De natuur staat onder druk door klimaatverandering, overbemesting en de steeds toenemende verharding en versnippering van de open ruimte. Ruimte geven aan natuur en het herstellen en versterken van ecosystemen en hydrologische processen zijn van primordiaal belang om Vlaanderen in de toekomst leefbaar te houden. In dichtbebouwde gebieden is meer ruimte nodig voor groen en blauw. Om te komen tot regeneratieve en gezonde steden moeten we stedelijke en natuurlijke systemen beter op elkaar afstemmen. De natuurlijke stad vertrekt vanuit het fysische systeem en houdt rekening met de waterhuishouding, de bodemeigenschappen, het reliëf en natuurlijke biotopen. De natuur is in staat veel extremen van de klimaatverandering op te vangen en het stadsklimaat milder te maken. De natuurlijke stad is ook een voedende stad, die zelf voorziet in de voedselbehoeften van haar inwoners. In het zopas gepubliceerde voorbeeldenboek 'Stedenbouw kan ook zo' verzamelen Eva Heuts (VIBE) en Erik Grietens (Bond Beter Leefmilieu) veertien voorbeeldprojecten van 'De natuurlijke stad'. PAKT, het project met de dakboerderij naast het Groen Kwartier in Antwerpen - ontworpen door architect Roel Vermeesch, agrobiotechnoloog Bram Stessel en community expert Adje Van Oekelen - is er één van.
PAKT is een initiatief van creatieve ondernemers en stadsboeren die samen een bruisend ecosysteem vormen in, op en rond de dakboerderij en de gerenoveerde pakhuizen naast het Groen Kwartier in Antwerpen. De PAKT-site huisvest zo’n dertig creatieve ondernemers, met een koffiebar en -branderij, lunchzaken, restaurants, een pizzeria, een Belgisch biercafé en een fitness. De verborgen parel in Antwerpen is altijd vrij toegankelijk. Het (stadslandbouw)project inspireert buurt, bedrijven en scholen met innovatief, lowtech, circulair en eetbaar stadsgroen. Het brengt de stedeling opnieuw dichter bij de oorsprong van wat er op zijn of haar bord komt, creëert meer groene ruimte in de stad en voedt het bewustzijn.
Context
De PAKT-site is privaat terrein, maar dankzij haar publieke toegang vormt ze een mooie verbinding tussen het Groen Kwartier en het centrum van Antwerpen. Het binnenplein heeft verschillende functies voor de buurtbewoners: bruisende terrassen, groene ruimte, speeltuin, ontmoetingsplaats, sporten en lokale producten kopen. De dakboerderij is niet publiek toegankelijk, maar bereikt met haar werking 150 leden, een tiental ondernemingen, twee buurtscholen en jaarlijks duizenden bezoekers uit binnen- en buitenland.
LESSEN
Door de expertise van een landbouwer, een community expert en een landschapsarchitect te combineren en door te investeren in experiment, kon een haalbaar model met lowcost-oplossingen tot stand gebracht worden.
Circulaire oplossingen voor wateropvang, verwerking van restafval tot compost, recuperatie van meststoffen, robuuste gewassen in slimme polyculturen, maken de wijk klimaatbestendig, halen CO2 uit de lucht, matigen hitte en vergroten de biodiversiteit. Op een relatief kleine oppervlakte kan op een efficiënte en ecologische manier gezond voedsel geproduceerd worden. Het warme stadsklimaat zorgt voor een snelle teeltrotatie, waardoor per vierkante meter een hoge productie kan gerealiseerd worden.
Win een BOEK
Benieuwd naar meer? Deze tekst is een fragment uit 'Stedenbouw kan ook zo', het voorbeeldenboek dat VIBE zopas lanceerde in samenwerking met Bond Beter Leefmilieu, KU Leuven, VRP, ABLLO en Samenhuizen. Dit boek is geen analyse van wat er allemaal fout loopt. Het is een voorbeeldenboek: het toont aan dat het anders kan. Want ondanks de vele problemen bestaan er ook beloftevolle oplossingen. Dat bewijzen de 57 voorbeelden die in het boek zijn opgenomen, samengebracht rond zes centrale thema's: de participatieve stad, de natuurlijke stad, de verbonden stad, de aanpasbare stad, de circulaire stad en de inclusieve stad. Architectura mag de komende weken één project per thema publiceren.
Het boek is te koop via uitgeverij Public Space, in de boekhandel en online. Architectura mag vijf exemplaren wegschenken van het boek. Laat ons weten via info@architectura.be waarom dit boek jouw architectuurpraktijk kan inspireren en wie weet win je een van de vijf exemplaren.