmiddels ook waterdicht gemaakt. Momenteel wordt de buitenzonwering nog gemonteerd en is men de patio’s verder aan het inrichten. Sinds september vorig jaar zijn we volop bezig met de afwerking en de installatie van de technieken. Het parkeergebouw zal klaar zijn tegen eind augustus. Eind 2018 zouden we het geheel voorlopig moeten kunnen opleveren.” 

Voor aannemer MBG zit een groot deel van het werk er inmiddels al op. “De focus van onze werven ligt op werkvoorbereiding en daar is deze werf geen uitzondering op, integendeel. In een vroeg stadium van het project dienden we al heel wat studiewerk te verrichten”, zegt Directeur der werken Kurt Van Den Plas. “De structuur van het gebouw bestaat quasi volledig uit prefab sandwichpanelen met betonnen binnenschil, isolatie en een architectonische betonnen buitenschil, aangevuld met trapkernen in stortbeton en prefab kolommen, balken en welfsels. De sandwichelementen vertrekken van niveau -1. Dit betekent dat alle voorafgaande studies die betrekking hadden op de buitenschil, zoals de aansluitingsdetails met het aluminium buitenschrijnwerk en de in te storten stukken voor de verankering van de zonwering, al kort na de start van het project moesten worden uitgevoerd. Een grote hoeveelheid voorbereidend werk waar we nu in uitvoeringsfase de vruchten van plukken.”

Minder faalkosten dankzij BIM

Het spreekt voor zich dat de bouw van het nieuwe AZ Sint-Maarten een groot, complex project is. Om het overzicht te bewaren en de werken optimaal te stroomlijnen, hanteren bouwheer, architect en aannemer de BIM-methodologie. Alle plannen en modellen zijn gegroepeerd op één centraal beheerplatform, waar een 3D-model van het ziekenhuis aangevuld wordt met alle informatie van de meewerkende partijen. De meerwaarde is duidelijk, al was het toch even zoeken in het begin, geeft Jan Claesen aan: “We hebben het project opgestart in 2008. Toen was er van BIM op de Vlaamse en Belgische markt nog amper sprake. Vandaar dat we geen exacte spelregels hadden afgesproken met de ontwerpers en dat er initieel dus wel nog wat hiaten in het model vervat zaten. De aannemer heeft dat in samenwerking met de architect bijgestuurd, zodat we nu als bouwheer in functie van de latere exploitatie en het facilitair beheer een mooi overzicht hebben van de ruwbouw. Aangezien alles goed op voorhand bekeken wordt, zitten we met minder afval, minder foute stukken en minder faalkosten. Wat BIM betreft, is dit toch wel een voorbeeldproject.”

Ook VK Studio en MBG merken dat de BIM-methodologie haar vruchten afwerpt. “De meerwaarde van BIM is tweeërlei: enerzijds kan je er zeer veel informatie uit afleiden die je op een plan niet altijd waarneemt, anderzijds kan je clashes tussen verschillende elementen van het gebouw a priori vermijden en hoef je op de werf bijgevolg veel minder problemen op te lossen. Stabiliteit, architectuur, afwerking en technieken komen samen in één allesomvattend model. Zeker in omvangrijke projecten als deze kan je zo heel wat faalkosten vermijden”, besluit Kurt Van Den Plas.

Dit artikel verscheen eerder in het magazine Bouwen aan de Zorg