BPA Groep Architectuur realiseert met residentieel kinderopvangproject Molenhof ‘een gebouw als therapie’

Het doel van het gebouw was om twee leefgroepen van elk 8 kinderen een permanente woning te geven en één groep van kinderen in dagopvang te voorzien. Het gaat telkens over kinderen tussen 0 en 12 jaar oud die via gerechtelijke weg een nieuwe thuis zoeken. Ook werd in het programma van eisen voorzien in 3 opvangwoningen voor moeders die tijdelijk een veilig onderkomen zoeken. De achtergrond van de toekomstige gebruikers bepaalde een eisenpakket dat vol verwachtingen en noodzakelijke warmte diende te zitten. Alle bewoners trekken een last mee uit hun soms korte verleden. Het gebouw diende dan ook een warm nest te zijn waar veiligheid en huiselijkheid voorop staan. Het werd een woning voor de zwaksten uit onze samenleving.

De schaal en opstelling waren belangrijke uitgangspunten in het ontwerp. Het witte volume van de eerste verdieping ligt als een doos op het gelijkvloers dat aan de tuinzijde volledig opgetrokken is. Zo ontstond een ruime overdekte buitenruimte om de kinderen in alle omstandigheden een speeltuin te geven. De openheid naar de tuinzijde contrasteert met de geslotenheid aan de publieke zijde. De slaapruimten op de verdieping hebben een andere uitdrukking die de intimiteit van de achterliggende kamers weergeeft. En op de tweede verdieping bevinden zich drie 2-slaapkamer appartementen voor de opvang van moeders die zich even van de omgeving moeten kunnen losmaken.

Privacy en intimiteit

Er werd gekozen om vanuit de binnenruimte een overzicht te houden op alle hoeken van de binnen- en buitenruimten zodat de medewerkers een optimale controle kunnen behouden. De belangrijke glasoppervlakte aan de zuidzijde wordt door een scherm van leilinden beschermd tegen oververhitting in de zomer. In de winter kan de lagere zonnewarmte toetreden als opwarmer. Als het bladerscherm in de lente open gaat is de functie als zonnescherm doeltreffend.

De slaapkamerramen werden van een enveloppe in staal voorzien. Op die manier waren ruime ramen aan de slaapkamers mogelijk met een belangrijke lichtinval als gevolg. Toch werd de privacy in de kamers gegarandeerd door de diep in de gevel liggende ramen en de verkleinde inkijkhoek van buitenaf. Ook werd op die manier de luchtspouw achter de Trespa-bekledingen mooi afgedicht en technisch goed uitgevoerd. De slaapkamerramen van de appartementen op de verdieping zijn smal en hoog. Inkijk van buitenaf is hierdoor en door de hoge ligging ten opzichte van de straat, zeer beperkt. De ruime livingramen liggen diep in de gevel door de voorliggende terrassen. Door deze gevelopbouw zijn de achterliggende ruimten leesbaar zonder hun inhoud prijs te geven.

Rondom de volledige tuin op gelijkvloers werd een dikke haag aangeplant die binnen enkele jaren privacy en intimiteit aan de buitenruimte zal geven. De architecten ontwierpen voor de buitenruimte een tuin die verschillende mogelijkheden toelaat: een kronkelend betonpad doorheen de volledige tuin als fietspad; een grasveld achteraan om te voetballen; Een grasveld vooraan om zittend in het gras te spelen; en een met rubbertegels beklede overdekte speelplaats met schommels aan het plafond en een zitstam rond de metalen steunen.

Planopbouw

Het gelijkvloers is opgebouwd rond een centrale gang die met vaste bemeubeling, wanden en openingen, doorgang geeft naar drie livings telkens voorzien van een sanitair blok. In deze livings eten en spelen de kinderen op gezinsniveau. Langs de gang bevindt zich een centrale keuken, een personeels- en vergaderruimte en een toegang tot de tuin. Ook sluit de keldertrap aan op deze centrale ader en komt met op de slaapverdieping via een opgehangen trap. Achteraan op het grondplan tegen het bestaande gebouw (onder op de tekening) werd een binnenspeelkamer voorzien. Deze kamer heeft een podium en is volledig bekleed met zachte materialen om akoestische overlast te vermijden.

Op de eerste verdieping (rechts boven) komt de trap vanuit de gelijkvloerse gang uit in een vertelkamer. Het is een centrale ruimte met op de kop een groot raam. Voorzien van alle mogelijkheden om samen de dag te eindigen rond een vertel- zit- en hanghoek. De kinderen hebben elke een kamer volgens VIPA-normering die uitgeeft op deze centrale bovenliving. Ook de twee waskamers komen hierop uit. Op de kop van de ruimte bevindt zich een ruime linnenkamer en de nachtruimte voor de begeleider. De centrale lift en trappenhal is zo voorzien dat de gebruikers van de appartementen en de kinderen niet met mekaar ongewenst in contact komen.

Eenvoud van het wonen

Op de tweede verdieping, weg van de straat, onbereikbaar voor ongewensten, werden drie appartementen met twee slaapkamers voorzien volgens de grondplannormen van VMSW. Op de kop van de gang werd een luchtige ruimte voorzien met beperkte inkijk maar een mooi zicht, waar begeleidende ontmoetingen kunnen plaatsvinden. De woningen hebben een ruim terras die de woonkwaliteit zeer ten goede komt. De eenvoud een duidelijkheid van de grondplannen op de verschillende verdiepingen brengt rust bij de bewoners.

In alle detaillering van het gebouw, zowel in grondplanopbouw, inplanting als in afwerking, werd de functie en de gebruiker op de voorgrond geplaatst. Het werd een gebouw voor de gebruiker. Een kwalitatief gebouw op gebied van architectuur, inrichting en aanvoelen. Maar ook een technisch toekomstgericht gebouw met de nieuwste technieken en besturingen om energetische en duurzaamheidsredenen. Er werd ook voor de medewerkers gewerkt aan een overzichtelijk en eenvoudig gebouw. Looplijnen, gebruiksafstanden, overzichtscontrole en gebruikersgemak stonden vooraan bij de implementatie van de technieken en de opbouw. Het uitvoeringsdossier werd in samenspraak en onder begeleiding van de medewerkers uitgewerkt.

Uitstraling

Het doel van de inrichting was om te komen tot een woongebouw met een hoge kwaliteit van afwerking. In niets mocht de binnenkant er uitzien als een instelling of een kliniek. Huiselijkheid en warmte waren de uitgangspunten. De wanden worden op verschillende plaatsen functioneel gebruikt als afscheiding door ze als tweezijdige kast te bouwen. Deze “kastdelen” zijn uitgevoerd in eiken fineer. De kasten en hun inhoud zijn een goede akoestische isolator tussen de ruimten. In de ruimten werden muren in accentkleur voorzien om vrolijkheid en warmte te voorzien. De kleuren werden samen met de medewerkers gekozen en toegewezen.

De verlichting in de livings werd gekozen in functie van een huiselijke atmosfeer. De trap werd in eik met afgeronde treden voorzien om een mogelijke val te verzachten. De leuningen werden naar de muren toe gebracht om te vermijden dat ze kunnen verwonden. Onder de opgehangen verdiepingtrap werd een knusse speelhoek voorzien die kinderen toelaat om een kamp te bouwen en deze weinig hoge ruimte leuk te gebruiken. De binnenspeelplaats heeft een plafondbekleding in een dikke laag gespoten kurk, de vloer is van rubber, het podium is uit hout en er werden akoestische schermen opgehangen om de galm van de ruimte te beperken. De scheiding van de trap in de vertelruimte op de verdieping is voorzien van een bibliotheekkast en -rek en er kunnen zitkussen op de grond geplaatst worden.

Inhuizen

Het inhuizen in het gebouw na de technische oplevering was spectaculair. In het kader van de kunstintegratie in het VIPA-dossier koos BPA Groep Architectuur ervoor om het witte volume op de eerste verdieping uit te voeren in matte witte Trespapanelen. Op die manier ontstond één groot tekenblad dat werd voorzien van een schuine doorlopende lijn die alle gevels, inclusief de plafondbekleding van de overdekte buitentuin, met mekaar verbindt. De lijn loopt op de verdieping de centrale vertelhoek binnen en verlaat die aan de andere zijde.

Kunstenares Jolanda Swennen ontwikkelde droomfiguren als kindervriendjes. Elk van hen sleept zijn pakje mee. De ene al zwaarder dan de andere. Vaak met hulp, ook met vindingrijkheid en steeds met een doel. Figuren waar de bewoners hun fantasie aan kunnen koppelen. Iedere slaapkamerdeur heeft zo zijn eigen figuur als poortwachter van de eigen schuilplaats. Kenmerkend en herkenbaar, een gevoel van veiligheid.

Liggend op de rubbertegels van de overdekte speeltuin kijkt men tegen de onderzijde van een boomkruin die vol met diertjes zit die de bezoeker toekijken. Een toffe vertelplaats buiten met oneindige mogelijkheden voor de fantasie. Deze droomfiguren hebben binnen en buiten het gebouw in gebruik genomen. Zij waren de eerste bewoners. Door deze kunstintegratie werd het gebouw een kinderboek dat een verhaal vertelt. De kinderen leven in dit verhaal en kunnen hun fantasie trainen, leren omgaan met hun verleden. Het gebouw als therapie, zijn doel overstegen.