CVO Heusden-Zolder huist in oud mijngebouw

TV A.A.Q. bestaat uit een samenwerking van Architectuur Atelier ofwel ARAT, Axis Ingenieurs en Q-BUS Architectenbureau. Q-BUS ontwierp de nieuwe delen en staat in voor het algemene concept, de werfcontrole en de algemene coördinatie. Axis Ingenieurs verzorgt de studie van de technische installaties en werkt samen met expertisebedrijf 3E om het passiefverhaal te doen kloppen. ARAT heeft een ruime ervaring met restauratieprojecten.

De Verdieping, zoals het project heet, omvat vijf voormalige delen van het mijngebouw. Ophaalgebouw 1, 2 en 3, een compressorzaal en een bijgebouw. Een nieuwbouw vult deze cluster aan. Het gehele historische gebouw is beschermd, samen met enkele belangrijke machines en pijpleidingen in de compressorenzaal en ophaalgebouw 2.


Zachte renovatie

Omwille van deze bescherming kunnen de architecten niet veel veranderen aan het pand. Door zorgvuldig stuk voor stuk de beschadigde gedeeltes van het immense gebouw te herstellen krijgt de mijnsite een nieuw gezicht. De renovatie gebeurt in twee fases: eerst bouwen ze de passiefschool en renoveren ze ophaalgebouw 1 en 2, samen met de compressorenzaal. In de tweede fase krijgt ophaalgebouw 3 en het bijgebouw een opfrisbeurt.

"De littekens van het gebouw blijven zichtbaar," vertelt architect Luc Nizet van Q-BUS Architecten. "We behouden zoveel mogelijk elementen van de geschiedenis. Ook de gigantische deviator, een betonnen schacht die door het gebouw kronkelt, krijgt een nieuw leven."


Kunst

Door de unieke locatie en de interessante mogelijkheden die de architecten kunnen uitspelen, ontstond het idee om enkele kunstinstallaties te installeren. Zo krijgt de deviator een herwaardering als lichtkunstwerk en vluchtweg. Door de installatie van verschillende lampjes wordt er een optisch effect gecreëerd, dat de blik van de bezoeker zal vasthouden. Meerdere van deze kunstwerken krijgen een plaats doorheen het gebouw. De andere kant van de deviator doet dienst als vluchtweg.

Een cultuur-historische wandeling leidt de bezoeker doorheen het mijnverleden van de regio. Mensen kunnen doorheen het gebouw wandelen en de talrijke machines bezichtigen die het gebouw herbergt. Grote ophaaltrommels of gigantische kranen trekken de verwonderde bezoeker dieper in het gebouw.


Passief

De school zal zich vooral vestigen in de nieuwbouw. Dit gedeelte is als een passiefhuis ontworpen. Het ontwerp houdt rekening met de industriële locatie. De ontwerpers bekleden de gevel met snel roestend cortenstaal. Grijze vezelcementplaten complimenteren het gebouw, waardoor er een aangenaam contrast ontstaat.

Grote uitkijkramen doorboren de gevel. Op de twee kopgevels worden er automatisch bewegende zonweringen aangebracht. De noordkant van het gebouw heeft geen zonwering nodig, een fikse besparing voor de bouwheer.

Het gebouw, dat uit een viertal bouwlagen bestaat, heeft een eenvoudige indeling. Dit komt de passiefconstructie ten goede. "Elk knooppunt is een obstakel bij het bouwen met een passiefstandaard," vertelt Nizet. "Het is in ons eigen voordeel om het ontwerp zo eenvoudig mogelijk te houden."


Overmaat aan regels

De installatie van een uitgebreid pluvia- en ventilatiesysteem bemoeilijkte de werken. "Toch liggen we nog altijd perfect op schema," weet architecte Karolien Sas van Q-BUS. Zonnepanelen op het platte dak van de nieuwbouw voorzien het gebouw van stroom. Een uitgebreide isolatie en verschillende tientallen ontwerpen voor de ramen, deuren en muren zorgden voor een hoop werk: "Eigenlijk zijn we proefkonijnen van de overheid," klaagt Sas. "We moeten alles uitzoeken en soms veranderen de regels terwijl we bezig zijn. Een groot probleem."

De strenge regels die het PHPP-softwarepakket oplegt zorgen voor een gevoel van overdaad bij de architecte: "Voor mij persoonlijk is de meerkost om écht passief te gaan het niet waard," vertelt Sas. "Toch is het belangrijk om energiezuinig te bouwen. Maar of het nu écht uitmaakt dat de leidingen van de pluvio-installatie ook geïsoleerd zijn... Dat denk ik niet."


Multifunctioneel gebouw

Vroeger was het een mijngebouw, nu zal het een school én evenementenruimte zijn. De grote compressorenzaal krijgt immers een organiserende functie. Naast studeren in de bovengelegen werkruimte kunnen bezoekers er vooral feesten organiseren. Recepties, communiefeesten of bedrijfsfeesten, de zaal is groot genoeg voor de meeste evenementen.

Toch wordt de unieke sfeer van het mijnverleden niet opzij geschoven. De machines in de compressorenzaal worden grotendeels gerestaureerd en blijven statig aanwezig in het gerestaureerde gebouw. De werken zouden in november 2014 afgerond zijn.