De nieuwe Muziekacademie in Dilbeek (Carlos Arroyo)

Bijna vijftien jaar na de eerste aanzet tot het project, is in september vorig jaar de nieuwe muziekacademie van Dilbeek ingehuldigd. Ze is gelegen op een nogal delicate locatie, maar architect Carlos Arroyo wist met zijn ontwerp bruggen te slaan tussen de sterk contrasterende randvoorwaarden. Samen met bouwbedrijf Kumpen ging hij de uitdaging aan om binnen het beperkte budget een functioneel en duurzaam gebouw te creëren, dat bovendien een plezier is om in te vertoeven.



De grote uitkraging boven de ingang vormt een stevige kop, die een waardige tegenhanger is voor het massieve betonnen gebouw van CC Westrand.


Heterogene omgeving

Het nieuwe gebouw ligt op het middelpunt tussen CC Westrand - een brutalistisch betonnen gebouw - een huizenrij en het natuurgebied Wolfsputten. Drie erg verschillende gegevens, maar toch tracht de muziekacademie aan alle zijden de omgeving te beantwoorden. Zo begint het gebouw laag aan het einde van de straat en loopt het geleidelijk op om met een behoorlijke hoogte de confrontatie aan te gaan met CC Westrand. Aan de boszijde reflecteert een discrete aluminium gevel de natuur, terwijl de langsgevels met hun daklijn de vorm volgen van de puntgevels van de woningen aan de overkant van de straat.

De straatgevel is trouwens heel bijzonder: dwars op de gevel zijn glazen lamellen gemonteerd. Aan de ene zijde zijn ze bedrukt met een fotomontage van het bos, zodat het gebouw in het groen lijkt over te gaan wanneer je naar Wolfsputten toe loopt. Aan de andere kant van de lamellen zijn kleurvlakken aangebracht, die gebaseerd zijn op een schilderij van Hoppenbrouwers, de architect van Westrand. Pieter Broekaert, projectleider bij Kumpen, blikt terug: “Voor de glaspanelen hebben we verschillende proefopstellingen gedaan om exact de goede breedte en onderlinge afstand te vinden. De tekeningen zijn met een speciaal procédé op het glas geëmailleerd en tussen de twee glasbladen zit een speciale opake tussenlaag, die voorkomt dat de kleur van de ene kant doorschijnt naar de andere kant.”



Op de voorgevel is een fotomontage van het aangrenzende bos aangebracht, zodat het gebouw versmelt met zijn omgeving.



Uitdagende constructie

Aan de zijde van Westrand gaan de twee publieke gebouwen met elkaar in dialoog. De grote uitkraging, die de concertzaal herbergt, vormt een stevige kop die weerwerk biedt aan de massiviteit van het gebouw van Hoppenbrouwers. Daaronder ontstaat een overdekte publieke ruimte, waar activiteiten altijd kunnen doorgaan ondanks Belgisch weer, of waar ouders hun kroost droog kunnen afzetten en ophalen. De uitkraging is des te indrukwekkender doordat de gevel eronder volledig beglaasd is. Deze indruk wordt gewekt met wat Carlos Arroyo de 'mirror trick' noemt: “Het glas in de gevel heeft verschillende graden van opaciteit: de deuren zijn vrij doorzichtig, door het glaspaneel ernaast zie je ook nog iets, maar de volgende – waar een muur achter zit – zijn volledig spiegelend. Zo ontstaat de illusie dat de hele concertzaal in het niets zweeft.”

Hoe dan ook was de constructie geen sinecure. De uitkraging heeft twee betonnen schijven als zijgevels, samengehouden door gelamelleerde houten liggers, stalen kruisen en op de hoekpunten stalen balken. “Voordat alle balken op hun plaats zaten, moest het beton zwaar geschoord worden,” vertelt Pieter Broekaert. “En dat was niet de enige uitdaging. De langsgevels zitten vol ramen die elkaar met de hoekpunten raken – constructief niet evident. Het was elke dag weer spannend om te zorgen dat alles klopt, maar het resultaat is schitterend.”



Wandel je naar het gebouw Westrand toe, dan toont de gevel een kleurenspel dat gebaseerd is op een schilderij van Hoppenbrouwers, de architect van Westrand.



Multifunctioneel

De concertzaal ligt dus helemaal vooraan, gescheiden van de rest van het gebouw door een trappenpartij en sanitaire eenheid. Zo kan hij ook apart gebruikt worden en de foyer met zijn vestiaire en kleine keuken kan dienen voor recepties. Achter dit 'publieke' gedeelte strekt het gebouw zich over twee bouwlagen uit aan beide zijden van een lange gang. Deze is asymmetrisch geplaatst, met aan één zijde kleinere individuele lokaaltjes en aan de andere kant grotere voor groepslessen of dans, en is breed genoeg om met omvangrijke instrumenten zoals vleugelpiano's te manoeuvreren. Op de verdieping krijgen de lokalen van twee kanten natuurlijk licht, doordat het dak overlangs in twee is gesplitst en verschillende dakvormen volgt. Achteraan de gang wordt de lus gesloten door een tweede trappenpartij, die ook dienst kan doen als mini-theater of wacht- en ontmoetingsruimte. “Dit is een Hertzberger-ruimte,” vertelt Arroyo. “Genoemd naar Hermann Hertzberger, die vond dat in elk educatief gebouw een ruimte moet zijn waar mensen spontaan kunnen gaan zitten, even Facebook checken en elkaar ontmoeten.”



Het licht- en kleurenspel op de gevel is ook bij valavond bijzonder indrukwekkend.



Duurzame reflex

De architect heeft een duidelijke visie op duurzaamheid - niet voor niets ontving hij in 2011 de Holcim Silver Award voor Duurzaam Bouwen. De verschillende aspecten van duurzaamheid kregen dan ook ruime aandacht in dit project, in een aanpak die verder gaat dan enkel een dik isolatiepakket en regenwaterrecuperatie. Het hele ontwerp is doorregen met kleine en grotere maatregelen, die niet alleen gericht zijn op het energieverbruik, maar ook op materiaalkeuze en op de herkomst van de goederen. Er is bijvoorbeeld enkel FSC-gelabeld hout gebruikt. Dit project toont aan dat duurzaam bouwen niet enkel een kwestie is van een groot budget, maar vooral van bewuste keuzes. De muziekacademie van Dilbeek is in elk geval een goede kandidaat om nog meer prijzen in de wacht te slepen!









Carlos Arroyo geeft toelichting bij het ontwerp van de Muziekacademie in Dilbeek.


Foto's: Miguel de Guzman

Noot: Dit artikel verscheen eerder al in Bouwen aan Vlaanderen.