In 2014 werd een oproep “Pilootprojecten Productief Landschap” gelanceerd. Deze oproep zocht naar ambitieuze projecten die vernieuwende bedrijfsvoering, een kwalitatief landschap en aandacht voor de samenleving combineren. Vijf Pilootprojecten, gelegen in Maasmechelen, Herk-De-Stad, Herentals, Roeselare en Oostende, werden geselecteerd. Deze vijf laureaten genieten van een begeleidingstraject op maat, waarvoor nu vijf multidisciplinaire teams voor ontwerpend onderzoek en masterplanning gezocht worden.
Duurzaamheid duurt het langst
Open ruimte, groot of klein, is als leverancier van onder meer voedsel, energie, waterbuffering, en ontspanningsruimte een onmisbaar ingrediënt van een kwalitatieve samenleving. De komende jaren dient het hoofd geboden te worden aan heel wat uitdagingen met een belangrijke impact op de open ruimte, zoals demografische groei, mobiliteitsproblemen, schaarste aan energie en grondstoffen, enz. Landbouwers beheren en bewerken een groot gedeelte van de open ruimte en zijn bijgevolg belangrijke partners bij het aangaan van de genoemde uitdagingen.
Om rekening te houden met alle uitdagingen die bij deze nieuwe projecten horen, gingen het Vlaams Ministerie van Omgeving, het Team Vlaams Bouwmeester (TVB), het Departement Landbouw en Visserij, Ruimte Vlaanderen, en het Instituut voor Landbouw en Visserijonderzoek (ILVO) samen op zoek naar ambitieuze projecten die vernieuwende bedrijfsvoering combineren met kwalitatieve meerwaarde voor landschap en samenleving. Het resultaat zijn vijf Pilootprojecten Productief Landschap: de bouw van een innovatieve onderzoeksserre door Inagro op het dak van de REO Veiling in Roeselare, de uitbouw van een landbouwpark ‘Tuinen van Stene’ in Oostende, de herbestemming van pachthoeve De Kijfelaar in Herentals tot collectieve bioboerderij, het verenigen van water, landbouw en natuur bij Hoeve De Waterkant in Herk-de-Stad, en ruimte voor stadslandbouw in Maasmechelen. Deze projecten snijden diverse werkvelden met ruimtelijke en maatschappelijke uitdagingen aan, zoals het intelligent invullen en herbestemmen van woonuitbreidingsgebieden (Stadslandbouw Maasmechelen), het omgaan met water en natuur in de landbouw (Hoeve De Waterkant), het opzetten van collectieve ondernemingen en multifunctionele landbouw (De Kijfelaar), het professionaliseren van stadslandbouw en sluiten van kringlopen (dakserre Roeselare), en het uitbouwen van een voedselpark voor de stad (Landbouwpark Stene).
Multidisciplinaire teams
In plaats van de Vlaamse open ruimte te verdelen en eenzijdig op te eisen, willen deze pilootprojecten zo een productief landschap creëren waarbij productie, energiedelen, natuur, recreatie en biodiversiteit en vergroening samen de open ruimte ondersteunen en ontwikkelen. Eerder dan uit te gaan van een defensieve houding of limitatieve aanpak, wordt een geïntegreerde aanpak beoogd. De projecten vormen real-time labo’s die via ontwerpend onderzoek onder meer testen hoe landbouw in Vlaanderen opnieuw kan functioneren als motor van een vernieuwende maatschappelijke en ruimtelijke evolutie. Ruimtelijke coproductie tussen sectoren en tussen actoren, middenveld en beleid is daarbij geen optie, maar een vereiste. Voor dat ontwerpend onderzoek is Pilootprojecten Productief Landschap nu op zoek naar vijf enthousiaste teams.
"Productieve landschappen zijn open ruimtes - groot of klein, stedelijk of landelijk - die zo beheerd worden dat ze ecologisch en economisch productief worden en maatschappelijke meerwaarde opleveren." Naar Viljoen (2005, aangepast)
Ontwerp
Per project werkte een projectteam, samen met de initiatiefnemer(s), een projectdefinitie uit. Hierin worden ambitieuze doelstellingen rond landbouw, architectuur en ruimte geformuleerd. Het is nu aan vijf ontwerpteams om deze ambities verder te vertalen naar vernieuwende maar haalbare visies en plannen op het terrein, en dat steeds in samenspraak met alle betrokkenen.
Hiervoor is de organisatie op zoek naar multidisciplinaire teams met (landschaps-)architecten, stedenbouwkundigen, landbouwdeskundigen, stallenbouwers, serrebouwers, enz. die vanuit een onderzoekende ontwerphouding in een participatief traject mee vorm willen geven aan ruimtelijke landbouwconcepten voor de toekomst. De taak omvat onder meer het ruimtelijk vertalen en concretiseren van de ambities en onderzoeksvragen uit de projectdefinitie in nauw overleg met alle betrokkenen.
Interesse?
Meer info over dit traject, beeldmateriaal van de vijf projecten, en specifieke opdrachtomschrijvingen per project: www.productieflandschap.be
Het inschrijvingsformulier vindt u hier. Kandidaturen worden tot 12 oktober aanvaard. Op basis van die kandidaturen wordt via een bestek gevraagd om een meer uitgebreide offerte.
Onze partners