We zitten in de laatste week van de klimaattop in Glasgow. Daar beloofden 40 landen onder meer al dat ze geleidelijk aan geen steenkool en bruinkool meer zullen gebruiken als energiebron. Een maatregel die ook voor de klimaattransitie in de bouwsector belangrijk is. Maar er kan meer. Architectura.be lijstte samen met Sven Augusteyns (OMGEVING), Angelos Koutsis (Bond Beter Leefmilieu) en Wim Boydens (Boydens Engineering part of Sweco) 10 klimaatmaatregelen op voor de bouwsector. Veel meer over deze actiepunten kan je beluisteren in onze podcast waarin deze drie experts te gast zijn.
1. Bescherm en versterk de landschappen en natuurkernen
In Vlaanderen neemt de verhardingsgraad elke dag toe. Dat komt doordat we onze landschappen en natuurkernen te weinig beschermen, waardoor ze uitdrogen. “We moeten meer aandacht geven aan onze landschappen en daarin speelt de bouwsector een belangrijke rol, want die moet de juiste infrastructuur aanleggen”, zegt Sven Augusteyns, “Als we bouwen moeten we rekening houden met de juiste locatie in contact met het landschap, zodanig dat we het niet verergeren.”
2. Geef water ruimte
Afgelopen zomer ondervonden we het bewijs dat deze maatregel essentieel is. In de Ardennen viel maar liefst 280 liter/m2 uit de lucht. “We moeten rekening houden met waar we nog bouwen. Bouw niet in overstromingsgevoelige zones. Maar hoe gaan we om met de mensen die daar wonen? En welke maatregelen nemen we daar?” stelt Angelos Koutsis.
3. Bouw op de juiste locatie
Actiepunt drie ligt in het verlengde van actiepunt twee. Er wordt nog te veel gebouwd op verkeerde locaties. “Het is onlogisch dat we nog bouwen op slecht bereikbare locaties. Door af te stappen van lintbebouwing en meer in de stadskernen te gaan wonen kunnen we in principe, indien er goed geconnecteerd openbaar vervoer is, alles binnen de 15 minuten bereiken", zegt Angelos Koutsis. “Natuurlijk moeten we dan ook kleiner gaan wonen.”
4. Het 15-minuten concept
Alles wat je doet om je behoeften te bevredigen zou op vijftien minuten van je deur moeten kunnen. Dat kunnen we bereiken door niet meer buiten de stadskernen te gaan wonen, maar ook door onze woningen aan te passen aan nieuwe vormen van mobiliteit. “We moeten streven naar een fietsgeoriënteerde stadsinrichting. Waar we nu eerst parkeergarages bouwen, moet gedacht worden aan een plek voor de fiets zodat het onze eerste vervoersmodus wordt", zegt Sven Augusteyns.
5. Verhoog de renovatiegraad
Als we tegen 2050 al onze gebouwen willen optillen naar een EPC-label van level A moet de renovatiegraad verdriedubbelen. Dat is van 1% naar 3%, wat wil zeggen dat men ongeveer 90.000 woningen per jaar moet renoveren. “Verplichten is daarom noodzakelijk, want privé-eigenaars voelen de waardevermindering niet aan”, zegt Wim Boydens. “Men denkt vaak net te kunnen verkopen voor de waardedaling. Dat gedrag moet eruit en je zou het positief moeten bekijken omdat nu investeren je eigendom in waarde doet stijgen.”
6. Ban fossiele brandstoffen
Het ligt voor de hand natuurlijk dat we af moeten van fossiele brandstoffen. Daarin is het ook belangrijk rekening te houden met hoe installaties gebruikt, geregeld en gestuurd worden. En natuurlijk welke we moeten gaan verbieden. “Er moet een uitfaseringskalender komen voor stookolieketels en gasketels. Die zal mensen helpen bewustmaken dat als bijvoorbeeld hun condensatieketel kapot is, ze niet opnieuw moeten investeren in een nieuwe omdat ze er over zoveel jaar toch geen meer mogen hebben”, zegt Angelos Koutsis. Natuurlijk bieden onze experts ook alternatieven voor fossiele brandstoffen in de podcast.
7. Voer sociaal rechtvaardige maatregelen door
De laatste maanden stijgen de energieprijzen gevoelig. Daarin is het belangrijk om mensen met een laag inkomen toch mee te krijgen in de renovatiestrategie. “Als zij later nog moeten renoveren hebben ze veel meer jaren betaald voor hun gas en veel meer jaren geleefd in slechte omstandigheden voor gezondheid en mentaal welzijn", vertelt Koutsis. Daarom is het een noodzaak om de sociale impact van de klimaattransitie te beperken.
8. Cluster de gebouwen en laat ze samenwerken
Energie wordt meestal individueel per woning bekeken terwijl we het beter op een grotere schaal zouden benaderen. “We moeten meer kijken naar wat het gebouw en zijn bewoonde omgeving voor elkaar kunnen betekenen. Nu zijn we nog te vastgeketend aan eigendomskwesties en de baksteen in onze maag, maar uiteindelijk maakt dit gemeenschappelijk doel ieders welzijn beter", aldus Wim Boydens.
9. Pas nieuwe technieken toe op intelligente wijze
De bouwsector moet opgewaardeerd worden als kennissector. Eén van de dingen die Wim Boydens op tafel legt is het gebruik van artificiële intelligentie. “Daarmee kunnen we installaties het model van gebaseerde voorspellende regeling laten hanteren. Die gaat op basis van een virtueel model kijken wat de regelacties zijn waardoor eenmaal het gebouw in gebruik is, er geanticipeerd kan worden op zowel weersomstandigheden als op gebruikersgedrag.”
10. Circulariteit
Niet alleen installaties zorgen voor CO2-uitstoot, maar ook de materialen waarmee we onze gebouwen realiseren. Materialen zorgen voor CO2-uitstoot tijdens het productieproces, door transport of door niet recycleerbaar te zijn. “Daarom is het belangrijk dat we levenscyclusanalyse toepassen op bouwmaterialen. Zo weten we hoeveel CO2 er vrijkomt bij de productie, hoeveel energie de productie nodig heeft, of het duurzaam is enzovoort”, besluit Angelos Koutsis.
Wil je meer horen over deze 10 klimaatmaatregelen? Beluister dan hier onze podcast over klimaatmaatregelen voor de bouwsector.
Podcast
Onze partners