Circusplaneet en Plano bouwen aan Circuskerk

Crowdfunding

Circusplaneet vzw kocht in februari 2015 een leegstaande kerk in de wijk Malem, ze plannen er hun circusschool onder te brengen. Het is de eerste kerk die in Gent openbaar verkocht wordt, voor zo’n 325.000 euro. Stad Gent paste bij, maar via crowdfunding gingen ze nog opzoek naar 45.000 euro. Dat bedrag kregen ze verrassend snel bij elkaar.

In mei 2015 verhuisde de werking van Circusplaneet met veel toeters en bellen naar hun kerk. Maar een kerk is niet altijd even geschikt voor artiesten, kinderen, jongeren en jongvolwassenen, een nieuwe vloer en stelling voor trapeze zijn nodig. Om de verbouwing te verzorgen schreef Circusplaneet een wedstrijd uit. Plano uit Gent won en werkt nu samen met de alle betrokkenen verder aan het project.

Ruben Dhont en Antonin de Kimpe van Plano vatten het project op als een buurthuis dat een breed maatschappelijk draagvlak kan creëren. Ze engageren zich voluit voor sociale architectuur. Omdat de Circusplaneet als vzw niet op een bom geld zit, helpt Plano mee met subsidieaanvragen en planning van de bouwwerken. Die zullen naar alle waarschijnlijkheid over een tiental jaar verspreid worden.

Gezonken eiland

Malem was voor Plano geen onbekend terrein, afgelopen jaar werkten ze al mee aan de workshops van LOW, Laboratorium voor de Ontwikkeling van het nieuwe Wonen. In januari 2015 gingen ze aan de slag met Malem, een eiland waar in de jaren zestig een nieuwbouwwijk aangelegd werd ter vervanging van bestaande krotten in de Gentse binnenstad.

Tegenwoordig is Malem een erg multiculturele wijk, maar toch gebeurt er niets. Dat wilde LOW onderzoeken. Vertrekkend vanuit de stelling dat Malem onder water kwam te staan, dachten de bewoners na over verschillende oplossingen. Ruben Dhont: “Dit onder water staan is van groot belang omdat zo de verschillend emotionele en sociale banden met hun huis, tuin of straat meteen werden doorgeknipt. De bewoners ontwierpen verschillende maquettes, die ook in de wijk tentoongesteld werden.”

Workshops

Wat Plano in de wedstrijd deed met de kerk is deels gebaseerd op de bevindingen uit dat project. Om te voldoen aan de programmaomschrijving delen ze de kerk op in twee grote entiteiten met elk een eigen functie. In het eerste en voorste gedeelte komen de sociale buurtfuncties: een foyer, bar en toiletten. In hun concept voorzagen ze ook een verdieping op de foyer met kantoren en een naaiatelier.

De relatie met het achterliggende schip blijft aanwezig door een mogelijke glazen wand. Daar komen dan oefenruimte en kleedkamers. Dat is het concept waarmee ze de wedstrijd wonnen, ondertussen laten ze de circuskerk evolueren aan de hand van workshops met de buurtbewoners en medewerkers van Circusplaneet.

Interessant is dat Plano voorafgaand aan de wedstrijdpresentatie de verschillende medewerkers van Circusplaneet samenriep voor een workshop. Ze werden verdeeld in verschillende kleinere groepen die elk een architectenbureau voorstelden. Op een blanco plan moesten ze de volledige kerk herdenken. Op een voorwaarde: het mocht geen circusschool zijn.

Dit hielp Plano bij de presentatie van hun ontwerp. Ruben Dhont: “We kregen geen vervelende vragen over waar de toiletten komen. Daar gaat architectuur voor ons ook helemaal niet om. We willen samen met iedereen sociale architectuur creëren die geleefd wordt. Het is voor ons van belang dat binnen dit project de participatie vanaf het begin aanwezig is.” Via die workshop en verschillende andere die volgen wil Plano aantonen dat architectuur vanuit mensen kan ontstaan. Dit project wordt letterlijk opgebouwd vanuit de buurt.

Energievriendelijk

Later volgde een wedstrijd voor het nabije schoolgebouw, dat met een binnenplein aan de kerk verbonden is. Deze opdracht ging naar een ander bureau, tot grote spijt van Plano. Hoewel de renovatiewerken van de kerk niet onder de EPB-wetgeving vallen, voerde Plano toch de nodige energiestudies uit. Doel is om het gebouw zo energievriendelijk mogelijk te maken.

Onder het dak komt en minerale isolatie, de vloeren zullen ook geïsoleerd worden. Het is financieel niet haalbaar de dikke buitenmuren te isoleren, maar met kleine ingrepen zal toch getracht worden het gebouw luchtdicht te maken. Een U-waarde van 0,12 tot 0,2 is in het ontwerp vooropgesteld. Tot slot komt er een energiezuinig ventilatiesysteem D.