Er is al massa’s inkt gevloeid over de manieren waarop je roest moet bestrijden en voorkomen. Meer en meer komt men tot het besef dat dat niet altijd nodig is en dat je van dat probleem net een troef kan maken. Verroest staal, weervast staal of Cortenstaal is aan een steile opmars bezig. Steeds meer ontwerpers maken er gebruik van om hun gevel een aparte uitstraling mee te geven. Hoog tijd dus om de technische kenmerken, de esthetische mogelijkheden en de valkuilen op een rijtje te zetten.
Wat is weervast staal?
Weervast staal is een specifieke legering van constructiestaal, koper en fosfor waarop zich dankzij die samenstelling een beschermende oxidatielaag vormt die het corrosieproces aanzienlijk vertraagt en het onderliggende staal beschermt tegen verdere corrosie. Weervast staal hoeft dus niet tegen corrosie beschermd te worden door een zink- of verflaag en behoudt zijn typische roestbruine patine. In principe vertoont nieuw weervast staal nog geen patine en moet je het roestproces afwachten. Tenzij je opteert voor geprepatineerd roestvast staal.
Het Amerikaanse bedrijf US Stel Corporation was één van de pioniers van het weervast staal en heeft het in de jaren ‘60 in ons land geïntroduceerd onder de naam Cor-ten. COR verwijst naar corrosieweerstand, TEN naar Tensile (sterkte). Weervast staal heeft immers ook een verhoogde mechanische weerstand. Cortenstaal is dus eigenlijk een merknaam maar heeft intussen de status van soortnaam verworven.
Een gevel in Differdange, afgewerkt met Cortenstaal (Foto: Foamglas)
Picasso en Eero Saarinen
Zoals zo vaak met vernieuwende materialen – denken we maar aan het Koning Boudewijnstadion van BoB Van Reeth dat in ons land een boost gaf aan gelijmd metselwerk – moeten eerst enkele grote namen ermee uitpakken eer het echt voet aan de grond krijgt. Voor Cortenstaal was die rol weggelegd voor architect Eero Saarinen met het hoofdkantoor van John Deere in Moline in 1960 en aan … Pablo Picasso die een 15 m hoog kunstwerk van weervast staal maakte voor een kantoorgebouw in Chicago.
Picasso's kunstwerk uit Cortenstaal in Chicago
Waar zeker op letten?
Ook weervast staal bleef niet gespaard van een aantal kinderziektes die nu volledig verleden tijd zijn als men zich houdt aan de technische voorschriften. De schadegevallen toonden aan dat weervast staal in bepaalde gevallen niet aan te raden is en dat er veel aandacht besteed moet worden aan de detaillering. Weervast staal mag niet toegepast worden op plaatsen die voortdurend blootgesteld zijn aan water en vochtigheid. In dat geval zal het weervast staal verder roesten zoals gewoon constructiestaal. Het is ook belangrijk dat de gevel blootgesteld worden aan een opeenvolging van natte en droge periodes. Natte periodes zijn nodig om de oxidatie te veroorzaken, droge periodes voor de vorming van de dunnen oxidatielaag. Ook voorzichtig zijn met weervast staal in omgevingen die blootgesteld worden aan bepaalde nadelige stoffen (vb. zeeklimaat, strooizouten, industriële gebieden,….).
Een punt waar zeker rekening mee moet gehouden worden in het ontwerp is dat vooral tijdens de eerste jaren weervast staal roestwater afgeeft. Het regenwater moet dus zo afgevoerd kunnen worden dat het niet in contact komt met andere gevelmaterialen. Dat is zeker zo bij beton, gips, metselwerk, steen en hout omdat roestvlekken op deze materialen moeilijk weg te krijgen zijn. Weervast staal wordt in functie van de dikte en karakteristieken onderverdeeld in drie categorieën. Type A wordt vooral gebruikt voor architecturale toepassingen. Types B en C lenen zich het best voor projecten met grote belasting.
Het Luxemburgs paviljoen - met Cortenstaal - voor de wereldexpo in Shanghai naar een ontwerp van Hermann en Valantiny. (Foto: Infosteel)
Kostprijs
In aankoop is weervast staal duurder dan gewoon constructiestaal en veel andere gevelmaterialen, maar op langere termijn wordt die meerprijs (gedeeltelijk) gecompenseerd doordat er geen bijkomende corrosiebescherming nodig is en doordat het veel minder onderhoud vergt. Zeker bij bruggen en andere moeilijk bereikbare constructies vormt dit een niet te onderschatten troef.