BURO II ARCHI+I : Het BIM-management in een bureau van 120 medewerkers

Implementatie begon vanaf de uitvoeringsfase

Bart Vande Kerckhove: "Het overschakelen op een BIM-werkmethodiek vraagt aanzienlijke investeringen waarvan het rendement na verloop van tijd ook duidelijk zichtbaar moet worden." BURO II ARCHI + I koos ervoor BIM vanaf de uitvoeringsfase toe te passen. "Dit kwam enerzijds doordat in de fase van de opmaak van de uitvoeringsdossiers de studies definitief opgemaakt worden. In deze fase zijn bovendien alle gegevens beschikbaar voor het opmaken van een meetstaat."

"Anderzijds verliep de implementatie iets vlotter bij de stabiliteitafdeling, aangezien het architecturale gedeelte met een grotere elementencomplexiteit gepaard gaat. De range van structurele elementen is sowieso beperkter en bovendien veel minder onderhevig aan de visie van de ontwerpers. Uit de 3D-structuurmodellen werden reeds onmiddellijk de bekistingsplannen en hoeveelheden afgeleid. Verdere optimalisaties zoals de geïntegreerde koppeling tussen Revit en Robot voor de berekening van de structuur zijn we volop aan het testen."

"Momenteel hebben we de eerste mijlpaal die vooropgesteld was door het management bereikt: de disciplines architectuur, stabiliteit en technieken zijn in staat om een BIM-model op te bouwen om daaruit vervolgens hun uitvoeringsplannen en hoeveelhedenstaten te genereren. Ondertussen worden de nodige inspanningen geleverd om de BIM-werkmethodiek ook vroeger in het procesverloop in te zetten, of met andere woorden, om een BIM-minded ontwerpproces te kunnen opzetten om zo een efficiënte informatiedoorstroom van begin tot einde te verzekeren."

De voordelen van de centralisatie van het model

B.VD.K.: "Elke betrokken partij (ontwerparchitect, projectarchitect, BIM-modelleurs, ingenieur stabiliteit, ingenieur technieken…) zal de informatie-opbouw in de vorm van een gecentraliseerd virtueel 3D model kunnen volgen. Bovendien kan iedere betrokkene de informatie die hij nodig heeft daaruit gaan onttrekken, alsook zijn informatie daaraan toevoegen. Bovendien wordt de informatie slechts éénmaal ingegeven waardoor we vermijden dat sommige berekeningen nodeloos herhaald worden."

"Wanneer wij straks ook de volumestudies zullen uitvoeren, kunnen we o.a. de trends in het energieverbruik, de kostprijsraming (m²-raming), de zonnestudies… van de verschillende ontwerpopties al heel vroeg in het ontwerpproces bepalen. Met beperkte inspanningen komen we tot degelijk gefundeerde uitspraken."

Aandachtspunten bij de implementatie

B.VD.K.: "De implementatie die met een tijdelijke productiviteitsdaling gepaard gaat, is niet gemakkelijk verenigbaar met strakke deadlines van projecten. Voorzie voldoende tijd voor het uitwerken van de eerste projecten. BURO II & ARCHI+I kon bij de implementatie een beroep doen op de kennis van het Nederlandse architectenbureau EGM-architecten, dat reeds 7 jaar ervaring had met BIM. Met EGM-architecten wordt de gevangenis van Haren in BIM uitgewerkt. Naar aanleiding van die samenwerking werd meteen ook een overeenkomst opgesteld ter begeleiding van onze implementatie. In opstartfase konden we onze vooropgestelde werkmethodieken aftoetsen aan hun praktijkervaring."

"Schakel als BIM-manager tijdens de implementatiefase enthousiaste interne medewerkers in. Zij zullen de efficiëntie in hun werkproces demonstreren en alzo de BIM-microbe verder verspreiden. Geleidelijk aan zal ook bij de minder overtuigde medewerkers de interesse worden opgewekt. Zorg ook voor een goede back-up. Medewerkers die bij het uitwerken van de projecten vragen hebben of vastlopen, moeten onmiddellijk verder worden geholpen. Dit zal mogelijke frustraties minimaliseren en eveneens vermijden dat opnieuw naar de oude werkmethodiek wordt overgeschakeld."

Enkele tips uit de praktijk

B.VD.K.: "Het is van essentieel belang dat er een BIM-protocol opgesteld wordt bij het begin van het project. Dat is een contractueel document waarin je onder meer de verwachtingen van het BIM-model definieert, de taken en verantwoordelijkheden van de verschillende partijen vastlegt, de manier van samenwerken bepaalt, de modelleermethodiek beschrijft, de LOD (Level of Development) per objectcategorie vastlegt, de projectplanning opmaakt en dergelijke meer."

"Voor het project OCMW Bellegem hebben we zowel de architectuur, de structuur als de technieken gemodelleerd. Het BIM-model wordt als Navisworks-bestand bij de aanbesteding beschikbaar gesteld. Met behulp van een gratis Navisworks-viewer en een zelf opgemaakte handleiding kunnen de aannemers dit model analyseren en controleren, zonder toegang te hebben tot de oorspronkelijke gegevens."

Levert BIM rendement op? 

B.VD.K.: "Het rendement is merkbaar op verschillende niveaus: Dankzij BIM kan je conflicten op de werf vermijden omdat de constructie al een eerste keer virtueel is gebouwd voor de effectieve realisatie. De winst die je boekt door het opstellen van een digitaal model, is erg belangrijk voor alle bouwpartners. Om een ook voor de aannemers bruikbaar BIM-model op te bouwen, is het van cruciaal belang dat de modellen worden ontwikkeld volgens de regels van de (bouw)kunst. Indien de aannemers het BIM-model zonder aanpaswerk kunnen overnemen, en zo een tijdswinst genereren, kan het BIM-model mogelijks voor de architect een inkomst genereren. De kosten die je bespaart door bepaalde fouten niet te maken, weerspiegelen zich in (een reductie van) de totale projectkost."

"De vraag is echter: is de opdrachtgever bereid om de extra partner in het bouwproces, de BIM-manager, te vergoeden? De begeleiding en de coördinatie van het BIM-proces vereisen immers een specifieke deskundigheid en nemen tijd in beslag. De opdrachtgever die de architect ziet als ontwerper en coördinator, gaat er hoogstwaarschijnlijk vanuit dat dit sowieso tot het takenpakket van de architect behoort. De architect werd en wordt verondersteld om bouwfouten te voorkomen en af te toetsen of de specifieke studies van stabiliteit en technieken zonder conflicten in zijn architecturaal ontwerp passen. Het BIM-proces is voor de architect een erg dankbaar hulpmiddel dat de foutenlast t.o.v. de traditionele manier van werken ongetwijfeld zal minimaliseren, maar kan voor de opdrachtgever misschien geen aanleiding geven tot een meerkost. Als je het gebruik van BIM wil stimuleren, is een goede samenwerkingsovereenkomst dus onmisbaar. En om onze modellen ook aan aannemers te kunnen verkopen, zal de manier om in België tot een bouwrijp 3D-model te komen nog éénduidig vastgelegd moeten worden. Regels zijn nodig omdat er een gebrek is aan overeenstemming inzake de opbouw van een model. Die regels verduidelijken enkel hoe een model moet worden opgebouwd, en zullen de ontwerpvrijheden dus nooit beperken."