Circular Retrofit Lab: lessons learned voor de fabrikanten

Een lab is pas echt een lab als er ook lessen getrokken worden uit de toegepaste processen. En dat is zeker het geval bij het Circular Retrofit Lab van de VUB. Van in het begin werd er samengewerkt tussen de VUB als onderzoeksinstelling en de fabrikanten die hun materialen toegepast zagen in het project. Een interessante insteek die wat meer toegepast zou mogen worden. Zoals Niels de Temmerman, hoofd van het onderzoeksteam van VUB zelf aangaf is het niet meer van deze tijd dat onderzoekers zich terugtrekken in hun ivoren toren. Zeker voor circulair bouwen is interactie met de dagdagelijkse bouwsector en met commerciële bedrijven die hierin een sleutelrol vervullen een must.

Tijdens het panelgesprek voor de officiële opening nodigde Waldo Galle van VUB enkele fabrikanten uit om te polsen naar hun ervaringen met het Circular Retrofit Lab. Zo ook Kurt Van Den Bergh van Reynaers Aluminium dat de raamprofielen leverde voor de renovatie. Hij stipte aan dat het voor dit circulair project niet nodig was om uit te pakken met nieuwe producten. “Circulair bouwen bleek perfect mogelijk met de oplossingen die we vandaag al voorhanden hebben. Enkele kleine ingrepen met betrekking tot de verankering volstonden. Cruciaal was wel dat het juiste product op de juiste plaats toegepast werd en dat er van in het begin werd samengezeten met de plaatsers om alles in goede banen te leiden. ”

Geberit leverde wandsystemen die in principe specifiek bedoeld waren voor sanitaire toepassingen, maar in dit systeem toegepast werden voor algemene scheidingswanden. “Voor dit project hebben we teruggegrepen naar een oplossing die we al aanbieden sinds ’94, maar die nooit is doorgebroken omwille van de conservatieve houding van de bouwsector”, vertelt Geert Coremans. "Dankzij de aandacht voor circulair bouwen worden dergelijke oplossingen wel interessant en zeker daarom was het voor ons boeiend om hieraan te kunnen meewerken.”

Een probleem waar je vaak op botst met vernieuwende oplossingen volgens Geert Coremans is dat ze niet terug te brengen zijn tot één specifiek onderdeel maar dat ze gelinkt zijn aan meerdere onderdelen en dan wordt het moeilijk om daarvoor mee te dingen bij aanbestedingen of om het te laten voorschrijven. “Voor ons wandsysteem is dat bijvoorbeeld ook het geval. On wandsysteem wordt gekoppeld aan de sanitaire installaties,  maar moeten we het dan laten opnemen bij het sanitair of bij de wanden? Een probleem waar veel vernieuwende geïntegreerde toepassingen mee geconfronteerd worden. Ook vanuit dit oogpunt is het interessant om zo snel mogelijk te kunnen samenwerken en overleggen met andere fabrikanten en met het bouwteam.”

Daar kan Kurt Van Den Bergh zich volledig bij aansluiten. “Ik hoop echt dat door de aandacht voor circulair bouwen de formule van bouwteams meer toegepast zal worden, want enkel zo kan je komen tot duurzame, circulaire projecten. Die samenwerking gebeurt vandaag veel te weinig waardoor het moeilijk is om innovatieve systemen te laten voorschrijven en toepassen.”

Door in te zetten op circulair bouwen zullen bedrijven verplicht worden na te denken over nieuwe businessmodellen. Denk alleen maar aan het product as a service-principe. “Klopt” zegt Kurt Van Den Bergh. “Maar nieuwe businessmodellen zijn voor ons niet een doel op zich, ook niet in dit project. Voor ons was de belangrijkste drijfveer kennis opdoen en die kennis kunnen delen.”

Geert Coremans gelooft wel in het systeem van wanden of volledige badkamers te leasen, maar dat zal dan moeten gebeuren met externe partners. Geberit zal dat zelf niet gaan doen en hij vermoedt dat de meeste fabrikanten die mening delen.

Gyproc is een andere partij die betrokken is bij de realisatie van het Retrofit Lab. Volgens Herman Van der Schoepen mogen we bij het hele verhaal van circulairiteit en recyclage niet uit het oog verliezen dat er nog vaak met scepsis gereageerd wordt op recyclaten. “Het gebouwenpatrimonium van Brussel vormt een ongelooflijke schat aan materialen die vroeg of laat kunnen vrij komen. Maar het is niet evident dat ze ook hun weg zullen vinden naar nieuwe bouwprojecten. Vaak wordt er toch argwanend gekeken naar recyclaten. Halen die wel dezelfde eigenschappen als virgin materialen en zitten er geen schadelijke stoffen in zoals asbest? Daarom is de transparantie heel belangrijk. Vanuit dat oogpunt kunnen we initiatieven zoals sloopbeheerorganisatie Tracimat alleen maar toejuichen.”

Herman van der Schoepen was het met zijn collega’s fabrikanten eens dat onderling overleg en samenwerking tussen de fabrikanten van essentieel belang is om circulair bouwen ingeburgerd te krijgen in de bouwsector. “Voor ons was het bijvoorbeeld hele verrijkend om te kunnen samenwerken met een jonge start-up als JUUNOO dat een systeem bedacht heeft om gipskartonwanden circulair te maken dankzij uitschuifbare profielen en het gebruik van velcro-strips.”