Brouwerij 2.0 voor sterk artisanaal biermerk (OFFICE KGDVS)

Het Brussels Beer Project (BBP) werd in 2013 opgericht door Olivier De Brauwere en Sébastien Morvan via een crowdfunding. Het doel van deze twee hemelbestormers was even gedurfd als ambitieus: een sterk artisanaal biermerk met een dynamische identiteit uitbouwen, als tegenwicht voor de traditionele vaste waarden in de markt, die naar hun mening te weinig lef en innovatiedrang aan de dag leggen. Wat letterlijk begon tussen pot en pint, groeide al snel uit tot een succesverhaal. In 2015 opende BBP een microbrouwerij in de Antoine Dansaertstraat, waar het naar hartenlust kon experimenteren met maandelijkse proefbrouwsels. De permanente productiebieren werden aanvankelijk bereid in Brouwerij Anders! in het Limburgse Halen, tot BBP vorig jaar een volwaardig eigen brouwerijgebouw opende in Anderlecht. Een belangrijke mijlpaal, want met een jaarlijkse capaciteit van 35.000 hectoliter – lees: tot 10 miljoen flessen van een dertigtal verschillende biersoorten – is BBP meer dan voldoende gewapend om ook de komende jaren en decennia de Belgische en buitenlandse biermarkt te bestormen.

Bijzondere blikvanger

De nieuwe brouwerij van BBP is opgetrokken aan het Biestebroekdok in de ‘Haven Zuid’-wijk. Een strategische locatie in het bloeiende Brusselse kanaalgebied, waar in de nabije toekomst een nieuw stedelijk landschap zal verrijzen. Het gebouw moest dan ook een bijzondere blikvanger worden die de progressieve, creatieve en assertieve identiteit van BBP weerspiegelt. Het gerenommeerde OFFICE Kersten Geers David Van Severen won de architectuurwedstrijd met een kleurrijk ontwerp dat uitblinkt op het vlak van duurzaamheid, functionaliteit en productiviteit.

Het compacte, efficiënte volume is opgevat als een ‘uitgepuurde industriële container’ die een unieke inkijk biedt in het bouwproces. Zo zijn alle silo’s en installaties naadloos geïntegreerd in het gebouw (zonder enige vorm van afscherming) en bieden platformen op de verdiepingsniveaus een mooi uitzicht op de brouwactiviteiten en de omgeving. Dat de kleurrijke etiketten van BBP’s bieren geïntegreerd zijn in het gestreepte dak, is een leuke extra. Eveneens opvallend is dat er in het verlengde van de riant beglaasde benedenverdieping een ‘Beer Garden’ van 900 m² is ingericht, waar degustaties, publieke activiteiten en evenementen kunnen plaatsvinden.

Koolstofneutraal

De nieuwe brouwerij is ook een schoolvoorbeeld van duurzame ontwikkeling. Nassim Jamali, Building Performance Consultant bij Boydens Engineering: "Dit was een industrieel project in het hart van Brussel, voor een klant die niet gewend was aan projecten van deze omvang – het is hun eerste grote brouwerijgebouw na hun microbrouwerij in de Antoine Dansaertstraat. Wat de technische kant betreft, moesten we bovendien rekening houden met alle brouwtechnieken, die niet tot ons takenpakket behoorden. Dit vergde veel overleg tussen de brouwerij, de architect en onze ingenieurs. Onze voornaamste betrachting was om een optimale synergie tussen de brouwerij zelf – lees: wat ze produceert en de energie die daarbij vrijkomt – en de gebouwtechnieken tot stand te brengen. Dit om een comfortabel binnenklimaat en maximale benutting van de aanwezige grondstoffen te garanderen."

Er is sterk ingezet op waterrecuperatie en groene energie, onder meer via PV-panelen en een biogasinstallatie die energie opwekt uit vergist gerstemout. Nassim Jamali: "We recupereren al het warme water dat voor het brouwen wordt gebruikt in een buffertank, evenals de warmte die continu door de koelinstallatie wordt geproduceerd, met dank aan een warmtewisselaar. Het is dus niet nodig om het gebouw bijkomend te klimatiseren, aangezien we alle energie van het brouwproces recupereren voor verwarming. Dit stelde ons in staat om het gebouw koolstofneutraal te maken, hoewel er oorspronkelijk een gascondensatieketel voorzien was. Het gerecupereerde regenwater wordt volledig benut voor sanitair en irrigatie."

Installaties in het zicht

In een gebouw als dat van BBP moet ook gedacht worden aan het thermisch comfort in de productieruimte, die tijdens het brouwen baadt in een warme en vochtige atmosfeer. Het ventilatiesysteem werd daarom overgedimensioneerd om te allen tijde ‘free cooling’ te kunnen bieden. Het werkt volgens vier verschillende modi, waarbij het al dan niet aan de gang zijn van een brouwproces wordt gecombineerd met de winter-/zomerparameters. Nassim Jamali: "We zijn erin geslaagd om deze enorme ventilatiegroep (25.000 m³/h) te plaatsen, ondanks de beperkingen qua omvang en hoogte."

De integratie van technologie in de architectuur is eveneens een opmerkelijk kenmerk van het project. De technische installaties en brouwerijtechnieken zijn grotendeels in het zicht gelaten. Het hoeft geen verder betoog dat dit de ingenieurs heel wat kopzorgen heeft opgeleverd op het vlak van coördinatie en opvolging, met het schuine dak als extra moeilijkheid. Anderzijds moesten sommige technieken koste wat kost verborgen blijven, zoals de afzuigers voor het branddetectiesysteem.

Staal als esthetisch element

De nieuwe brouwerij heeft niet alleen een markante uitstraling, maar ook een atypische opbouw. “De buitenschil bestaat uit een strook perfabbetonpanelen tot op 7,5 meter hoogte, een lessenaarsdak onder een helling van 18° en daartussen een glasgevel volgens het serrebouwprincipe”, vertelt Benoit Mortier, projectleider bij aannemer en staalbouwer Beeuwsaert Construct. “Binnenin zijn de verschillende functies (het brouwproces, de vergisting, de moutopslag, de kantoren, de stookruimte …) ondergebracht in een stalen ‘tafelstructuur’ met open verdiepingen. De extreem grote lasten op de gewelven – tanks tot 42 ton! – vormden een forse uitdaging. Daarnaast moesten de dakliggers ingepakt worden met een minimum aan thermische bruggen en moesten alle materialen bestand zijn tegen de vochtige binnenruimte (binnenklimaatklasse IV). Ook de realisatie van de deurelementen (waaronder twee grote beglaasde schuifdeuren) heeft heel wat voeten in de aarde gehad. De esthetiek was heilig voor de architect, dus standaardoplossingen waren uit den boze.”

In totaal is er 167,5 ton staal verwerkt in het BBP-gebouw. Er zijn verschillende staalkwaliteiten toegepast (S235, S275 en S355). De structurele elementen zijn afgewerkt met brandwerend schilderwerk in elf verschillende kleuren, terwijl de trappen, de verdiepingsleuningen en een kleine buitenstructuur gegalvaniseerd werden. “Er is veel aandacht besteed aan de look-and-feel van het staal”, benadrukt Benoit Mortier. “Het wordt in het ontwerp beschouwd als een volwaardig esthetisch element en is bijgevolg bijna overal zichtbaar. Het resultaat mag er wezen! De bouwheer en de architect zijn zeer tevreden, dus wij ook!”