David Couvreur: "Akoestiek is echt een vak (apart)!"

Het was vroeger overzichtelijker en minder gecompliceerd. Werken deed je met hooguit één of twee andere collega’s in de beslotenheid van de kantoorcel, waar af en toe de vaste telefoon rinkelde en je verder rustig je werk deed. Vandaag is alles anders.

We hebben met z’n allen de besloten kantoren verlaten. Werken doe je tegenwoordig in een open moderne  kantoorruimte en vaak ook nog op een flexibele werkplek. Die werkplek zoek je uit op basis van je actuele activiteit. En wanneer je ermee klaar bent, ruim je de werkplek op, om weer ergens anders te gaan zitten of staan. Vergaderen doe je in speciale akoestisch geïsoleerde kleine ruimtes.

Waren de omstandigheden dan vroeger beter? Het 'nieuwe werken' heeft kantoormedewerkers en hun werkgevers ongetwijfeld heel wat goeds gebracht. Werknemers kunnen hun werk meer en meer afstemmen op hun privéleven en werkgevers kunnen geld verdienen door de (naar men aanneemt) stijging van de productiviteit en de besparing op het aantal vierkante meters.

Toch leidde de invoering van een andere manier van werken ook wel tot enige problemen. Eén van de belangrijkste problemen in dit opzicht is zonder twijfel de akoestiek in de open ruimte.

Vreemd is dat niet: de werkruimtes zijn veel groter dan voorheen en worden ook nog eens gebruikt door veel mensen tegelijkertijd die ook veel meer communiceren dan in het verleden. Daarnaast is de huidige esthetische trend onder architecten en hun opdrachtgevers veelal het gebruik van akoestisch harde materialen zoals beton (staat voor echtheid) en glas (staat voor transparantie).

En dat kan grote akoestische problemen opleveren. Uit onderzoek van het Center for People and Buildings (CfPB) in Delft blijkt dat de akoestiek samen met het licht en het binnenklimaat door werknemers als het grootste probleem binnen de nieuwe werkomgeving beschouwd worden.

Er is een duidelijke objectieve oorzaak.: akoestiek wordt vaak niet serieus genoeg genomen door architecten en opdrachtgevers. Het komt nog altijd regelmatig voor dat er ergens een MDF-plaat met gaatjes geplaatst wordt, zodat het onderwerp ‘akoestiek’ in het programma van eisen afgevinkt kan worden.

Men realiseert zich niet dat een slechte akoestiek ertoe leidt dat bepaalde werkplekken niet gebruikt worden, dat ziekteverzuim toeneemt en dat er vaak een algemeen gevoel van onbehagen heerst.

En dat betekent dat de druk op andere werkplekken alleen maar toeneemt. Er zijn organisaties waar gevochten wordt om de concentratiecellen omdat dat de enige plekken zijn waar er rustig gewerkt kan worden.

Akoestiek is altijd maatwerk

Je moet een akoestische oplossing altijd afstemmen op de onderneming en de specifieke functie van een ruimte. Natuurlijk is er een soort van ondergrens waaraan je sowieso moet voldoen. Maar vervolgens moet je gaan verfijnen op basis van de specifieke behoeftes van de klant, want de akoestische situatie heeft alles te maken met de beleving van de ruimte.

Ook belangrijk: maak een onderscheid tussen geluidsisolatie en de akoestiek in de ruimte. We zien dat deze begrippen in de praktijk nogal eens verwisseld worden. Architecten zeggen dat ze voldoen aan de akoestische eisen, maar ze bedoelen dat de ruimte voldoende geïsoleerd is, hetgeen betekent dat het geluid dat de ruimte verlaat aan de norm voldoet. Maar de geluidsisolatie zegt natuurlijk niets over het akoestische klimaat in de ruimte.

Om de akoestische situatie in een ruimte goed te krijgen, moet je met veel aspecten rekening houden.

Zij die denken dat het simpelweg toevoegen van zachte absorberende oppervlakken in een kantoorruimte voldoende is om de akoestiek op orde te krijgen, kwamen bepaald bedrogen uit. Het optimaliseren van een omgeving is echt een vak. Je moet onder meer rekening houden met allerlei facetten, zoals de nagalmtijd, de geluidsabsorptie van de verschillende oppervlakken, de flutter, de spreek privacy en de verstrooiing.

Voorts is het belangrijk om te weten welke oppervlakken welk akoestisch effect hebben.

Men beweert dat een vloer voldoet aan een bepaalde akoestische waarde, maar zegt er niet bij in welk frequentiebereik de absorptie gemeten is, volgens welke norm (ISO 354) er gemeten is en of er met of zonder spouw gemeten is. Je hebt niets aan meten wanneer je niet weet wát je meet. Het is onze taak als akoestisch experts om dit duidelijk te maken aan de interieurmarkt.

Het realiseren van een goede akoestiek gaat veel verder dan het toevoegen van wat geluidabsorberende oppervlakken in de kantoorruimte.

Behalve kennis van de absorptiecoëfficiënt en de nagalmtijd over de verschillende geluidsfrequenties – van laag (lange golven) tot laag (korte golven) – is materiaalkennis van eminent belang bij het oplossen van akoestische problemen. Want elk materiaal heeft zijn eigen specifieke kwaliteiten en kan in een specifieke situatie wenselijk zijn. Een paneelresonator, een geperforeerde plaat, een poreuze laag hebben elk hun eigen specifieke eigenschappen in een specifiek frequentiebereik. Je moet die eigenschappen kennen en combineren om de juiste totaaloplossing voor een ruimte te kunnen aandragen.

Met behulp van een ruisgenerator of alarmpistool, een geluidsmeter en een ingewikkeld ogende formule kan men de akoestische waarde van een ruimte vooraf berekenen en dus ook al de juiste maatregelen nemen.

Akoestiek is echt een vak voor specialisten. We hebben de afgelopen jaren in tal van kantoren en andersoortige ruimtes gezien wat er gebeurt wanneer mensen die er geen verstand van hebben zich bezighouden met de akoestiek van een ruimte. De gevolgen zijn vaak rampzalig en de werknemers zijn ten einde raad.

Het blijft ook nu nog steeds moeilijk om akoestiek echt op de kaart te zetten. Natuurlijk is men er tegenwoordig meer en meer van overtuigd dat de akoestiek van de ruimte van belang is, maar het is nog steeds moeilijk om al vanaf een vroeg stadium in een bouwproces nauw betrokken te worden bij plannen, terwijl je juist dan tot prachtige resultaten kan komen die vaak eenvoudiger en wat goedkoper te realiseren zijn.

Naast de bovenstaande akoestische problemen in (open) kantoren geldt nagenoeg hetzelfde voor vergaderruimtes, les- en klaslokalen, refters, sporthallen, restaurants, muziekzalen, multifunctionele ruimtes, enzovoort waar vaak dezelfde problematiek speelt en waarvoor No-noise een uitgebreid gamma aan producten heeft om het op te lossen.