Bouwproces 2016: groene wanden voor duurzame gebouwen en steden

Groene steden passen in het kader van duurzame ontwikkeling en ecologische stedenbouw. Het doel hiervan is om de stadsinfrastructuur en de natuur met elkaar te verzoenen en om de levenskwaliteit van de burgers te verbeteren. De constante stijging van het aantal groendaken in België bewijst dat ze stilaan hun plaats hebben ingenomen in de stedelijke architectuur. De in België minder bekende en recentere groene wanden gaan voort op dit elan.

Voordelen van groene wanden

“Groene wanden kunnen zelfs met een beperkte grondoppervlakte een nieuwe uitstraling geven aan onbenutte of oude gevels,” zegt Ine Knoops, onderzoekster bij de afdeling gebouwschil en schrijnwerk van het WTCB. “Ze dragen bovendien bij tot de vermindering van het stedelijk hitte-eilandeffect. Groen in de stad heeft ook een invloed op de luchtkwaliteit en de klimaatmitigatie, omdat planten koolstof en fijn stof wegfilteren en ozon absorberen.”

De introductie van meer groen heeft ook een positieve invloed op de gezondheid van de stadsbewoners volgens Knoops. "Het rustgevoel dat het zicht op een groene wand teweegbrengt, heeft een positieve impact op de samenleving en op het genezingsproces van patiënten in zorginstellingen. Ze kunnen helpen bij de verstrooiing, afscherming en absorptie van geluid op straat. De wanden spelen tevens een beschermende rol ten opzichte van de gevel, door onder andere een vermindering van de oppervlaktetemperatuur en de windsnelheid vlakbij de gevels te bewerkstelligen."

‘Groene wanden’ of ‘Green Walls’ is een algemene term om begroeide gevels te definiëren. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen groene gevels en Living Wall Systems. Groene gevels zijn grondgebonden en worden met of zonder klimhulp toegepast. Living Wall Systems zijn gevelgebonden.

Grondgebonden groene gevels

“Bij groene gevels wordt een plant aan de voet van de gevel in volle grond geplaatst. Die voorziet, met of zonder klimhulp, de gevel van groen. Het voordeel van dit systeem is dat het een goedkope, duurzame oplossing is. Het nadeel is dat de voordelen van dit soort groene wanden pas een hele tijd na de aanplanting zichtbaar worden. De plant heeft namelijk tijd nodig om te groeien,” zegt Knoops.

“Het beeld van vernielde muren na het verwijderen van klimplanten zorgt dat deze optie soms twijfelachtig wordt bekeken. Toch is schade vermijdbaar door de juiste planten en klimhulpen op de beoogde gevel toe te passen,” vervolgt Knoops.

Living Wall Systems of gevelgebonden groen

Bij Living Wall Systems of gevelgebonden groen wortelt de plant niet meer in de grond. De planten worden in een systeem geplaatst dat aan de muur bevestigd wordt. Deze systemen kunnen bestaan uit panelen, modules, plantenbakken of -zakken, geotextiel, enzovoort. De oorsprong van dit systeem ligt bij de Franse botanist Patrick Blanc en zijn mur végétal.

“Bij deze systemen is er meestal een irrigatiesysteem nodig om de planten van voldoende water en voedingsstoffen te voorzien. De planten worden soms vooraf al in een kwekerij ingeplant in de panelen of modules. Daardoor is er meteen na de installatie resultaat zichtbaar. Functioneel en doelmatig onderhoud van de planten is essentieel. Een slechte nazorg kan de mooiste groene wand doen mislukken. Daarom wordt het sterk aangeraden om een onderhoudscontract af te sluiten met de installateurs," zegt Knoops

De Living Wall Systems worden aan de hand van het substraat of de voedingsbodem verder opgedeeld als inert of organisch. Een inert substraat kan onder meer bestaan uit steenwol, lavakorrels of textiel. Systemen op basis van inert substraat zijn meestal gebaseerd op hydrocultuur. Dat is het kweken van planten in water, waaraan de noodzakelijke voedingsstoffen zijn toegevoegd. Voorbeelden van organisch substraat zijn onder anderepotgrond en veenmos.

“De relatief hoge kostprijs van de Living Wall Systems kan potentiële gebruikers afschrikken. Daarom wordt er momenteel gezocht naar nieuwe, geoptimaliseerde oplossingen die de investerings- en onderhoudskosten beperken. Zo kan in nieuwbouw de traditionele gevelbekleding worden vervangen door een groenewandsysteem dat is uitgerust met de nodige voorzieningen om de waterdichtheid van de gevel te garanderen,” aldus Knoops.
 

Belgische zoektocht naar kennis

In dit kader is het VIS-traject 'Groen Bouwen: groene gevels voor duurzame gebouwen en steden' van start gegaan op 1 september 2015. Het project wordt financieel gesteund door VLAIO. De coördinatie van het WTCB gebeurt in samenwerking met de verschillende betrokken sectoren, waaronder NAV. De doelstelling van het project is om een betere kennis te verwerven over bestaande groene wandsystemen en hun voor- en nadelen.

“De bestaande kennis is zeer verspreid, gefragmenteerd en meestal afkomstig vanuit het buitenland. Hierdoor stroomt die kennis minder vlot door naar Belgische bedrijven. Daarom krijgt het onderzoek rond dit project zowel een bouwkundige, een plantkundige als een milieukundige benadering. Het doel is om de totaalwaarde van verticale groensystemen te kunnen benadrukken,” sluit Knoops af.

Bouwproces 2016

Centrum Duurzaam Bouwen organiseert op 26 mei 2016 in Heusden-Zolder voor de eerste maal Bouwproces2016. Tijdens het evenement voor aannemers en architecten komen verschillende technische aspecten van het hedendaagse bouwproces aan bod tijdens boeiende lezingen. Deelname is gratis mits voorinschrijving.