Cohousing Waasland etaleert mix van complexiteit en integraliteit

Op 13 oktober 2011 werd de kiem voor het project gelegd, toen er voor het eerst een infosessie georganiseerd werd. Er zouden nog vele vergaderingen volgen, en in september 2012 sloot ook Veerle aan. “In het begin zijn er misschien wel veel ideeën, maar is er nog niets concreet. Het vormen van de groep mensen die er uiteindelijk zouden wonen nam heel wat tijd in beslag. En dan moest het project zelf natuurlijk nog op poten gezet worden. We moesten op zoek gaan naar een geschikt stuk grond en naar architecten en aannemers. Het heeft dus nog wel enkele jaren geduurd voor er echt gebouwd kon worden.”

Veel referenties hadden de bewoners nog niet, want cohousing was toen nog een relatief nieuw project. De initiatiefnemers deden inspiratie op in voorbeeldprojecten als Vinderhoute (Lovendegem), Meerhem (Gent) en Brutopia (Brussel). Gedurende het voortraject kregen ze ondersteuning van Samenhuizen vzw. Roland Kums licht toe: “We reikten vooral in de aanvangsfase informatie aan. Maar Cohousing Waasland had duidelijk minder begeleiding nodig. De initiatiefnemers hebben van bij het begin duidelijke keuzes gemaakt. Er heerste een goede sfeer en de dynamiek in de groep was mooi om zien.”

Architectenbureaus DENC!-STUDIO en BLAF architecten stelden zich al snel kandidaat voor het ontwerp. Beide bureaus kennen elkaar al lang en hebben al in verscheidene andere projecten samengewerkt. Bart Cobbaert van DENC!-STUDIO herinnert zich nog goed hoe de eerste stappen zijn gezet. “We hebben ons een eerste keer voorgesteld op het stadhuis van Sint-Niklaas. Later hebben we de initiatiefnemers uitgenodigd voor een fietstocht: een ideale manier om beter kennis te maken en enkele projecten die we in de buurt hebben gerealiseerd te presenteren.”

De vraag: samenhuizen met aandacht voor densiteit

De bewoners wisten wat ze wilden: een site met 22 woningen, met gemeenschappelijke tuin en gemeenschappelijke voorzieningen, op betaalbare en ecologische wijze gebouwd. Maar hoe kan er een concreet ontwerp uit de bus komen als er zoveel partijen inspraak hebben? Bart Vanden Driessche van BLAF architecten: “We moesten ons flexibel opstellen. Het zou niet werken als je als architect komt aandraven met een plan dat ‘te nemen of te laten’ is.” Daarom vulden de architecten stapsgewijs, en in samenspraak met de bewoners, hun ontwerp in.

De architecten hadden een duidelijke visie op het hedendaagse wonen, met andere klemtonen dan traditionele cohousingprojecten. Cobbaert licht toe: “Densiteit stond centraal: hoe gaan we het landschap zoveel mogelijk vrijwaren? Vorige cohousingprojecten hebben prachtige zaken gerealiseerd inzake participatie en co-creatie, maar qua densiteit konden er nog grote stappen gezet worden. We hebben ervoor gepleit om compact en in de hoogte te bouwen. Zo bleef de voetafdruk klein en bleef er veel open en collectieve ruimte over.” Het project compact houden was meteen ook één van de grootste uitdagingen voor de architecten, zegt Vanden Driessche: “De grootste moeilijkheid zat hem in het afwijken van traditionele denkpatronen: het is niet eenvoudig om niet meer te spreken over ‘de woning’ of ‘het appartement’.”
 

Densiteit stond centraal: hoe gaan we het landschap zoveel mogelijk vrijwaren?’– Architect Bart Cobbaert (DENC!-STUDIO)

De oplossing: in de hoogte werken

Door in de hoogte te kunnen werken werd het mogelijk om het eindresultaat compact te houden. Het architectenteam kon rekenen op de steun van het stadsbestuur. Vanden Driessche: “Het is de grote verdienste van deze groep bewoners en de stad dat ze het hebben aangedurfd om vol voor een compact project te gaan. We zitten hier in een stedelijke wijk, op amper 1,5 kilometer van het station, maar met een landelijk uitzicht. In andere onderdelen van de Clementwijk² krijgt de auto nog steeds een centrale plaats toebedeeld. De opdrachtgevers en het stadsbestuur stonden gelukkig open voor een andere invulling.”

Het noordelijke gedeelte van de site omvat een blok van drie bouwlagen, bestaande uit 18 geschakelde en gestapelde wooneenheden, evenals een technische ruimte, wasplaats en logeerkamers. Het oostelijk gelegen gebouw van twee bouwlagen bevat nog eens vier woningen. Alle bewoners hebben een privéterras achter hun woning. Daarachter bevindt zich de gemeenschappelijke tuin. Het paviljoen bevat een polyvalente zaal, tuinberging en gemeenschappelijke bergruimte. Naast het paviljoen is er nog een gemeenschappelijke parking en fietsenstalling voorzien. 

Lees verder op www.ruimtelijkrendement.be

- - - - - - - 
In opdracht van het Vlaams Departement Omgeving werkte Redactiebureau Palindroom tien inspirerende voorbeeldprojecten uit rond ruimtelijk rendement, i.s.m. Medialife en fotograaf Marc Sourbron. De projecten zijn gepubliceerd op de website www.ruimtelijkrendement.be en op architectura.be.