Gemeentelijke basisschool Den Top in Sint-Pieters-Leeuw werd recent uitgebreid naar een ontwerp van OSK-AR architecten uit Dilbeek. De wens tot een compact volume noopte de architecten tot enige creativiteit bij het vormgeven van de nieuwe sportzaal. Die werd in de grond geduwd, waardoor ook voor het betrokken studiebureau, ABETEC architecten en ingenieurs, een belangrijke rol was weggelegd. Het ontwerp kenmerkt zich voorts door zijn aanpasbaarheid.
Het gemeentebestuur wenste de school aan de Garebaan 5 uit te breiden met zes klaslokalen, bijkomende sanitaire voorzieningen, een technische ruimte, een afdak en een sportzaal met bergingen, kleedkamers en sanitair. Bouwbedrijf Pellikaan ronde de werken die in juli 2018 begonnen waren, recent af.
Het bestaande gebouw bestaat uit drie vleugels – één voor de kleuters en twee voor de lagere school, refter en kleine turnzaal – geschikt in een U-vorm rond een groot betonnen voorplein. Omdat de gangen slechts lokalen aan één zijde bedienden, besloot OSK-AR architecten het nieuwe volume in te planten tussen de bestaande volumes om zo de gangen langs twee zijden te voorzien van ruimtes. Het voorplein werd zo volledig ingevuld, met één compact geheel tot gevolg. Doordat de uitbreiding vooraan kwam, werd (het zicht op) het waardevolle achterliggende landschap – de groene speelplaats – gevrijwaard. Door de uitbreiding langs drie zijden te omsluiten door het bestaande gebouw, moest er buiten de inkomzone geen nieuwe circulatieruimte voorzien worden.
Omdat de gangen slechts lokalen aan één zijde bedienden, besloot OSK-AR het nieuwe volume in te planten tussen de bestaande volumes om zo de gangen langs twee zijden te voorzien van ruimtes. Het voorplein werd zo volledig ingevuld, met één compact geheel tot gevolg.
Het beton in de voorgevel verwijst naar het voormalige betonnen voorplein. Het beton en de lichte kleuren van de voorgevel staan dan weer wel in contrast met de donkere gevel van het bestaande gebouw. De inkom en het schrijnwerk kreeg een champagnekleur om ze te benadrukken in het straatbeeld. Op de verdieping werd met ruitvormige, lichtgrijze leien gewerkt om het speelse karakter van de school te benadrukken.
Gang als sporttribune
Bijzonder in het ontwerp van OSK-AR is ongetwijfeld de sportzaal, die het kloppend hart van de school wordt. Omdat die de nodige hoogte nodig had maar de architecten streefden naar een compact volume, werd ze in de grond geduwd, zodat het dak van de zaal op dezelfde hoogte komt als de verdiepingsvloer van het bestaande gebouw. Langs één zijde van de sportzaal loopt daardoor de gang, die ook kan dienen als sporttribune. Bij evenementen kunnen de glazen wanden langs de andere zijde van de gang en eventueel ook de achtergevel worden opengezet, zodat de zaal refter en speelplaats één geheel vormen. De sportzaal wordt na de schooluren en in de weekends ter beschikking gesteld van lokale verenigingen. Er werd door die openheid wel gebruik gemaakt van akoestische betonblokken op de kopse wanden, die overigens een speels effect creëren. Het dak van de sportzaal is toegankelijk.
Hoofdtelefoontjes tijdens werffase
Aangezien het nieuwbouwvolume langs drie zijdes moest aansluiten op drie bestaande gevels, was het controleren van de vloerplassen volgens de architecten een grote uitdaging. Daarnaast was ook de veiligheid van de kinderen een aandachtspunt, aangezien de school tijdens de werf in gebruik bleef. De school voorzag de kinderen van hoofdtelefoontjes op momenten waarop de werf te veel geluidsoverlast veroorzaakte.
Aangezien het nieuwbouwvolume langs drie zijdes moest aansluiten op drie bestaande gevels, was het controleren van de vloerplassen volgens de architecten een grote uitdaging.
Overspanningen van 18 meter
Als troeven noemen de architecten het feit dat het volume zich richt naar de straat en de school daardoor een zeer leesbare inkom krijgt en de groene omgeving langs de achterkant van het gebouw behouden blijft. Een ander voordeel van de uitbreiding is haar aanpasbaarheid. De grote overspanningen – de betonnen TT-liggers boven de sportzaal die geprefabriceerd werden hebben een lengte van bijna 18 m en de flenzen zijn bijna 80 cm hoog – en het repetitieve skeletstramien laten toe om de ruimtes zoder structurele ingrepen aan te passen wanneer ze in de toekomst een andere invulling moeten krijgen of het gehele gebouw zelfs een nieuwe bestemming.
Prefab
In functie van dat laatste werd gewerkt met veel prefabmaterialen. Prefabbouw biedt volgens de architecten de bijkomende voordelen dat de kosten voor een winddichte ruwbouw met 25 tot 30% gedrukt kunnen worden en maximaal gebruikt kan worden gemaakt van de voordelen van beton in verband met brandveiligheid, warmtecapaciteit, verankeringsmogelijkheden en stootvastheid.
Naast de aanpasbaarheid en prefabbeton dragen ook andere keuzes bij tot het duurzaamheidsplaatje, zoals onder andere de oriëntatie van het gebouw, de compactheid ervan en de keuze om reeds in de ontwerpfase met het oog op een goede isolatie voldoende dikke wanden, vloeren en daken te voorzien.