Buurtcentrum met verrassend divers programma in Molenbeek (BOGDAN & VAN BROECK)

BOGDAN & VAN BROECK heeft een bogengalerij - de Reuzengalerij - ontworpen die het Kanaal met de achterliggende wijk verbindt. Zich uitstrekkend over 3 verdiepingen, brengt een centrale patio - de Patio van de Krachtpatsers - natuurlijk licht in het hart van het project. De patio verbindt de verschillende ruimtes, maakt het ook mogelijk ze uit te breiden en faciliteert de sociale interactie tussen de gebruikers. Dankzij de hangende terrassen - de Tuinen voor de Kleintjes - beschikt het kinderdagverblijf over buitenruimte. Een ingenieuze structuur omhult dit divers programma; een geprefabriceerd en sterk isolerend houten frame bekleedt het geheel.

Het begin - Duurzaam Wijkcontract 

Het project AMAL AMJAHID biedt een unieke kans om een betere verbinding tot stand te brengen tussen de oevers van het Kanaal en de achterliggende Molenbeekse wijken. Het project vervolledigt een zeer rijk stedelijk weefsel dat talrijke collectieve en educatieve ruimtes omvat en gekenmerkt wordt door de juxtapositie van tuinen en binnenplaatsen langs de waterloop de Kleine Zenne. 

AMAL AMJAHID is het paradepaard van het actieplan Duurzaam Wijkcontract "Rond Leopold II" en maakt deel uit van het ontwikkelingsplan voor het Kanaallandschap.
Gronden zijn kostbaar, de invulling ervan vereist dan ook bedachtzaamheid en nauwkeurigheid. De samenvoeging van verschillende programma's zoals voorgesteld voor het AMAL AMJAHID-project, strookt volledig met dit standpunt. 

Programmatische en structurele cocktail

Het gebouw langs het Kanaal zal de buurt ruggesteunen met een grote sporthal, een zaal voor vechtsporten en een kinderdagverblijf voor 84 kinderen. Dit programma is georganiseerd rond drie gemeenschappelijke ruimtes: de Reuzengalerij, de Patio van de Krachtpatsers en de Tuinen voor de Kleintjes. 

Om de toegang tot de sporthal te vergemakkelijken en de zichtbaarheid ervan vanaf de straat mogelijk te maken, is dit groot volume op de lagere niveaus van het gebouw gesitueerd. De verdiepingen voor de vechtsporten en het kinderdagverblijf komen erbovenop. Deze programmatische keuze, die dwingender is voor de structuur van het gebouw - de logica van het draagvermogen zou eerder aansturen op de plaatsing van dit groot, leeg volume in het bovenste deel van het gebouw - maakt wel een natuurlijke lichtinval in alle ruimtes mogelijk. De wand met de bogen en zijn evenknie op de scheidingsmuur (aan de kant van Ava Papierwaren) draagt vier grote metalen vakwerken van twee verdiepingen hoog waarin het kinderdagverblijf en ook de conciërgewoning zijn ondergebracht.

Reuzengalerij opgeluisterd door ruime bogen

De Reuzengalerij is een grote ontvangstruimte die zich uitstrekt van het Kanaal tot de Werkhuizenstraat. Ze faciliteert de verschillende functies van het project. De Reuzengalerij wordt geaccentueerd door royale bogen, echte verbindingen tussen de Kanaalkaaien en de waterloop Kleine Zenne. Die bogen spelen een essentiële rol vanuit structureel oogpunt. Ze ondersteunen namelijk de vier grote metalen vakwerken die het mogelijk maken om de verschillende functies boven elkaar te plaatsen. 

Deze grote vakwerken werden over water naar de werf vervoerd. Het AMAL AMJAHID-project bevestigt hiermee het belang van water in de stad. Het gebouw verbindt namelijk niet alleen de wijken van Molenbeek en Kleine Zenne met het Kanaal, maar gebruikt het Kanaal ook als transportmiddel. Van bij de start van het ontwerp is rekening gehouden met het bouwproces en de transportmiddelen.

Alomtegenwoordig natuurlijk licht 

De Patio van de Krachtpatsers vormt het hart van het project. Deze buitenruimte verbindt niet alleen de verschillende functies, maar maakt het ook mogelijk de bezoekerscapaciteit te vergroten, dagelijks of voor de duur van een evenement. Op een wedstrijddag bijvoorbeeld biedt de Patio de nodige ruimte voor de tijdelijke toename van het aantal gebruikers. Het is een ‘buitenkamer’ waar de bezoeker ook kan zitten en ontspannen terwijl hij of zij naar de sportactiviteiten kijkt. 

De patio strekt zich uit over drie verdiepingen en brengt zo natuurlijk licht in de omliggende ruimtes. De bokszaal en de polyvalente ruimte bevinden zich op het niveau van de patio; het kinderdagverblijf en de woning van de conciërge bevinden zich op de hogere verdiepingen.

Hangende Tuinen voor de Kleintjes

De Tuinen voor de Kleintjes zijn de buitenruimtes van het kinderdagverblijf. Ze bestaan in verschillende vormen, afhankelijk van de gevels waaraan zij worden bevestigd. Op deze terrassen kunnen de jonge kinderen bij mooi weer buiten spelen en deelnemen aan de activiteiten.

Smart shell - low tech

Het project is een voorbeeld van het ‘smart shell - low tech’ concept. Het is passief, maar niet afhankelijk van complexe technologie. Manuele aansturing krijgt de voorkeur op  automatisering, omdat de ontwerpers ervan overtuigd zijn dat de gebruikers het best weten waar ze nood aan hebben. Een sterk geïsoleerd geprefabriceerd houten frame omhult alle volumes van het project; nachtkoelingsschoorstenen zorgen voor natuurlijke ventilatie van de ruimtes in de zomer en benutten de thermische massa van de structuur.

Bouwen aan de stad betekent samenwerken

Week na week zijn de verschillende elementen samengevoegd tot een robuuste voorziening die toekomstige gebruikers zich eigen zullen maken. De ruimtes zijn royaal, bepaald door de structuur zelf van het project.

Het AMAL AMJAHID-project is het resultaat van een participatief proces. Het ontwerp ervan is herhaaldelijk herzien en aangepast met de verschillende actoren: de overheid, de toekomstige gebruikers en de omwonenden. De inwoners van Molenbeek konden stemmen voor een naam voor het project. Ze kozen voor de naam van de jonge Amal Amjahid - een vechtsportkampioene die België en Molenbeek vertegenwoordigt in talrijke internationale toernooien.

"De ontwikkeling van de gebouwde omgeving is geen solitaire daad van creativiteit, maar een sociale daad, een daad van samenwerking tussen samenleving, gemeenschap, politiek, economie en technische deskundigheid, en dit alles met respect voor het milieu. Het AMAL AMJAHID buurtcentrum is daar het bewijs van", zegt Oana Bogdan, founding and managing partner BOGDAN & VAN BROECK.