De beroemde Spaanse architect Ricardo Bofill is vorige vrijdag in Barcelona overleden. Dat is meegedeeld door zijn familie. Bofill, die wereldwijd honderden bouwwerken heeft ontworpen, stierf op 82-jarige leeftijd aan de gevolgen van een coronabesmetting. Ook voor tal van architecten in ons land is Bofill een inspiratiebron. Verschillende van hen halen zijn projecten aan als voorbeelden van 'de meest geslaagde projecten in het buitenland' in De Praatstoel op architectura.be. Wij vroegen aan Chris Eeraerts van Areal Architecten wat Ricardo Bofill zo bijzonder maakt.
Ricardo Bofill Levi werd op 5 december 1939 als zoon van een architect geboren in Barcelona. Hij startte in die Catalaanse stad in 1957 zijn studies aan de architectuurschool, maar hij werd daar al snel buitengegooid omdat hij bekend stond als een tegenstander van de toenmalige Spaanse dictator Franco. Hij rondde zijn studies uiteindelijk af in het Zwitserse Genève. In 1963 startte hij in een oude cementfabriek in een buitenwijk van Barcelona het architectenatelier Ricardo Bofill Taller de Arquitectura/
Dat architectenkantoor heeft intussen al meer dan duizend projecten op zijn naam staan. Daarbij bevinden zich onder meer het Catalaans Nationaal Theater in Barcelona, Walden 7 in diezelfde stad en de wolkenkrabber Donnelley in Chicago. Hij tekende ook de wijk Antigone in Montpellier uit. In België heeft zijn bureau het hoofdkantoor van Swift in Terhulpen ontworpen.
De vaak opvallende ontwerpen van Bofill speelden ook regelmatig een rol in films en tv-series. "Les Espaces d'Abraxas" in de Parijse voorstad Noisy-le-Grand vormden bijvoorbeeld het decor voor de sciencefictionthriller 'The Hunger Games: Mockingjay - Part 2' en voor de film 'Brazil' (1985) van regisseur en gewezen Monty Python-lid Terry Gilliam. Het fotogenieke 'La Muralla Roja' in Alicante heeft dan weer duidelijk de makers van de tv-serie 'Squid Game' (2021) geïnspireerd.
Chris Eeraerts van Areal Architecten vertelt waarom Bofill voor hem een inspiratiebron is.
Wat maakt Bofill zo bijzonder als architect?
'Sommige architecten zijn voorlopers op de tijdsgeest en bij sommigen zindert hun werk nog na in volgende generaties. Dit geldt onmiskenbaar voor Bofills werk, niet in het minst om het expressieve coloriet en de vaak surreële Escheriaanse morfologie.
Na 15 jaar zelf in het vak te staan en ondanks een erg verschillende signatuur tussen wat ons kantoor Areal doet en het werk van Bofill, is de appreciatie en diepgang voor zijn werk en het achterliggende creatief proces voor een zijn eclatant oeuvre enkel gegroeid.'
Welke van zijn werken spreken jullie het meest aan en waarom?
Twee erg verschillende werken plaats ik graag tegenover elkaar. Verschillende in insteek, expressie, harmonieuze omgang met zijn context.
La Muralla Roja, 1973
Het betreft een surrëeel collectief woonproject, dat zich op de kliffen van Calpe ontwikkelt als een caleidoscopische droomwereld, gebaseerd op de Arabisch, mediteraanse kashba. Grenzen tussen private sfeer en publieke doorwaadbaarheid worden uitgedaagd in een Escheriaans tafereel dat versterkt wordt door een buitengewoon kleurgebruik. Donkerblauwe tinten in het holst van de morfologie, lopen over in contrasterend roos-rood om tot slot in lichtblauwe tinten op te gaan in de zee en de horizon.
La Fabrica, 1975-heden
Het betreft een reconversieproject van een in onbruik geraakte cementfabriek buiten Barcelona, tot architectuurstudio en woonplaats van Bofill. Het project maakt gretig gebruik van de overmaat en de functioneel ontwijde industriele structuren. Maar bovenal heeft de natuur 50 jaar de tijd gekregen om deze betonnen brutalistische ruine (gecontroleerd) in beslag te nemen. Het contrast tussen de verfijnde ingrepen en de overwoekerde gevrijwaarde structuren, ligt aan de basis van dit architecturale en botanische lusthof.