COLUMN. Warmtepompen en geluidshinder (Bart Van de Velde, SonIQ)

Soorten warmtepompen

^{Bron afbeelding: Vlaamse overheid}

De drie meest gekozen types warmtepompen voor woningen zijn:

• de bodem/water warmtepomp, ook gekend als geothermische warmtepomp
• de lucht/lucht warmtepomp
• de lucht/water warmtepomp

Het eerste deel van de naam verwijst naar de warmtebron, het tweede deel naar hoe de warmte de woning opwarmt. Warmtepompen met als warmtebron lucht, hebben een buitenunit nodig om de lucht aan te zuigen. En daar knelt het schoentje. Want die unit kan voor geluidhinder zorgen, vooral in dichtbebouwde woonwijken of appartementen. Meer specifiek gaat het om de ventilator en de compressor die geluid produceren. De ventilator zorgt ervoor dat de buitenlucht door de warmtewisselaar in de buitenunit stroomt, de compressor zet de opgenomen warmte uit de buitenlucht om in hogere temperaturen.

Wat zegt de wetgever?

• Het geluidsvermogen van warmtepompen is geregeld volgens Europese wetgeving en moet vermeld staan op het verplichte CE-label.
• Op Belgisch vlak is de norm voor de akoestische prestaties van woongebouwen NBN S 01-400-1:2022 van kracht.
• In het Vlaams Gewest is er geen vergunnings- of meldingsplicht voor huishoudelijke warmtepompen, zolang het elektrisch vermogen niet hoger is dan 5 kW. Er moet bovendien een afstand zijn van 2 meter tussen de installatie en de perceelgrens, of tot tegen een scheidingsmuur die het geluid afschermt.
• In het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waalse Gewest geldt wel een meldings- of vergunningsplicht, onder bepaalde voorwaarden.
• De meeste wetgevingen rekenen een toeslag aan voor tonaal geluid. Dit is een aanhoudend geluid van dezelfde toon en wordt als extra hinderlijk beschouwd. Typisch kan tonaal geluid optreden bij een bepaald toerental van de ventilator of compressor.

Vergelijk geen appels met peren

Het geluidvermogenniveau (meestal aangeduid met L_wA) is de hoeveelheid geluid die een toestel produceert. Dit is eigen aan het toestel onder een bepaalde werkingsconditie en wordt opgemeten in een laboratorium.

Het geluiddrukniveau is wat we horen, het geluid van een toestel op een bepaalde plaats. Het is afhankelijk van de omgeving, bijvoorbeeld de afstand tot het toestel en de aanwezigheid van afschermende constructies. Hoe groter de afstand tot het toestel en/of hoe meer afscherming, hoe lager het geluiddrukniveau.

Bij de vergelijking tussen verschillende toestellen is het dus belangrijk om goed naar de gebruikte parameter te kijken. In de technische fiches worden verschillende waarden vermeld. Het geluidvermogenniveau is de beste waarde om mee te vergelijken als de werkingscondities dezelfde zijn.

6 tips om geluidshinder te beperken

1. Kies voor een correct gedimensioneerd toestel. Deze zal invertertechnologie gebruiken om continu aan een lage snelheid te werken en de ideale temperatuur te behouden.
2. Installeer de buitenunit waar je het minst hinder verwacht. Bijvoorbeeld aan de buitengevel die het verst verwijderd is van de buren of zo ver mogelijk van het slaapkamerraam.
3. Zorg voor een stabiele ondergrond. Om de trillingen en het structurele geluid die deze toestellen veroorzaken te beperken, moeten de buitenunits op een element geplaatst worden die minstens drie keer het gewicht van het toestel heeft. Verder moeten de eenheden ontkoppeld worden met elementen die minstens een trillingsisolatie van 95% hebben. Deze trillingdempers moeten tussen het toestel en de draagstructuur geplaatst worden. De meeste fabrikanten kunnen zelf trillingsisolerende elementen voorzien die geschikt zijn voor hun toestellen.
4. De meeste lucht/water warmtepompen hebben een stillere nachtmodus. Dit kan in sommige gevallen interessant zijn omdat het toegelaten geluiddrukniveau ’s nachts lager is dan overdag.
5. Sommige warmtepompen zijn modulerend. Dat betekent dat de compressor zijn vermogen aanpast op basis van de vraag naar sanitair warm water, verwarming of koeling. Het grootste deel van het jaar werkt de compressor dus niet op vol vermogen en maakt hij minder geluid.
6. De directiviteit is belangrijk, omdat het geluidsniveau niet overal gelijk is rond de unit. Een groot deel van het geluid wordt in de richting van de ventilator verspreid. Zo goed als alle eenvoudige rekenvoorbeelden houden geen rekening met de directiviteit. Richt dus de ventilator weg van de buren.

Bart Van de Velde is bestuurder van SonIQ uit Gistel, een studiebureau gespecialiseerd in akoestiek. Hij is al meer dan 10 jaar deskundige in bouwakoestiek en heeft ook een erkenning als milieudeskundige in de discipline geluid. Zijn missie: van de wereld een aangename plek maken om te wonen, te werken, te leren en te ontspannen. Dat doet hij door de bouwsector akoestische oplossingen aan te reiken die kwalitatief, kostenefficiënt en wetenschappelijk onderbouwd zijn.