Chocoladefabriek herleeft door participatieve herbestemming

Gebouwen met art-nouveau elementen zijn in Vlaanderen spreekwoordelijk op één hand te tellen. Het enige Limburgse industriële gebouw in art-nouveau stijl staat in Nerem, meer bepaald De Chocoladefabriek.  

Dit voormalig industrieel pand is ondertussen herbestemd tot woonproject: “De Chocoladefabriek is een iconisch gebouw”, weet investeerder Rudi Penders. “In 1908 – 110 jaar geleden – trok ondernemer Florent Rosmeulen dit gebouw op, pal langs de spoorweg en natuurgebied De Kevie. Hij produceerde er chocolade en peperkoek. Later goot de familie Riskin hier 80 % van het Europese tin.”

Glasraam van 6 meter breed

De eyecatcher van dit voormalige fabrieksgebouw is het gigantische glasraam aan de voordeur. “Met een breedte van 6 meter is dit het grootste art-nouveau glasraam in een industriële omgeving in Vlaanderen”, vertelt Rudi Penders. “Maar de tand des tijds had dit indrukwekkende kunstwerk serieus aangetast. Met heel veel handwerk, geavanceerde technieken en engelengeduld slaagden we erin het in z’n oorspronkelijke vorm te herstellen.”

Groen park i.s.m. Graaf van Hex

Wie onder het glasraam door wandelt, komt in het gemeenschappelijke deel van De Chocoladefabriek terecht: “Deze ruimte gaan we samen met de bewoners inkleden”, zegt Rudi. “Aan de voorkant komt de gemeenschappelijke, uitgestrekte tuin. Om deze groene entree in te richten, werkt De Chocoladefabriek samen met de Graaf van het kasteel van Hex.”  Het woonproject zelf omvat een handelsruimte en 51 woningen, die in grootte variëren van 70 tot 256 m²:

Samen herbestemmen

Bart Hoylaerts en Luk Santermans houden namens a2o de pen vast bij de verbouwingen. De architecten zien ‘De Chocoladefabriek’ als een voorbeeld voor de rest van Vlaanderen op vlak van participatief herbestemmen: “In een wegwerpcultuur kiest men snel voor vervanging door nieuwbouw. Vlaanderen is echter bezaaid met heel wat andere gebouwen die snakken naar een duurzame herbestemming. We kunnen deze gebouwen niet allemaal afbreken. Samen met de buurt, bezoekers en de toekomstige bewoners zijn we er na een intens traject in geslaagd om De Chocoladefabriek een nieuw leven te geven. Door de recuperatie van het gebouw en zijn kwaliteiten, hebben we samen een nieuwe plek in Limburg gecreëerd.”

Het monumentale fabrieksgebouw wordt omgebouwd tot polyvalente lofts, aangevuld met nieuwbouw woningen en appartementen. Het innovatieve betonnen skelet van het bestaande gebouw wordt bewaard in zijn huidige staat. Dit maakt het mogelijk om de woningen in te delen volgens de individuele wensen van de bewoners.


Gemeenschapsgevoel

Door nieuwe en bestaande volumes te verbinden, ontstaat een grote gemeenschappelijke tuin, waartoe alle units toegang hebben. Deze tuin moet het gemeenschapsgevoel aanwakkeren. De terrassen van de woningen op benedenverdieping komen uit op de tuin. De oorspronkelijke werkplaats blijft een open ruimte voor gemeenschappelijke gebruik. Het poortgebouw krijgt een commerciële functie, die de site zal activeren.

Om de structuur van het bestaande gebouw te bewaren, wordt de circulatie naar de units op de eerste verdieping gerealiseerd op het dak. Een brede gang in open lucht geeft toegang tot de appartementen via een glazen ingang. Door zijn omvangrijke afmetingen is deze gang tegelijk een ontmoetingsplaats. In de toren heeft elke verdieping zijn eigen karakter. De beneden- en eerste verdieping worden kantoorruimtes. Elk van de andere verdiepingen wordt één residentiële unit.


Complementaire baksteenarchitectuur

Om het bestaande gebouw te respecteren, bouwt a2o de nieuwe toevoegingen met sobere, duurzame materialen. De massieve aanwezigheid van rode baksteenarchitectuur maakte het moeilijk om contrasterende materialen te gebruiken. In plaats daarvan is gezocht naar een subtiele, evenwichtige toevoeging in de vorm van complementaire baksteenarchitectuur. Een transparante sectie krijgt vorm bovenop het gebouw, met maximale beglazing in een stalen frame.