De Gaanderij: hedendaags woongeheel met historische charme (360 architecten i.s.m. ARAT ■ architecten)

Het is altijd zonde als historische gebouwen die deel uitmaken van het collectieve geheugen koudweg verdwijnen. Gelukkig wisten projectontwikkelaar Van Roey Vastgoed en hoofdaannemer Artem in de gezellige stadskern van Herentals het beste van beide werelden te combineren: het erfgoed van de oude schoolgebouwen van het Sint-Jozefsinstituut koesteren en tegelijk een vooruitstrevend woonproject realiseren dat ruimschoots voldoet aan alle moderne eisen op het vlak van esthetiek, duurzaamheid en wooncomfort. Ze namen 360 architecten onder de arm om samen een tijdloos en passend samenspel tussen vroeger en nu te creëren.

Eenheid in verscheidenheid

De karakteristieke architectuur van de oorspronkelijke schoolgebouwen, die dateren uit 1904 en 1914, stond centraal in het ontwerp. Twee van deze blokken kregen een nieuwe invulling, met behoud van de originele gevels (‘Aula’ en ‘De Kapel’). In het monumentale derde gebouw (‘Rector’) bleef ook het gros van de binnenmuren bewaard om de architecturale grandeur, de typerende detaillering en de troeven van de hoge plafonds en grote ramen optimaal tot hun recht te laten komen. Van een kleiner historisch volume in de Fraikinstraat (‘Corridor’), dat oorspronkelijk dienstdeed als nonnenwoonst, is enkel de prachtige voorgevel behouden.

De overige blokken en speelplaatsen van het voormalige Sint-Jozefsinstituut maakten plaats voor vier nieuwbouwvolumes die een tikkeltje strakker ogen, maar toch duidelijk in het plaatje passen, onder meer dankzij de keuze voor gevelstenen met complementaire zachte tinten. Drie van deze blokken (‘Magnolia’, ‘Foyer’ en ‘Entrée’) bieden samen met de gerenoveerde gedeeltes plaats aan 85 appartementen met oppervlaktes tussen 58 en 164 m². Het vierde nieuwbouwvolume (‘De Gaard’) herbergt de stadswoningen, die 120 tot 161 m² groot zijn.

Zo ontstond een uniform residentieel geheel met acht stijlvolle gebouwen die eenheid in verscheidenheid prediken en ook qua energie-efficiëntie niets aan het toeval overlaten. Alle wooneenheden worden immers gasloos verwarmd en gekoeld via individuele water-waterwarmtepompen, die zijn aangesloten op een collectieve KWO-installatie. De centrale ligging en het autovrije binnengebied met private en gemeenschappelijke groenzones vormen eveneens unieke troeven.

Verschillende gradaties van renovatie

Midden in een stadscentrum een futureproof woongeheel realiseren met maximaal respect voor het historisch erfgoed: het is geen eenvoudige opdracht. Artem ging de uitdaging met open vizier aan en slaagde met brio. “De mix van nieuwbouw en verschillende gradaties van renovatie maakte dit project natuurlijk bijzonder”, vertelt projectleider Simon Huygen. “Bij ‘Aula’ en ‘De Kapel’ hebben we binnen de bestaande contouren als het ware een nieuwbouw gedropt, die structureel verankerd is aan de omringende gevels. Bij ‘Rector’ hebben we dan weer enkel de vloeren en het dak vernieuwd en nieuwe trappen- en liftkernen voorzien, terwijl de gevels en het grootste deel van de binnenmuren bleven staan. Nadat deze gebouwen gestript waren, hebben we een 3D-scan laten uitvoeren om alles goed in kaart te kunnen brengen in BIM."

"Een van de voornaamste bouwtechnische uitdagingen was de combinatie van afbraak, gevelschoring en heropbouw. Dit vereiste een doordachte fasering om de stabiliteit te garanderen, vermits er op het gelijkvloers openingen moesten worden gemaakt in de gevels om de appartementen te kunnen realiseren, inclusief de integratie van nieuwe betonnen balken. Een delicate operatie die gelukkig probleemloos verlopen is. In ’Rector’ werkten we hoofdzakelijk met ter plaatse gestort beton en betonblokken om alles zo flexibel mogelijk ingepast te krijgen. In de overige gerenoveerde blokken en de nieuwbouwvolumes opteerden we dan weer voor een klassiekere opbouw met prefabbetonvloeren en binnenwanden in kalkzandsteen.”

Nadat in het voorjaar van 2022 de afbraakwerken van start gingen, begon Artem in november 2022 met de heropbouw en de realisatie van de nieuwe woongebouwen. “Daarvoor kregen we 24 maanden de tijd en dat hebben we perfect gehaald", glundert Simon Huygen. “Eind november waren onze werken klaar en in december vonden de eerste opleveringen plaats, die in functie van de omgevingsaanleg doorlopen tot en met februari. Het voorlopige eindresultaat oogt alvast zeer mooi.”