Buurthuis Sint-Antoniuswijk: een iconische architectuur, een onfeilbare waterdichting

Sinds enkele jaren had het hart van de wijk, het Sint-Antoniusvoorplein, zijn functie als ontmoetingsplaats verloren. Het werd dagelijks als parking gebruikt en er was geen enkele groene zone of ontspanningsruimte aangepast aan de noden van de bewoners. Buurtorganisaties, sommige bewoners en de gemeentelijke instanties hebben dan hun krachten gebundeld in een project dat deze openbare ruimte nieuw leven moet inblazen. Het project van het Buurthuis in de Sint-Antoniuswijk (MQSA) maakte er deel van uit. 

Bruggenbouwer voor de wijk

Het Buurthuis SintAntoniuswijk is een gezellige ontmoetings- en expressieruimte waar de buurtbewoners  van diverse oorsprong  interactie kunnen hebben om zo hun zelfbeeld en de onderlinge dialoog te verbeteren. Door deze samenwerking en dynamische deelname van de buurtbewoners verbetert de sociale samenhang in de wijk.

Voor de werken was het een verlaten plek, een gevoel dat nog versterkt werd door de blinde tuinmuur. Het resultaat was dat de buurtbewoners deze ruimte niet benutten en dat het stedelijk meubilair al gauw aftakelde. Het project heeft de ambitie om als bruggenbouwer te functioneren in de wijk, dit zowel door de aangeboden faciliteiten als door zijn identiteit binnen de publieke ruimte. De integratie van dit project binnen het stedelijk netwerk laat een interactie toe met de omgeving langs de drie zijden van het perceel. Het nieuwe gebouw geeft opnieuw vitaliteit en dynamiek aan dit vroeger verwaarloosde hoekje.

De indeling van het vroegere buurthuis wordt grotendeels in de huidige plannen hernomen om zo dicht mogelijk bij het idee van restauratie te blijven. Het geheel van drie woongelegenheden en de nieuwe polyvalente zaal zijn gegroepeerd in een enkele constructie op de hoek van de Paduastraat en de Monnikenstraat. Een iconisch ontwerp dat een heel eigen identiteit verleent aan het buurthuis in het stedelijk netwerk. Het nieuwe hoekgebouw is verdeeld over vier niveaus. Het gelijkvloers herbergt de nieuwe polyvalente zaal welke visueel geïntegreerd wordt binnen de publieke ruimte. Zowel van op het Sint-Antoniusvoorplein als van in de Monnikenstraat heeft men een duidelijk zicht op de MQSA wat het samenhorigheidsgevoel binnen de wijk versterkt.

Zich de ruimte toe-eigenen

Het architectenbureau FP Architectes uit Brussel werd aangeduid om dit project tot een goed einde te brengen. Opgericht door Stéphane Faidherbe en Luis Miguel Pinto Gonçalves na hun studies heeft het bureau door de jaren heen al verschillende architectuurprijzen gewonnen. Hun ontwerpen worden gekenmerkt door de aandacht die gegeven wordt aan de eindgebruiker. Zij beschouwen een gebouw als een ruimte die men zich moet toe-eigenen, daarom baseren zij hun ontwerpen op de wil van elke gebruiker om de architectuur echt te bewonen.  

Anderzijds is ook de dimensie van het gebouw in zijn omgeving een zeer belangrijk punt in hun architecturale ontwerpen. Hun projecten worden zo uitgewerkt dat zij zeer energiezuinig zijn. Tegelijkertijd wordt er ook een diepgaande studie uitgevoerd naar de inplanting, de oriëntatie en de materiaalkeuze om het gebouw zo performant mogelijk te maken via de architectuur eerder dan door de toevoeging van gesofisticeerde technologie.

Stéphane Faidherbe legt uit: "onze ontwerpen privilegiëren een low-tech-aanpak die een gemakkelijke toe-eigening van het gebouw door de gebruikers toelaat. Gebruiksgemak lijkt ons onontbeerlijk voor een duurzame ontwikkeling van toekomstige gebouwen.  Het is één van de grote uitdagingen voor de architectuur van de toekomst: op verantwoorde wijze gebouwen ontwerpen."

De inspiratie voor dit project kwam van het bestaande gebouw. Het is de plek zelf die inspiratie gaf. Het Buurthuis Sint-Antonius maakt deel uit van het collectieve geheugen van de wijk. Het perceel was oorspronkelijk ommuurd, een blinde muur die in het verlengde lag van de voorgevel van het bestaande gebouw. FP Architectes heeft dit willen re-interpreteren. De nieuwe delen van het gebouw eigenen zich de taal van de bestaande constructie toe en ontwikkelen zich langzaam in een nieuwe, formele expressie, gevormd door het hoekgebouw.

 
Ervaring en vertrouwen

Dankzij zijn lange ervaring met de Derbigum-dakbanen en de plaatselijke dakdekker Dim Toitures heeft Stéphane Faidherbe zonder aarzelen voor Derbigum gekozen. De doorgang die het bestaande gebouw met het nieuwe verbindt werd voorzien van een groendak. Door de gemakkelijke plaatsing en het onderhoudsgemak werd gekozen voor het groendaksysteem Derbisedum, geplaatst op een Derbigum SP WW wortelwerende dakbaan. Hierdoor wordt het zichtbare deel van dit dak niet enkel esthetisch, het draagt ook zijn steentje (of liever gezegd plantje) bij aan de biodiversiteit in de stad.