De Nekkerpool: toegankelijkheid, landschap en milieu

Eind 2008 lanceerde de Vlaamse Bouwmeester een Open Oproep voor de uitbreiding van het Provinciaal Sport- en Recreatiecentrum De Nekker, zoals het domein voluit heet. Uit de vijf deelnemende ontwerpbureaus werd het Nederlandse VenhoevenCS architecture + urbanism geselecteerd als winnaar, dat voor de uitvoering ervan met het Belgische BURO II & ARCHI+I samenwerkte. Het domein ligt in een groene omgeving net buiten Mechelen en biedt een combinatie van binnen- en buitensporten aan. De uitbreiding met het zwembadencomplex vervolledigt dit aanbod en komt daarmee ook tegemoet aan het gebrek aan infrastructuur voor schoolzwemmen in de Mechelse regio.

Toegankelijkheid, landschap en milieu waren de uitgangspunten voor het ontwerp. Dit resulteerde in een open en uitnodigend gebouw waarbij het groene landschap werd geïntegreerd in de architectuur. Vanuit het hele complex is er uitzicht op het omliggende natuurgebied. Door een grote patio, een indrukwekkende pergola en zorgvuldig gekozen vensters krijgt het landschap een cruciale rol in de beleving van de ruimtes. De variërende raamhoogtes zorgen voor een afwisselende atmosfeer van openheid en intimiteit.

Zwembadencomplex

De nieuwe vleugel omvat een recreatiezwembad, een doelgroepenzwembad en een wedstrijdzwembad, met daarnaast ook een nieuwe tribune, een cafetaria, een kinderspeelzaal en een onthaalpaviljoen. De zwembaden werden ondergebracht in het westelijke deel van het gebouw. Bezoekers betreden het complex via een indrukwekkende entree, met een 'zwevende' luifel die de hemel omkadert. Eenmaal binnen biedt een hoge inkomhal toegang tot de baden en de overige sportvoorzieningen, en de trap vormgegeven als tribune leidt de bezoeker naar de daarboven gelegen galerij en het restaurant. Aan de zuidzijde werden alle horeca-functies in de nieuwe ruimtelijke opzet samengebracht tot één helder volume, dat werkt als een grote kijker richting het recreatieterrein. De cafetaria biedt hier zowel een overzicht op de vernieuwde binnenspeeltuin als op de zwembaden.

Herkenbare identiteit

Zowel voor de afwerking van het exterieur als de bekleding van het interieur werd er samengewerkt met Mosa Facades uit Maastricht. De Terra Tones-tegels, die voor dit project werden ontwikkeld, zorgen door hun donkere antraciettinten voor een respectvolle inplanting in de groene omgeving, maar verlenen het gebouw tegelijk ook een herkenbare identiteit. Door een combinatie van vier verschillende tegelgroottes te gebruiken doorheen het gebouw, oogt het geheel verfijnd en gevarieerd in plaats van monolithisch en massief. De subtiele kleurschakeringen van de tegels en de willekeurige vlampatronen die ontstaan tijdens het productieproces versterken verder de karaktervolle uitstraling van het gebouw. "Door de tegels van Mosa Facades zowel voor het interieur als het exterieur te gebruiken, worden binnen en buiten met elkaar verbonden. Dat geeft dit gebouw zijn unieke uitstraling", aldus architect Manfred Wansink van VenhoevenCS.

Duurzaamheid

Maar de doorslaggevende factor voor de keuze van de jury was de duurzaamheid van het gebouw, en ook hier speelt Mosa Facades een rol. Doordat het bedrijf volledig C2C- en EPEA-gecertificeerd is, kon het voldoen aan de strikte voorwaarden die werden gesteld inzake duurzaamheid. Voor de productie van de tegels worden enkel natuurlijke grondstoffen gebruikt zonder chemische additieven. Deze grondstoffen komen allemaal uit een gebied in een straal van 500 km rond Maastricht, waar de productie plaatsvindt. De verschillende kleurnuances van de tegels worden bereikt met natuurlijke pigmenten en hebben geen glazuurlaag. In plaats daarvan wordt het slijt- en krasvaste oppervlak bereikt door de manier van sinteren in de ovens. De lage vochtopname maakt de tegels daarnaast ook vorstbestendig. Dit alles resulteert in een Cradle to Cradle Silver-certificaat voor de Terra Tones collectie. Overigens zijn alle tegels van Mosa Cradle to Cradle Silver gecertificeerd en daarmee is Mosa dan ook de enige tegelfabrikant in Europa.

Onzichtbare ophanging

Naast het duurzame productieproces, werden deze tegels ook met de grootste zorg geplaatst. Er werd gebruik gemaakt van een mechanisch bevestigd ophangsysteem waarbij iedere tegel voorzien is van vier ankers die op een profiel werden bevestigd. De koppen van de schroeven werden zwart gespoten en de hoeken verlijmd, om de ophanging onzichtbaar te houden. Achter de tegels bevindt zich een ventilatieruimte van twintig millimeter. Daardoor ontstaat een evenwichtig binnenklimaat en wordt de akoestiek van het gebouw verbeterd.

Energieverbruik

Deze duurzame materiaalkeuze past binnen een bredere strategie om het energieverbruik van het gebouw op alle niveaus zo laag mogelijk te houden. Zo kunnen de baden ’s nachts ook afgedekt worden om verdamping tegen te gaan. Er wordt gebruik gemaakt van warmtepompen op de extractielucht van het zwembad en een energiedak met geïntegreerde zonnecollectoren, wat resulteert in een K-peil van 17 voor het hele gebouw.

Terechte winnaar

Met dit zorgvuldig uitgedachte complex beschikken de inwoners van Mechelen nu over een unieke plek waar ze het hele jaar door terecht kunnen voor sport en recreatie. De aandacht voor duurzaamheid en de karaktervolle identiteit die het gebouw aan de hele plek verleent, maken van dit ontwerp een terechte winnaar.