Catherine De Wolf: Hergebruik

Tot de 19^de eeuw heerste wereldwijd de gewoonte om componenten te hergebruiken van het ene gebouw naar het andere. Wanneer gebouwen in de Oudheid werden vernietigd door aardbevingen of oorlog, werden de elementen hergebruikt in nieuwbouw of andere toepassingen. Het ijzer van Romeinse gebouwen werd zelfs hergebruikt voor het maken van wapens. Ook in de Middeleeuwen werden kathedralen gebouwd op de fundering en crypten van vorige kerken. 

Een meer recent voorbeeld in België van het hergebruik van volledige structuren en gebouwen is het Horta Grand Café en Art Nouveau Salon in Antwerpen. De structurele elementen zijn afkomstig van het bekende Maison du Peuple dat dateert van 1899 in Brussel. Dit iconisch gebouw ontworpen door Victor Horta werd in 1965 ontmanteld. De structuur bestaat uit een totaal van 600,000 kg gietijzer. De meeste componenten van het gebouw geraakten verspreid over Brussel, maar een deel ervan werd hergebruikt om de 800 m² oppervlakte te overspannen in het Horta Grand Café. Een ander voorbeeld is het BedZED project in Londen. Structureel staal en hout van ontmantelde gebouwen werden hergebruikt. Helaas zijn deze voorbeelden een uitzondering.

De vijf principes van hergebruik zijn de volgende[1]: preventie, restauratie, hergebruik van elementen, hergebruik van materialen, en nuttige toepassing. Preventie houdt in dat de hoeveelheid materiaal wordt geminimaliseerd door een doeltreffend ontwerp. Restauratie betekent dat gebouwen goed worden onderhouden. Een voorbeeld van het hergebruik van elementen is het Horta Grand Café. Een voorbeeld van het hergebruik van materialen is het bouwen van een nieuwe muur met gebruikte bakstenen. Nuttige toepassing geeft een nieuwe functie aan gebouwen.

Uitdagingen voor het hergebruik van structuren zijn het stockeren van de voorraad ongebruikte ontmantelde elementen, hun transport, en het ontwerp van aangepaste nieuwe structuren. Om een circulaire bouwindustrie aan te moedigen, werkt de Europese Unie op het project “Buildings as Material Banks” (BAMB)[2]. Een netwerk van stakeholders werkt aan het creëren van materiaal “paspoorten” zodat we ontmantelbare gebouwen kunnen ontwerpen. Building Information Models (BIM), circulaire economie strategieën en normen kunnen hierbij ook helpen. De waarde van bouwmaterialen behouden of verhogen zal leiden tot het verminderen van afval en van het uitputten van grondstoffen. 

-----

[1] Bill Addis, “Building With Reclaimed Components and Materials. A Design Handbook for Reuse and Recycling.” Earthscan, London, Sterling, VA, 2006.

[2] Buildings as Material Banks (BAMB) http://www.bamb2020.eu

-----

Bronnen

• Bill Addis, “Building With Reclaimed Components and Materials. A Design Handbook for Reuse and Recycling.” Earthscan, London, Sterling, VA, 2006.
• Buildings as Material Banks (BAMB) http://www.bamb2020.eu
• Structural Xploration Lab (SXL) in smart living lab, at EPFL
• AE Lab Buildings as Material Banks (BAMB) http://www.vub.ac.be/ARCH/ae-lab/projects/bamb