DE HEROVERING VAN DE RUIMTE. Verwondering (Marc Schepers)

Over dat perspectief had ik het toen ik vorige maand de congresdag van de Vlaamse Vereniging voor Ruimte en Planning mocht inleiden. Dit goedbezochte congres werd in Hasselt georganiseerd ter gelegenheid van de Werelddag van de Stedenbouw. Mijn boodschap? Verwondering. Of eigenlijk: het gebrek daaraan.

Met het ouder worden lijken velen van ons hun vermogen om zich te verwonderen te verliezen. We stoppen met vragen stellen over het ogenschijnlijk vanzelfsprekende. We leven bovendien in tijden waarin – zo lijkt het soms – verwondering meer en meer wordt ondergesneeuwd door fake-argumenten en sloganeske discours. Of ligt dat aan mij?  Hoe dan ook, zonder verwondering, geen vernieuwing. Geen vernieuwing, geen vooruitgang. Of zoals Socrates een hele tijd geleden al zei: zonder verwondering, geen wijsheid.

Neem nu het thema van het congres: de modal shift. Als je ergens de gemoederen mee kunt verhitten, is het wel mobiliteit. Kijk maar naar de recente gemeenteraadsverkiezingen. Ik zag heel wat politici krampachtig mee hinken in het door de auto geclaimde straatje. Het roept bij mij alvast de vraag op: wordt het niet eens tijd om ons echt te verwonderen over de ogenschijnlijke vanzelfsprekendheid van de auto?

Zo is de auto een fenomenale ruimtevreter. Verplaatsingsasfalt is één van de grote “verharders” van ons land. Overal liggen wegen, overal verhard en overal ontworpen vanuit de auto. Mag er hier en daar niet stilaan een weg … weg, zou je je kunnen afvragen?  Of mag dat asfalt wat eerlijker verdeeld worden? Misschien een stukje meer voor de voetganger, de fietser, of voor een schoolstraat voor de veiligheid van onze kinderen. Zij kijken nog onbevangen naar de wereld en zien de straat instinctief als hún ruimte.

In de praktijk lopen we helaas hopeloos achter de feiten aan en dreigen we zelfs de tijd terug te draaien. De ambities op het vlak van modal shift gaan al bijna 30 jaar mee zonder noemenswaardige progressie. De sleutel naar realisatie ligt bij het beleid. Zo werd ook tijdens het congres meermaals aangestipt.

We weten nochtans perfect wat we moeten doen. Ook politici weten heel goed wat het juiste is. Er is meer dan voldoende empirisch onderzoek, er zijn studies,…. Al decennia lang onderbouwen experten het pad van de transitie naar een betere mobiliteit en daarmee duurzame bereikbaarheid.

Waarom staan we dan stil?  Je kan je afvragen of overheden wel voldoende professioneel uitgerust zijn om complex doortastend beleid door te vertalen naar de realiteit? Een woord dat tijdens het congres in dit verband viel: “geklungel”.  Niet mijn woorden, maar toch.  Een strakker projectmanagement, een doordachte strategie met vroegtijdige en duidelijke communicatie, co-creatie, testfases, successen delen, evaluatie, objectiveren van de dialoog, … lijken geen overbodige luxe.

Anderzijds zijn het misschien de politici die angst hebben, beleidsangst? Het juiste doen vreet aan hun electoraal kapitaal en aan hun macht. Denken ze. Ze baseren zich wellicht teveel op wat ze lezen in de krant of op sociale media. Een weinig representatief venster op de wereld, als je het mij vraagt. Men vergeet een hele grote stille groep die niet aan de toog van de sociale media hangt, die men te weinig weet te bereiken en die geen antwoorden krijgt, die thuis blijft bij verkiezingen of een uitweg zoek in proteststemmen of misschien wel een eigen burgerbeweging.

Eén zaak lijkt me intussen alleszins duidelijk: geen mental shift, geen modal shift.  Of anders gezegd: dat we met z’n allen nog steeds massaal in de file staan, hoeft ons niet te verwonderen.

Marc Schepers is afscheidnemend schepen van ruimtelijke ordening van de stad Hasselt. Vanaf januari lanceert hij zijn nieuw bedrijf dat inzet op het verbinden van overheid en ondernemers om te komen tot duurzame businessmodellen binnen de domeinen omgeving, mobiliteit en energie. In zijn nieuwste boek 'De herovering van de ruimte 'biedt Marc Schepers een vernieuwende visie op stadsontwikkeling. Hij pleit voor steden die op mensenmaat zijn gebouwd en benadrukt het belang van samenwerking tussen projectontwikkelaars en stadsbesturen om duurzame, leefbare steden te creëren. Het boek bestellen kun je hier: www.deheroveringvanderuimte.be.