In de eerste aflevering van zijn gloednieuwe columnreeks op Architectura - De herovering van de ruimte - schrijft afscheidnemend Hasselts schepen van ruimtelijke ordening Marc Schepers dat ruimtelijke ontwikkeling moet focussen op menselijke noden in plaats van winstbejag. De huidige versnippering en speculatie zetten overheid en ontwikkelaars lijnrecht tegenover elkaar, wat vaak leidt tot projecten van twijfelachtige kwaliteit. "Wie denkt dat de markt al onze problemen wel zal oplossen, denkt verkeerd," stelt Schepers scherp.
De ruimte waarin we wonen, ons bewegen, waarin we leven... is van ons. Je moet je er goed en veilig kunnen voelen. Ruimte is er bovendien om te verbinden en te ontmoeten. Ze is er voor de mensen.
De realiteit is helaas te vaak anders. Het zijn niet de mensen die centraal staan in de ontwikkeling van onze ruimte. In het echte leven zie je dat versnippering van grondposities, speculatie en winstmarges, spelbepalend zijn.
Het gevolg laat zich raden. Alles wat bouwen tot wonen en aangenaam leven maakt, komt onvoldoende aan bod. Denk maar aan groenvoorzieningen, waterhuishouding, betaalbaarheid van woningen, duurzame mobiliteit, sociale verweving, kinderopvang, onderwijs, sport, spel, recreatie,…
Wat op flessen getrokken misschien, maar toch… Aan de basis van dit probleem ligt het feit dat in Vlaanderen de ruimtelijke ontwikkeling zich teveel in loopgraven afspeelt. Overheden aan de ene kant met soms inconsequente en defensieve vergunningenprocessen versus offensieve promotoren, grondeigenaren en ontwikkelaars met te weinig oog voor de maatschappelijke context en focus op winstmaximalisatie. Het in stand houden van deze schijnbare tegenstelling, leidt tot frustraties bij alle partijen met tijdrovende en geldverslindende doorlooptijden en processen tot gevolg. Het resultaat is maar al te vaak een project ‘waar we mee kunnen leven’.
Wordt het niet stilaan tijd om het roer om te gooien of moet ik zeggen “het roer vast te pakken”? Ondanks dat je zou denken dat het hun taak is, hebben lokale overheden te weinig regie over hoe onze ruimte concreet ontwikkeld wordt. Zonder die overheidsregie faalt de stad en de ruimte in het algemeen, in haar rechtvaardigheidstoets. We creëren niet alleen een ruimte vol littekens die decennialang zichtbaar blijven, maar hele bevolkingsgroepen kunnen niet langer rekenen op hun woonrecht, hebben onvoldoende toegang tot maatschappelijke voorzieningen en zijn het eerste slachtoffer van het steeds maar voor ons uit blijven schuiven van de klimaatvraagstukken. Wie denk dat de markt al onze problemen wel zal oplossen, denkt verkeerd.
De onzichtbare hand van de bekend Schotse politiek econoom uit de 18de eeuw, Adam Smith, is al lang niet meer het antwoord op alle problemen. De economie van vandaag is niet meer gebaseerd op staal en wol zoals in de tijd van Smith. De context van vandaag is een stuk complexer met meer stakeholders en met uitdagingen die toen nog niet bestonden. Er zijn geen simpele oplossingen meer waarbij vegen voor eigen deur automatisch goed is voor iedereen.
Bovendien is intussen toch al lang bewezen dat vooruitgang grotendeels, zo niet volledig te danken is aan samenwerking! Hoe we uitblinken in samenwerken en daarvoor systemen hebben, is wat ons als mensen onderscheidt. Moest dat niet het geval zijn, zouden we waarschijnlijk nog steeds vruchteloos achter mammoeten aanjagen.
Kortom, de broodnodige mensgerichte ontwikkeling van de ruimte en van onze steden vraagt om samenwerking tussen overheid en ondernemers. De enige manier om dit soort van uitdagingen aan te pakken is door het nemen van een gemeenschappelijke verantwoordelijkheid. Een professioneel functionerende en ondernemende overheid neemt de regie en organiseert zich om samen met ondernemers die oog hebben voor hun maatschappelijk rol, in te zetten op mensgerichte ruimtelijke ontwikkeling.
Marc Schepers is afscheidnemend schepen van ruimtelijke ordening van de stad Hasselt. Vanaf januari lanceert hij zijn nieuw bedrijf dat inzet op het verbinden van overheid en ondernemers om te komen tot duurzame businessmodellen binnen de domeinen omgeving, mobiliteit en energie.
Win een exemplaar van het boek 'De herovering van de ruimte'
Architectura geeft drie exemplaren weg van Marc Schepers' nieuwe boek De herovering van de ruimte. Stuur een mailtje met als onderwerp 'De herovering van de ruimte' naar info@architectura.be en misschien ben jij een van de gelukkigen. Winnaars worden persoonlijk op de hoogte gebracht. Het boek De herovering van de ruimte kan ook rechtstreeks besteld worden bij de auteur via de website https://www.deheroveringvanderuimte.be/. De opbrengst gaat naar lokale Hasseltse verenigingen die zich inzetten voor mensen zonder thuis of onderdak.
Gerelateerde artikels
Gerelateerde dossiers
Onze partners