De Brusselse architect Bruno Erpicum timmert al dertig jaar aan de weg, zowel in binnen- als buitenland. En dat doet hij met succes: vandaag kan hij realisaties in vijftien landen op zijn naam schrijven. Daarbij treedt hij in de voetsporen van zijn grote voorbeelden, waaronder Mies van der Rohe en De Koninck, en creëert hij een architectuur die zich focust op de essentie.
Buitenlandse ervaringen
Toen Bruno Erpicum in 1983 afstudeerde aan het architectuurinstituut Saint-Luc in Brussel, was Louvain-la-Neuve in volle expansie. De stad was het schoolvoorbeeld van de – toen alomtegenwoordige - antropocentrische postmoderne architectuur, die frequent gebruik maakte van zorgvuldig bestudeerde afwerkingen om een authentiek ogende omgeving op mensenmaat te creëren. Erpicums interesse ging echter uit naar het zuivere modernisme van de jaren 1920-1940, waarin juist elke decoratie resoluut van de hand werd gewezen. Hij kon zich dan ook niet vinden in de gangbare Belgische architectuurpraktijk en vertrok naar het buitenland, op zoek naar de formule voor eenvoudige architectuur. Gedurende vijf jaar verbleef hij achtereenvolgens in Zuid-Afrika, Peru en de Verenigde Staten en werkte samen met o.a. Graaf en Meier.
Gewapend met al deze ervaringen, keerde hij in 1988 terug naar België om zich in Brussel te vestigen, samen met François de Montlivault en Marc Timmermans. Na tien jaar vruchtbare samenwerking ging elk van deze partners zijn eigen weg en werd de basis gelegd van wat Atelier d'Architecture Bruno Erpicum et Partenaires (AABE) vandaag is: een bureau met veertien architecten en uitgevoerde projecten over heel Europa.
Pure architectuur
Bijna dertig jaar geleden verliet de jonge Bruno Erpicum België op zoek naar de ultieme eenvoud in architectuur, en die zoektocht gaat vandaag nog steeds verder. Vertrekpunt is de modernistische architectuur van de twintigste eeuw met klinkende namen zoals Blomme, Leborgne en Bourgeois en met het Barcelona-paviljoen van Mies Van der Rohe als lichtend voorbeeld. In hun voetsporen verwerpt ook Erpicum alle decoratie: de schoonheid van een gebouw moet voortkomen uit harmonieuze proporties – en perfect uitgevoerde details.
Vandaag beschikken we echter over veel meer kennis en veel meer verfijnde technologie dan een kleine eeuw geleden. Hedendaagse architecten hebben de mogelijkheid om nog verder te gaan in deze vereenvoudiging, een kans die Bruno Erpicum met beide handen aangrijpt. Het resultaat is een sterk uitgepuurde architectuur, waarin geen enkel ander element zichtbaar gelaten wordt dan het gebouw zelf.
Dit streven naar volmaaktheid vergt een maniakale aandacht voor elk detail. Van de gebouwschil tot de lichtschakelaars, niets ontsnapt aan de aandacht van de architecten van AABE. Elke ingreep, elke toevoeging wordt gescreend en wat niet absoluut noodzakelijk is, gaat er onverbiddelijk uit. De betrachting is om alles in de architectuur zelf op te lossen. In een woning van Erpicum kan een onschuldig ogende voeg boven een raam zowel de verlichting, de ventilatie als de stores herbergen. Vanzelfsprekend is een goede voorbereiding essentieel om dergelijke finesses om te zetten in realiteit en ook aan de uitvoering moet bijzondere aandacht besteed worden. Alle medewerkers doen dit echter met plezier en het resultaat is er dan ook naar.
Natuur en poëzie
Voor Bruno Erpicum is de natuur belangrijker dan zijn gebouwen. Deze lijken dan ook vaak los neergezet in een omgeving die tot tegen het gebouw loopt, of zelfs erover of er onder door. Het is de bedoeling dat de bouwwerken perfect met de omgeving harmoniëren en zo de eigenheid van het terrein tot uitdrukking brengen.
De natuur is ook het medium bij uitstek om poëzie in een woning te brengen. Ook al is de architectuur volledig uitgepuurd, dit wil nog niet zeggen dat ze louter functioneel is. Er is steeds ruimte nodig om te dromen. Licht en textuur zijn hierin zeer belangrijke elementen: door deze te bespelen, kan de architect een ruimte een bepaalde sfeer meegeven en ze tot leven brengen. In Erpicums woningen vind je dan ook watervlakken, patio's, ramen op onverwachte plaatsen: steeds variërende en verrassende manieren om licht binnen te brengen. Zo bracht Bruno Erpicum in een van zijn woningen een raam aan vlak boven de vloer. 's Ochtends schijnt de zon op de waterpartij aan de buitenzijde van het raam en tovert bewegende reflecties op de muur van de woonkamer. Op die manier komt het huis tot leven en 'wordt wakker' samen met zijn bewoners.
Projecten
De filosofie achter Erpicums architectuur is steeds dezelfde: het streven naar volmaakte eenvoud, naar harmonie met de natuur en naar emotievolle architectuur komt in elk van zijn ontwerpen tot uiting. Dit betekent niet dat alle projecten er hetzelfde uitzien. De architect heeft zeker een herkenbare signatuur, maar er zijn evenveel verschillende gebouwen als er bouwplaatsen zijn. Afhankelijk van het gewenste effect kan de materialisatie gaan van transparant, bijna onbestaand, over blank en licht tot massief en ruw - maar altijd weloverwogen.
De architect werkt graag met wit pleisterwerk, zowel buiten als binnen. Het oogt licht en leent zich uitstekend voor strakke aansluitingen en quasi naadloze overgangen. Een gladde, witgepleisterde muur is ideaal als 'projectiescherm' voor lichtreflecties en schaduwspel, of als achtergrond voor een strak gekadreerd uitzicht op de natuur buiten. Soms is de omgeving echter zo krachtig, dat een meer massieve aanpak aangewezen is. Bij een verbouwing van een villa in de woeste natuur van Corsica – waar het de uitdrukkelijke vraag was om de woning in harmonie te brengen met de omgeving – werd het gebouw volledig bekleed met betonpanelen. Talrijke simulaties en testen werden uitgevoerd om exact de juiste kleur en textuur te vinden die het licht zou vangen en het gebouw tot leven zou brengen.
Het andere uiterste vinden we terug in een villa in de heuvels van Ibiza. Het uitzicht vanop de bovenverdieping is zo overweldigend, dat de architect ervoor koos om de architectuur hier volledig aan prijs te geven. Deze verdieping is dan ook rondom volledig beglaasd, zodat de woning in het landschap lijkt op te lossen. Niets leidt de aandacht af van het uitzicht, zelfs geen kolommen. Misschien is dat wel de essentie van Bruno Erpicums architectuur: een gebouwde realiteit die zo uitgepuurd is en zo perfect afgestemd op haar omgeving, dat alle aandacht kan gaan naar wat de moeite waard is – licht, natuur, poëzie, leven.
Noot: dit artikel verscheen eerder in Knauf Revue.
Gerelateerde bedrijven
Onze partners