COLUMN: Birgitt Deckers (Studio Planeet) over circulair ontwerpen

\"Het jaar 2020, wat een mooi rond getal. Grafisch een pareltje omwille van de cirkels, hoewel 2030 nog meer rondingen zal hebben. Dat doet me denken aan een krantenkop van eind vorig jaar die me is bijgebleven: 'Ikea streeft naar 100% circulaire producten in 2030'. Daar wou ik het fijne van weten, dus heb ik dat eens uitgepluisd. Op Ikea's website pronkte de quote 'How Ikea plans to be climate positive by 2030'. Right, good luck with that, dacht ik toen. Het is jullie schuld dat mensen meubels als een modegevoelig consumptieproduct zien en elk jaar 10 miljoen ton meubels op de Europese afvalbergen belandt. Maar goed, ik geef Ikea het voordeel van de twijfel. Eén van haar strategieën is het terugnemen van producten in ruil voor waardebonnen om ze vervolgens opnieuw te verkopen voor een fractie van de prijs. Ik vraag me af in welke mate dat zelfs mogelijk is. Teruggenomen brol is nog steeds brol. De meeste Ikea-kastjes zijn niet bepaald ontworpen om meerdere levens te leiden, ze overleven nauwelijks één gebruiker.\"

\"Mijn oma heeft onlangs de knopjes van haar zestig jaar oude keukenkasten opnieuw geschilderd met goudverf. Ze had zich een hoop moeite kunnen besparen door gewoon nieuwe te kopen, maar ze vond deze nog steeds mooi en er was niks aan. Einde discussie, goed bezig oma! De volgende bewoner zal het daar waarschijnlijk niet mee eens zijn en de vol eikenhouten keuken zonder schroom uitbreken om een modernere versie te plaatsen. Voor dat hout zijn ettelijke bomen geveld en hoewel er geen schrammetje aan is, zal dit waardevol materiaal toch in de verbrandingsoven terechtkomen. Zijn er nog niet genoeg grondstoffen opgebrand in Australië?\"

\"Gelukkig heeft Ikea dat ook gezien. Haar tweede voornemen bestaat eruit om slimmer gebruik te maken van hulpbronnen en vanaf het begin producten zo te ontwerpen dat ze hergebruikt, gerepareerd, doorverkocht of gerecycleerd kunnen worden. Kijk, daar ben ik het volledig mee eens en die boodschap probeer ik ook te verkondigen. Waarom zouden we die principes niet toepassen bij maatwerk? Hoe fijn zou het zijn als de nieuwe bewoner de kasten makkelijk kan demonteren en nog geld kan krijgen voor het materiaal? Zijn nieuwe keuken is net 10% goedkoper geworden en het mooie eikenhout kan een nieuwe bestemming krijgen.\"

\"De derde Ikea-strategie luidt: investeren in hernieuwbare energie om klimaatneutraal te produceren. Daar kan ik niks tegen hebben. Al bij al doen ze het goed, die Zweden. Eigenlijk zijn ze zelfs een schoolvoorbeeld van circulaire economie: geld verdienen zonder negatieve impact op de planeet. Maar ook al zullen alle producten gemaakt zijn uit natuurlijke, hernieuwbare of gerecycleerde grondstoffen en energieneutraal geproduceerd worden, het gaat nog steeds over standaardisatie en massaproductie. Als de prijzen even democratisch blijven, zal nog steeds iedereen hetzelfde kastje categorie Kallax in huis halen en het bij de eerstvolgende trendgolf inruilen voor iets anders.\"

\"Een Eames belandt niet bij grofvuil\"

\"Echt duurzaam zijn spullen die uniek en speciaal zijn. Waar je van houdt, die je levenslang koestert en generaties lang doorgeeft. De handgeschilderde schaaltjes die ik kocht van een jonge artieste in Kyoto bijvoorbeeld, wat een herinnering. Of designiconen, ik ken niemand die een Eames bij het grofvuil zet. Het opkomend talent is vandaag bezig met het creëren van net zulke iconen, maar ze vertrekken van afvalstromen van bestaande productieprocessen. De tijd dat alle milieuvriendelijke ontwerpers geitenwollensokken aanhadden is voorbij. De nieuwe generatie gaat all-in om mooi te verenigen met duurzaam en dat levert prachtige objecten met een verhaal op.\"

Meer weten over dit alles? Deckers organiseert binnenkort, op 3 februari een crash course circulair ontwerpen voor interieurarchitecten. Daarin zal ze het onder meer hebben over: 

• hoe je dan precies die keukenkast kan ontwerpen.
• welke alternatieve materialen er zijn om betere keuzes te maken.
• wie dat opkomend talent is en welke interieurobjecten ze maken.

Het event gaat voor in de Creativity Loft in C-Mine in Genk. De deelnameprijs bedraagt 50 euro, exclusief btw. Meer info raadplegen en inschrijven kan via deze link.