“Circulair bouwen is een grensoverschrijdend concept”

“Het is intussen een vijftal jaar geleden dat ik voor het eerst met circulair bouwen in contact kwam”, begint Tim Ost zijn verhaal. ”Ik werkte toen voor Osar Architects mee aan een pilootproject Zorg voor de Vlaams Bouwmeester, in samenwerking met het VITO. In het kader van dat pilootproject moesten we ‘dynamisch bouwen’ implementeren, een innovatief concept waarbij ook ‘demontabel bouwen’ en ‘scenariodenken’ aan de orde waren. Tijdens het bijhorende marktonderzoek bleek dat er nog niet al te veel fabrikanten demontabele of herbruikbare bouwsystemen aanboden. Met deze bagage op zak ben ik goed tweeënhalf jaar geleden aan de slag gegaan bij VK Architects & Engineers, waar intussen een aparte cel rond Sustainable Design is opgericht. Deze cel is een schakel tussen de andere VK-disciplines (MEP-, Structural-, Infrastructure-, Facade-engineering, Architecture en Project Management).”  

Transitie naar circulair bouwen

De nakende grondstoffenschaarste, het lineaire consumptiemodel (take-make-waste) en de merkbare klimaatverandering zijn elementen die vragen om een transitie van het huidige werken, benadrukt Tim Ost. “Inzetten op materiaalefficiëntie, gesloten kringlopen, levensduurverlenging en milieu-impactverlaging zijn een absolute must. Het sluiten van materiaalkringlopen is onder meer productgedreven. Het is van belang om inzicht te krijgen in de uitdagingen die grondstofproducenten en fabrikanten vandaag ervaren in de transitie van hun huidige productiemodel. Onze betrokkenheid bij het Lerend Netwerk van Agoria – ‘Circular Economy Connect’ – werpt in dit opzicht zeker haar vruchten af.”

“Zelf ben ik continu marktonderzoek aan het uitvoeren om te bekijken in hoeverre fabrikanten de circulaire gedachte al omarmd hebben en hoe ze hun circulaire werkingsmodellen invullen: wie heeft de eindverantwoordelijkheid over het materiaal, hoe finetunen ze hun interne processen om het sluiten van de materiaalkringloop mogelijk te maken …?”, aldus Tim Ost, die aangeeft dat circulair bouwen een belangrijke prioriteit is voor VK. “We zetten ook in op samenwerking met andere partijen, zoals universiteiten, financierders en aannemers/installateurs. Bovendien trachten we onze expertise optimaal te benutten door aanwezig te zijn in heel wat stuur- en werkgroepen, zoals bijvoorbeeld de ontwikkeling van het label Circulair Gebouw van het WTCB/VCB”.

"Verschillende specialismes samenbrengen binnen het circulaire verhaal is in onze ogen de enige weg vooruit"

Multidisciplinair afstemmen op de transitie

VK gaat de uitdaging aan om de circulaire gedachte te vertalen naar de praktijk. “Dit vergt in eerste instantie onderzoek vanuit de verschillende bouwdisciplines, maar zeker ook sensibilisering, kennisverspreiding en marktverkenning”, weet Tim Ost. “Vandaar dat er binnen de cel Sustainable Design een kerngroep is samengesteld die zich toespitst op circulaire economie. Als multidisciplinair ontwerp-, studie- en adviesbureau zijn we enorm geïnteresseerd in de transitie naar een circulair bouwproces. Sterker nog: we willen binnen de bouwsector optreden als facilitator.”

De Sustainable Design-cel van VK Architects & Engineers bundelt verschillende disciplines, die zich stuk voor stuk focussen op specifieke domeinen: financiële en milieutechnische LCA-studies, ontwerpmatige optimalisatie vanuit het scenariodenken, de open space-gedachte en de integratie van flexibel invulbare draagstructuren en demonteerbare materialen vanuit economisch, milieutechnisch en stabiliteitsoogpunt (met het oog op selectieve ontmanteling), infrastructurele aspecten zoals het sluiten van de waterkringloop en urban harvesting, performance based design op basis van energiemonitoring (om de performance gap tussen theorie en praktijk te dichten) … Hoe zorg je ervoor dat er vanuit deze inhoudelijke diversiteit toch een gezamenlijke circulaire mindset ontstaat? “Door alle puzzelstukjes regelmatig samen te leggen. Elke maand vinden er in de schoot van VK ‘Skills Communities’ plaats, waarbij er telkens een bepaald duurzaamheidstopic onder de loep genomen wordt. Iedereen pitcht interessante ideeën vanuit zijn specialisme, zodat er over de verschillende disciplines heen een waardevolle kennisoverdracht plaatsvindt. Dit stelt ons in staat om onze multidisciplinariteit optimaal inzetbaar te maken”, legt Tim Ost uit.

Nood aan constructieve samenwerking

Al deze inspanningen beginnen te lonen, want intussen zitten er voor VK enkele boeiende projecten in de pijplijn, waarin de eerste voorzichtige stapjes naar een circulaire economie kunnen worden gezet (het Food Experience Center van Vandemoortele, USquare met VUB als circulaire partner …). “Steeds meer opdrachtgevers tonen interesse in de circulaire gedachte, en dus proberen we er vanuit onze cel Sustainable Design telkens een geschikt antwoord op te formuleren. Verschillende specialismes samenbrengen binnen het circulaire verhaal is in onze ogen de enige weg vooruit. Circulair bouwen biedt enorme opportuniteiten, maar enkel door constructief samen te werken – niet alleen intern, maar ook met andere partijen – kunnen we vooruitgang boeken en de principes van de circulaire economie introduceren in de alledaagse ontwerp- en bouwpraktijk. Het is een grensoverschrijdend concept”, besluit Tim Ost.